Xuôi Mê Kông thăm nhà Bác

(QT Xuân) - Sau khi làm thủ tục nhập cảnh từ cầu Hữu Nghị 1 vắt qua sông Mê Kông hùng vĩ, nối Viêng Chăn, thủ đô nước Lào tươi đẹp với vùng đất Nong Khai bốn mùa cây trái xanh tươi, chúng tôi theo đại lộ trải nhựa phẳng lỳ vào sâu trong vùng đông bắc Thái. Ông Nguyễn Trọng Tấn, một Việt kiều nổi tiếng làm ăn giỏi ở tỉnh Udonthani đón chúng tôi về nhà và hào hứng giới thiệu công việc làm ăn với chất giọng quê gốc Đức Thọ, Hà Tĩnh thân thuộc. Trong câu chuyện kể, khi nhắc đến thuở xưa Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng đến Nong Khai để hoạt động cách mạng, giọng ông Tấn vừa xúc động, vừa tự hào. Xúc động vì từng tấc đất quê người mà gia đình ông cày cuốc, vun xới đã từng in dấu chân Bác đi về; tự hào vì được là con dân đất Việt, mang trong mình dòng máu Xô viết Nghệ Tĩnh bất khuất đang sống nơi một thời Bác nhen nhóm ngọn lửa cách mạng trên hành trình cứu nước.

Làng Hữu nghị Việt - Thái tại Nakhon Phanom (Thái Lan)

Mặc dù nhận là thế hệ hậu duệ cháu con của Bác trên đất Thái, nhưng đối với ông Tấn và hơn 5.000 bà con Việt kiều ở Nong Khai, những cột mốc biên niên sử những ngày Bác Hồ hoạt động cách mạng nơi vùng đất này luôn hằn sâu trong tâm thức. Cuối năm 1928 đầu năm 1929, Bác Hồ, lúc bấy giờ có tên gọi là Thầu Chín đã hoạt động và đi lại thường xuyên giữa Uđon Thani, Nong Khai và Nakhon Phanom. “Thầu” tiếng Thái - Lào để chỉ những bậc trưởng lão, biểu thị sự tôn kính của người dân trong vùng đối với Bác. Ngày ngày, sau những giờ công tác, ông Thầu Chín hòa mình vào cuộc sống của cư dân cần lao, cùng vỡ đất trồng rau, trồng ngô, cấy lúa, chăn nuôi gà, lợn, chia sẻ việc nông tang cực nhọc với người dân và qua đó gợi thức lòng yêu nước, hướng về Tổ quốc, giúp đỡ cách mạng Việt Nam của bà con Việt kiều. Bây giờ Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Nong Khai, tọa lạc trên khu đất rộng gần 1 ha, được bà con Việt kiều xây dựng, tôn tạo khang trang đã trở thành nơi hành hương, tham quan của du khách khắp nơi trên thế giới, là chốn đi về thiêng liêng của bà con Việt kiều ở Thái Lan. Trên đường thiên lý, ghé qua Bueng Kan tiếp giáp Nong Khai, Uđon Thani, Nakhon Phanom, Sakon Nakhon, chúng tôi tưởng như đang về thăm quê hương xứ Nghệ trên đất Việt. Cũng những con đường quanh quanh, bờ tre, ruộng lúa và đặc biệt là bà con người Việt tại Bueng Kan cóhơn 4.000 người, hầu hết có nguồn cội quê hương từ tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Sang đây từ gần 80 năm trước nhưng mỗi lần gặp mặt, bà con nói với nhau bằng chất giọng Nghệ Tĩnh thân thương nên khi ra về ai cũng quyến luyến. Bueng Kan cũng là nơi Bác thường đi qua và nghỉ lại trên đường công tác thời hoạt động cách mạng ở vùng đông bắc Thái. Người dân nơi đây mỗi lần đón năm mới hay lễ hội lớn đều lập bàn thờ Bác, mời Bác về chứng kiến cho lòng thành của bà con luôn hướng về Tổ quốc.

