Câu chuyện về bức chân dung Chủ tịch Fidel Castro

Vừa qua, tôi đã làm lễ hiến tặng hiện vật của ba mình là nhà báo Huỳnh Hùng Lý, có thời gian là bí thư báo chí cho Chủ tịch Hội đồng cố vấn Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam Nguyễn Hữu Thọ. Nơi nhận tranh là Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đích thân giám đốc bảo tàng là chị Bùi Thị Hoàn cùng tổ công tác đã từ Hà Nội vào TP. Hồ Chí Minh để tiếp nhận bức tranh này. Ngay sau đó, bức tranh được đưa vào phục chế, bảo quản và lập hồ sơ như một tài sản quốc gia.

Giám đốc Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Bùi Thị Hoàn trao thư cảm ơn cho nhà báo Huỳnh Dũng Nhân - Ảnh: D.N

Đó là bức tranh Chủ tịch Fidel Castro tặng Đoàn đại biểu Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam khi đoàn sang thăm Cuba năm 1966. Ba tôi là người được giao trách nhiệm nhận và lưu giữ, bảo quản tác phẩm này (lúc đó ba tôi là Vụ trưởng Vụ báo chí của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Tổng biên tập Báo Miền Nam Việt Nam chiến đấu).

Bức tranh khổ 70x90 cm, được một họa sĩ Cuba vẽ bằng phấn màu, nét vẽ điêu luyện, tinh tế khiến bức chân dung của Chủ tịch Cuba Fidel Castro rất có hồn. Cùng đợt này tôi còn tặng bảo tàng 2 cuốn sách “Rượt đuổi thời gian”, “Đường dài hữu nghị” mà ba tôi viết trong thời gian đó.

Trong những năm tháng ấy, ba tôi đã viết khá nhiều bài báo về tình hữu nghị đặc biệt giữa hai đất nước Việt Nam - Cuba cũng như tấm gương huyền thoại của lãnh tụ Fidel hiên ngang, kiên cường chống Mỹ, hết lòng giúp đỡ Việt Nam trong khi Cuba cũng gặp muôn vàn khó khăn do lệnh cấm vận của Mỹ. Sau chuyến đi đó, ba tôi còn được đi Cuba một số lần nữa, khi thì đi với tư cách là nhà báo, khi thì thành viên của Bộ Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Ba tôi đã mang theo bức chân dung này suốt những năm tháng sống ở Hà Nội. Sau đó, ông mang theo bức chân dung của Chủ tịch Fidel Castro với kích thước khá lớn này vào TP. Hồ Chí Minh và những năm cuối đời ở Vũng Tàu. Khi ba tôi mất, tôi đã đặt bức chân dung Chủ tịch Fidel Castro trong phòng thờ ba vì sinh thời ông luôn nâng niu bức chân dung ấy.

Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân tại Khu di tích Trụ sở Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam-Ảnh: D.N

Có một điều thú vị là nhà tôi lúc đó ở khu tập thể Báo Nhân Dân trong ngõ Lý Thường Kiệt mà đầu ngõ là tòa nhà rất đẹp của Đại sứ quán Cuba. Buổi tối, bọn trẻ con chúng tôi thường tụ tập trước tấm bảng trưng bày hình ảnh đất nước Cuba. Ngoài bức chân dung này, gia đình tôi còn có kỷ niệm khá đặc biệt là hai cha con cùng viết bài về hai chuyến thăm Việt Nam của vị lãnh tụ Cuba huyền thoại Fidel Castro. Lần đầu tiên Chủ tịch Fidel Castro sang thăm Quảng Trị vào năm 1973, khi còn chiến tranh.

Lúc đó, ba tôi đang ở vùng giải phóng Quảng Trị nên đã viết bài và hiện còn giữ khá nhiều tấm hình Chủ tịch Fidel Castro quàng khăn rằn thăm các chiến sĩ giải phóng. Sau ngày đất nước thống nhất, Chủ tịch Fidel Castro trở lại Việt Nam thăm TP. Hồ Chí Minh và địa đạo Củ Chi vào năm 1995. Lúc này tôi là phóng viên Báo Lao Động, được tòa soạn cử đi viết bài về chuyến thăm của Chủ tịch Fidel Castro.

