Biến đổi khí hậu và hành động của cộng đồng

(QT) - Ngày 7/3/2012, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã tổ chức lễ công bố Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu và Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Theo thông tin từ Bộ TN&MT, nếu mực nước biển dâng 1m, sẽ có khoảng 39% diện tích đồng bằng sông Cửu Long, trên 10% diện tích vùng đồng bằng sông Hồng và Quảng Ninh, trên 2,5% diện tích thuộc các tỉnh ven biển miền Trung và trên 20% diện tích TP.HCM có nguy cơ bị ngập. Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, theo đó, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, trong đó Đồng bằng sông Cửu Long là một trong 3 đồng bằng trên thế giới dễ bị tổn thương nhất do nước biển dâng.

Trước hết, mọi người cần phải thay đổi nhận thức về sử dụng nhiên liệu, đưa các hình thức năng lượng khác như nhiên liệu sinh học, năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng địa nhiệt... dần thay thế các nhiên liệu hoá thạch như than đá, dầu lửa, đây là các loại nhiên liệu phát thải ra không khí một lượng khí các- bon nguy hiểm gây hiệu ứng nhà kính mà tại hội nghị Copenhagen mọi người đều nhất trí với tên gọi là khí các- bon đen.

Nhận thức sâu sắc thách thức này, Việt Nam coi ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề có ý nghĩa sống còn. Chiến lược về biến đổi khí hậu có tầm nhìn xuyên thế kỷ, là nền tảng cho các chiến lược khác. Chiến lược đã đề ra một số chương trình, đề án ưu tiên triển khai trong giai đoạn 2011 - 2015 như: Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng kế hoạch mở rộng cho giai đoạn 2016-2025; Chương trình Đồng bằng sông Cửu Long và Chương trình Đồng bằng sông Hồng về quản lý tài nguyên nước và thích ứng với biến đổi khí hậu; Đề án kiểm kê, giám sát phát thải khí nhà kính và quản lý các hoạt động giảm thiểu phát thải khí nhà kính; Chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu cho các đô thị lớn của Việt Nam; Chương trình nâng cấp và cải tạo hệ thống đê biển, đê sông phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu và nước biển dâng… Theo GS.TS Trần Thục, Viện trưởng Viện Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết: Kịch bản biến đổi khí hậu cập nhật năm 2012 đã bổ sung các dữ liệu, kiến thức mới về hệ thống khí hậu với các phương pháp tính toán mới để đưa ra các kịch bản chi tiết hơn, có cơ sở khoa học hơn và phù hợp với thực tiễn. Kịch bản mới chi tiết hóa đến đơn vị hành chính cấp tỉnh và các khu vực ven biển, đặc biệt đã bổ sung một số yếu tố cực trị khí hậu, phục vụ cho công tác tính toán thiết kế và quy hoạch. Những năm gần đây, vấn đề biến đổi khí hậu không còn là chuyện của các nhà khoa học nữa mà đã được nhiều người quan tâm. Bởi lẽ những hậu quả của biến đổi khí hậu đã tác động một cách rõ nét vào cuộc sống của mọi người, mọi gia đình. Hội nghị quốc tế về biến đổi khí hậu do Liên Hợp Quốc tổ chức tại Giơ - ne – vơ (Thụy Sĩ) đã yêu cầu các quốc gia cần có những giải pháp tích cực, chủ động và kịp thời nhằm ngăn chặn những tác động tiêu cực của quá trình biến đổi khí hậu. Để hiểu rõ quá trình biến đổi khí hậu, trước tiên cần hiểu khí hậu là gì? Theo các nhà khoa học, khí hậu là mức độ trung bình của thời tiết trong một khoảng thời gian và không gian nhất định. Trong vòng 1.000 năm qua, nhiệt độ bề mặt trái đất có tăng, giảm không đáng kể và có thể nói là tương đối ổn định. Thế nhưng, trong vòng 200 năm trở lại đây, đặc biệt là trong mấy chục năm vừa qua khi công nghiệp hóa phát triển, nhân loại bắt đầu khai thác than đá, dầu lửa, sử dụng triệt để nguồn năng lượng từ các nhiên liệu hoá thạch... đã phát thải vào bầu khí quyển một lượng khí CO2, nitơ ôxít, mêtan... khiến cho nhiệt độ bề mặt trái đất nóng lên. Cũng theo các chuyên gia nghiên cứu về môi trường, biến đổi khí hậu là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển, thủy quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo. Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu trái đất là do sự gia tăng các hoạt động tạo ra chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ và bể chứa khí nhà kính như sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền khác. Theo báo cáo mới nhất của Liên Hiệp Quốc, nguyên nhân của hiện tượng biến đổi khí hậu 90% do con người gây ra, 10% là do tự nhiên. Biến đổi khí hậu đe dọa cuộc sống con người. Biểu hiện rõ nhất là trong những năm gần đây, tình trạng hạn hán, bão lũ xảy ra thường xuyên hơn, không chỉ gia tăng về số lượng mà tần suất, cường độ cũng lớn hơn. Nước Mỹ sau trận bão Katrina năm 2005 đã phải chịu thêm một đợt lốc xoáy và lũ lụt khủng khiếp hồi đầu tháng 2 vừa qua ở vùng trung tây khiến nhiều thành phố bị san phẳng, hàng trăm nghìn người mất nhà cửa. Đặc biệt, tháng 3/2011 trận động đất 8,9 độ richter và siêu sóng thần xảy ra ở Nhật Bản cũng đã nhắc nhở mọi người về biến đổi thất thường của khí hậu. Chắc mọi người chưa quên trận lũ lụt khủng khiếp kéo dài gần 4 tháng cuối năm 2011 ở Thái Lan đã làm thiệt hại cho nước này ước tính trên 40 tỷ USD. Còn ở nước ta, tỉnh Quảng Trị những năm gần đây không năm nào không xảy ra thiên tai, năm thì lũ lụt, năm thì hạn hán và hai năm gần đây nhiều địa phương đã phải hứng chịu các trận rét đậm rét hại kéo dài. Theo các nhà khí tượng, năm nay cũng là năm hoạt động của hiện tượng Lanina, các nghiên cứu khoa học khí tượng dự báo đây là một trong những năm có các hiện tượng bão, mưa lũ ở Việt Nam cao hơn mức bình thường. Là những người sống trong vùng nhạy cảm của biến đổi khí hậu chúng ta dễ dàng nhận biết một cách đơn giản quá trình biến đổi trạng thái thời tiết trong cuộc sống đời thường là tại sao năm nay mùa đông lại quá dài, rét đậm rét hại liên tục xảy ra, tiếp theo đó là đợt nắng nóng đột biến trên diện rộng, rồi hạn hán, mưa lũ có thể diễn biến thất thường không giống quy luật mấy chục năm về trước. Cây trồng có sự thay đổi về khả năng tăng trưởng, dịch bệnh nhiều hơn, bệnh mới xuất hiện. Tất cả những yếu tố này tác động trực tiếp đến cuộc sống cá nhân của mỗi con người. Từ những phân tích trên có thể thấy rằng biến đổi khí hậu gây nhiều hiểm họa cho con người. Tại Việt Nam, một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, nếu năm 2010 nhiệt độ tăng từ 0,3 - 0,5 độ C, thì đến năm 2020, tăng từ 1- 2 độ C, và sẽ tăng từ 1,5 - 2 độ C vào năm 2070. Những khu vực có nhiệt độ tăng cao nhất là miền Trung, Tây Bắc và Việt Bắc. Trái đất nóng lên, xảy ra hiện tượng băng tan và làm nước biển dâng cao, nhiều vùng đất ven biển sẽ bị ngập sâu trong nước biển trung bình từ 70 đến 100 cm. Theo dự báo của các nhà khoa học, Việt Nam đứng thứ 6 trong 10 nước chịu tác động trực tiếp của nước biển dâng; mực nước biển chỉ cần tăng lên 1m thì Việt Nam sẽ tác động tiêu cực tới 5% đất đai, 11% tổng dân số, 7% nông nghiệp, giảm 10% GDP. Với dự lượng tăng 3m - 5m có nghĩa là “thảm họa có thể xảy ra”. Biến đổi khí hậu có tác động trực tiếp đến cuộc sống của mỗi con người. Để ngăn chặn hiện tượng này theo các chuyên gia môi trường, có hai vấn đề cần đặt ra: Đó là làm giảm tác động biến đổi khí hậu và thích ứng với biến đổi khí hậu. Để làm giảm tốc độ của biến đổi khí hậu không có cách nào hơn là mọi người cần phải hành động, mà hành động có ý nghĩa thiết thực nhất là tiết kiệm năng lượng. Trước hết, mọi người cần phải thay đổi nhận thức về sử dụng nhiên liệu, đưa các hình thức năng lượng khác như nhiên liệu sinh học, năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng địa nhiệt... dần thay thế các nhiên liệu hoá thạch như than đá, dầu lửa, đây là các loại nhiên liệu phát thải ra không khí một lượng khí các- bon nguy hiểm gây hiệu ứng nhà kính mà tại hội nghị Copenhagen mọi người đều nhất trí với tên gọi là khí các- bon đen. Trong nông nghiệp và lâm nghiệp cần ngăn chặn hiệu quả nạn chặt phá rừng, sử dụng phân bón hữu cơ để hạn chế quá trình phát thải khí metan vào không khí, chú trọng bảo vệ và phát triển vốn rừng. Đồng thời, tích cực triển khai những biện pháp thích ứng nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu và chủ động đối phó với biến đổi khí hậu để tránh những thiệt hại có thể xảy ra. HOÀNG ĐỨC