Bà con Việt kiều và du khách Việt Nam viếng Bác Hồ tại Nakhon Phanom (Thái Lan)

Hôm chúng tôi đến thăm Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại làng Noọng Ôn, xã Xiêng Phin, huyện Mương, tỉnh Uđon Thani, may mắn được gặp ông Trần Trọng Tài, quê gốc Nam Định, gia đình đã ba đời sinh sống ở đây, giới thiệu về lịch sử khu tưởng niệm này. Theo lời giới thiệu của ông Tài, tháng 7/1928, khi từ châu Âu về Thái Lan, lúc đầu Bác ở bản Noọng Bua sau đó chuyển về bản Noọng Ôn, xã Xiêng Phin. Tại đây, Bác chủ trương mở rộng tổ chức, củng cố cơ sở quần chúng của Hội Việt Nam giáo dục Việt kiều tôn trọng phong tục tập quán của người bản địa, vận động mọi người vừa học chữ Xiêm, chữ Việt, nói tiếng Việt. Cùng với việc xây dựng tổ chức, Bác còn dành nhiều thời gian dịch sách lý luận làm tài liệu tuyên truyền, huấn luyện cho cán bộ Việt Nam đang hoạt động ở đây. Người còn giúp Việt kiều đào giếng lấy nước ăn, trồng trọt, chăn nuôi, cải thiện cuộc sống. Hơn một năm sau, Bác chuyển đến hoạt động ở vùng khác, nhưng hình ảnh của ông Thầu Chín gần gũi, đức độ, mẫn tiệp luôn khắc sâu trong ký ức các thế hệ người dân Uđon Thani. Một điều làm thỏa nguyện ước mơ bao đời của người Việt ở Uđon Thani là hơn 10 năm trước, Khu tưởng niệm Bác Hồ đã được xây dựng trên khu đất rộng gần 10.000 m 2 tại làng Noọng Ôn với nhiều hạng mục công trình, một số được phục dựng lại như nhà Bác Hồ đã ở và làm việc từ năm 1928, kho thóc, khu sản xuất, chăn nuôi..., một số công trình mới như nhà đa năng, khu tưởng niệm, tủ sách, phòng chiếu phim, phòng hội thảo cùng nhiều tranh ảnh, tư liệu về cuộc đời hoạt động của Bác. Bất ngờ nhất hôm chúng tôi đến dâng hương lên bàn thờ Bác, được thấy tươm tất màu cam Xã Đoài và những đóa sen hồng quyện trong mùi hương trầm quấn quýt. Quà quê xứ Nghệ đã vượt dặm dài để đến bên Bác kính yêu. Từ trung tâm tỉnh lỵ Nakhon Phanom, đi ô tô chừng 30 phút chúng tôi đến bản Mạy, nơi có làng hữu nghị Thái - Việt. Qua cổng làng là một khung cảnh làng quê Việt Nam với hàng cau, vườn chuối, thửa ruộng, bờ ao…hiện ra xanh mát dưới tầm mắt. Bản Mạy là nơi vào tháng 7/1928, Bác Hồ với bí danh Thầu Chín đã dừng chân và cùng bà con Việt kiều yêu nước hoạt động cách mạng. Ở bản Mạy, Bác đã sống trong gia đình ông Võ Trọng Đài, một người bạn của Bác khi còn ở Việt Nam. Hiện ngôi nhà vẫn còn lưu giữ nhiều kỷ vật của Bác ở bản Mạy. Bác sống và hoạt động tại đây cho đến tháng 11/1929 thì rời Thái Lan sang Trung Quốc. Tháng 1/2004, từ sáng kiến của Đại tướng Chavalit Yongchaiyudh, Phó Thủ tướng Thái Lan, chính phủ hai nước Việt Nam và Thái Lan đã tổ chức Hội nghị liên Chính phủ Việt - Thái và quyết định thành lập Làng hữu nghị Thái - Việt ở bản Mạy. Ngày 22/2/2004, Thủ tướng Việt Nam Phan Văn Khải và Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawtra đã khai trương Làng hữu nghị Việt - Thái ở bản Mạy, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng ở và làm việc. Tại làng hữu nghị vẫn còn ghi lại lời của Đại tướng Chavalit Yongchaiyudh, khi ông khởi xướng dự án xây dựng Làng hữu nghị Thái - Việt: “Chủ tịch Hồ Chí Minh không những là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, Người đặc biệt nhận được sự tôn kính của nhân dân Việt Nam mà còn là con người kiệt xuất được cả thế giới biết đến. Sự kính trọng nhà lãnh đạo của nước Việt Nam láng giềng đã từng có lịch sử gắn bó với đất nước Thái Lan sẽ là mốc son đánh dấu mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước ngày càng bền vững và sâu sắc…”.

Bà con Việt kiều ở Thái Lan tự hào đã lưu giữ nhiều kỷ vật thiêng liêng về Bác Hồ kính yêu

Làng hữu nghị Thái- Việt được xây dựng trên đất này là mái nhà chung ấm cúng, một địa chỉ sâu nặng nghĩa tình của bà con Việt kiều tỉnh Nakhon Phanom cũng như Việt kiều ở Thái Lan. Bài, ảnh: ĐAN TÂM