Tôi còn nhớ mình đã tìm cách tiếp cận được vị lãnh tụ này ở cự ly gần nhất có thể. Do không có ống kính téle nên tôi tìm cách vào thật gần nơi Chủ tịch Fidel Castro đứng và ấn tượng của tôi về ông là dáng vẻ quắc thước, hiên ngang, vẻ đẹp rất Mỹ Latin. Nghĩ hồi xưa ba mình viết về Chủ tịch Fidel Castro, nay lại đến lượt mình nên tôi cảm thấy lâng lâng một niềm vui khó tả.

Mỗi khi đi Cuba về, ba tôi đều mang theo khá nhiều kỷ vật được tặng hoặc sưu tầm. Ba tôi luôn nói về Chủ tịch Fidel Castro, một hình ảnh luôn thúc giục chúng ta vượt qua nhiều trở lực trong cuộc sống để thực hiện ước vọng được sống tự do - bình đẳng - hạnh phúc, một vị lãnh đạo có tài hùng biện tuyệt vời.

Cha mẹ nhà báo Huỳnh Dũng Nhân chụp hình kỷ niệm với Luật sư Nguyễn Hữu Thọ (ở giữa) - Ảnh: T.L

Chính những câu chuyện này đã giúp tôi có thêm chất liệu để viết bài giới thiệu trên Báo Tuổi Trẻ cuốn sách “Những bài nói chuyện của Fidel” ngay từ khi tôi còn là sinh viên Khoa Văn, Trường Đại học Tổng hợp. Chủ tịch Fidel Castro nổi tiếng là người hùng biện giỏi, ông có thể nói chuyện, diễn thuyết trước những quảng trường không cần văn bản và có thể nói cả ngày liền không nghỉ. Giọng văn trên sách báo của ông cũng khúc chiết, diễn đạt tài tình, câu rất dài mà không nhàm chán.

Ba tôi ngưỡng mộ vị lãnh tụ của đất nước Cuba đến mức phải tìm một cái mũ theo phong cách của ông. Ba tôi không hút thuốc nhưng vẫn cất giữ những điếu xì gà Cuba trong tủ. Và tôi nhớ trong các bài viết, ba tôi đều hết sức trân trọng dùng từ đồng chí khi nói về Chủ tịch Fidel Castro chứ không gọi là ông hay ngài.

Tình cảm với đất nước Cuba thấm dần vào máu thịt của những đứa trẻ chúng tôi bằng hình ảnh của Chủ tịch Fidel Castro, bằng hình ảnh đất nước Cuba tươi đẹp và những bài báo của các chú, các bác nhà báo từng đi Cuba, trong đó bài “Hiên ngang Cuba” của nhà báo Thép Mới được chúng tôi thích nhất.

Bức chân dung Chủ tịch Fidel Castro tặng ba tôi được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong gia đình tôi, dù cuộc sống có biết bao thay đổi. Ba mất, mẹ tôi vẫn luôn dặn chúng tôi giữ gìn cẩn thận bức chân dung này và tôi đã mang theo nó suốt nửa thế kỷ nay dù nhiều lần chuyển nhà. Với thế hệ chúng tôi, dù ông ở thế giới bên này hay bên kia, niềm cảm hứng về một cuộc sống có lý tưởng được lan truyền từ ông, vẫn nguyên vẹn.

Gia đình tôi muốn giữ bức chân dung của Chủ tịch Fidel Castro như kỷ vật của ông nội nhưng về sau lại quyết định tặng Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Gia đình tôi mong muốn bức tranh được lưu giữ lâu dài, chất lượng và câu chuyện về bức tranh cần được lan tỏa rộng rãi hơn.

Huỳnh Dũng Nhân