Cần nhân rộng mô hình Câu lạc bộ Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân

(QT) - Để đáp ứng nhu cầu của thanh niên trong việc chia sẻ kiến thức về hôn nhân gia đình và sức khoẻ giới tính, nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành về chăm sóc sức khoẻ sinh sản, kế hoạch hoá gia đình (CSSKSS-KHHGĐ), đầu năm 2007 Câu lạc bộ “CSSKSS vị thành niên” đã được triển khai tại 4 xã, thị trấn của huyện Gio Linh (Quảng Trị) dưới sự chỉ đạo của Chi cục Dân số- Kế hoạch hóa gia đình tỉnh. Đến đầu năm 2011, CLB được đổi tên thành “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân” theo Quyết định số 25/ QĐ-BYT ngày 7/1/2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành hướng dẫn chuyên môn về tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân. Sự hiểu biết về sức khoẻ sinh sản ở nhóm tuổi vị thành niên, thanh niên vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế đã và đang là thách thức lớn đối với chương trình chăm sóc sức khoẻ sinh sản tiền hôn nhân. Quan hệ tình dục sớm và không được bảo vệ sẽ làm tăng nguy cơ có thai ngoài ý muốn, tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt lây nhiễm HIV/AIDS ở nhóm đối tượng vị thành niên và thanh niên. Tình trạng nạo phá thai cao và có thai ngoài ý muốn ở các em còn đang ngồi trên ghế nhà trường đang là vấn đề đáng quan tâm. Thực hiện chương trình nâng cao chất lượng dân số, từ đầu năm 2007 đến nay, Trung tâm Dân số - Kế hoạch hoá gia đình huyện đã thành lập được 20 CLB tại 4 xã, thị trấn của huyện Gio Linh gồm: Gio Quang, Trung Sơn, Trung Hải và thị trấn Gio Linh, mỗi xã thành lập 5 CLB với hơn 400 hội viên tham gia thường xuyên. Qua hơn 5 năm đi vào hoạt động, các CLB đã triển khai có hiệu quả với mục đích tư vấn, tuyên truyền để phát hiện, phòng ngừa và hướng dẫn điều trị các bệnh lý ảnh hưởng đến sức khoẻ trước khi kết hôn, mang thai, sinh đẻ, nuôi con bằng sữa mẹ, các nguy cơ sinh con bị dị tật, khuyết tật cho các cặp nam nữ chuẩn bị kết hôn, góp phần đảm bảo hôn nhân bền vững, tạo nền móng vững chắc cho gia đình mới của mình và nâng cao chất lượng giống nòi. Tham gia buổi giao lưu sinh hoạt định kỳ của CLB, tâm lý ngại ngùng, e dèkhi cho rằng chuyện sức khoẻ tình dục là chuyện tế nhị, kín đáo, khi lấy vợ, lấy chồng mới “được phép” đề cập đến đã không còn là rào cản bởi các bạn trẻ đã nhận thức được rằng chăm sóc sức khoẻ sinh sản tiền hôn nhân là việc làm rất cần thiết và mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho đời sống vợ chồng sau này. Chia sẻ với chúng tôi, anh Lê Văn Huynh, Chủ nhiệm CLB khu phố 7, thị trấn Gio Linh đã cho biết: “CLB Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân đã tạo được sự chuyển biến mới trong nhận thức của các em và thực sự trở thành cầu nối giữa các bạn trẻ với nhau. Mỗi thành viên trong CLB là một tuyên truyền viên đắc lực trong việc tuyên truyền những kiến thức cơ bản về hôn nhân, gia đình, sức khoẻ sinh sản, giới tính và hơn hết là biết tự bảo vệ mình trước những cám dỗ của cuộc sống”. Thị trấn Gio Linh có trên 2.000 thanh thiếu niên có độ tuổi từ 13-24, trong đó số thường trú thực tế tại địa phương khoảng 700 thanh thiếu niên, chiếm 35% dân số trên địa bàn. Đây là giai đoạn chuyển tiếp của sự phát triển con người từ trẻ con sang người lớn. Khi bước vào tuổi dậy thì, các em thường có những cảm giác sâu sắc rằng mình không còn là trẻ con nữa. Các em muốn được đối xử như người lớn, muốn thoát khỏi những ràng buộc của cha mẹ và gia đình. Ở giai đoạn này thường xảy ra những xung đột giữa vị thành niên và cha mẹ vì các bậc phụ huynh vẫn coi các em còn trẻ con. Các em muốn độc lập trong suy nghĩ và hành động, muốn thử sức mình và khám phá những cái mới để khẳng định mình. Chính những yếu tố này dễ làm các em sa ngã vào những tệ nạn của xã hội và không tự bảo vệ được chính mình. Nắm bắt được những tâm tư, nguyện vọng và nhu cầu kết bạn của tuổi mới lớn, các anh chị trong ban chủ nhiệm CLB luôn thay đổi hình thức sinh hoạt, bám sát theo từng chủ đề cụ thể để những buổi sinh hoạt định kỳ của CLB ngày càng phong phú, thu hút các bạn trẻ cùng tham gia. Không chỉ các bạn trẻ quan tâm đến CLB này mà các bậc phụ huynh cũng hưởng ứng nhiệt tình. Lúc đầu mọi người chưa hiểu đúng về mục đích hoạt động của CLB thường có những phản ứng khá gay gắt vì cho rằng CLB đã “vẽ đường cho hươu chạy”, cho rằng các em còn nhỏ mà đã tuyên truyền nào là thuốc tránh thai, bao cao su, toàn những chuyện người lớn. Nhưng khi được các anh chị trong ban chủ nhiệm giải thích cặn kẽ thì các bậc phụ huynh đã nhận thấy những lợi ích thiết thực cho con em họ, các em được trang bị những kiến thức về sức khoẻ sinh sản, pháp luật, kỹ năng sống giúp các em biết cách bảo vệ mình trước những nguy cơ về xâm hại tình dục. Hàng tháng, đặc biệt là những tháng hèkhi các bạn trẻ được nghỉ học cũng chính là thời gian CLB hoạt động sôi nổi nhất. Sau các tiết mục văn nghệ giao lưu giữa các CLB, các thành viên được phát tờ rơi với nhiều nội dung bổ ích liên quan đến sức khoẻ, giới tính như: cẩm nang tuyên truyền về bình đẳng giới; chăm sóc sức khoẻ sinh sản tiền hôn nhân hôm nay, tương lai và hạnh phúc mai sau... Để mô hình hoạt động hiệu quả hơn, đặc biệt trong việc tập hợp thanh thiếu niên, cấp ủy, chính quyền địa phương ngoài sự ủng hộ cần quan tâm tạo điều kiện thuận lợi cho các CLB có địa điểm sinh hoạt ổn định. Đồng thời, thành viên ban chủ nhiệm CLB cần chủ động tổ chức các sân chơi phong phú hơn như tọa đàm, hội thi, hội thảo, hội trại, giao lưu trao đổi kinh nghiệm giúp tìm hiểu nâng cao kiến thức về pháp luật về SKSS, DS-KHHGĐ, rèn luyện thể chất, tinh thần cho thanh thiếu niên. Hoàn thiện, nhân rộng mô hình chăm sóc sức khoẻ sinh sản tiền hôn nhân cần được thực hiện mạnh mẽ hơn nữa, điều này sẽ góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu từng bước nâng cao chất lượng dân số, nâng cao chất lượng giống nòi, đưa đất nước ta ngày càng phát triển bền vững. LÊ GẤM