Vui buồn nghề kinh doanh online

(QT) - Bên cạnh hình thức kinh doanh truyền thống, kinh doanh online hiện đang được nhiều người, nhất là các bạn trẻ lựa chọn vì những tiện ích mà nó mang lại như tiết kiệm thời gian, chi phí và khả năng kết nối xã hội rộng rãi. Tuy nhiên, nghề kinh doanh online cũng đối mặt với những khó khăn, vất vả, thậm chí tiềm ẩn không ít rủi ro…

Bán hàng qua những cái “kích chuột”

Hơn 7 giờ tối, trời mỗi lúc mưa một nặng hạt, vậy nhưng trên xe N. còn 6 đơn hàng chưa kịp giao. Thấy tôi e ngại khi nhìn thời tiết như vậy, N. cười: “Chuyện thường ngày mà chị. Cũng muốn giao hàng cho khách từ sớm, nhưng hàng này không để lâu được mà lượng khách đặt lại đông nên em chạy từ trưa đến giờ vẫn chưa giao hết hàng. Làm ăn buôn bán bây giờ khó lắm chị, mình phải đặt uy tín lên trên hết”. Nói xong, N. tất tả quay xe đi giữa cơn mưa tầm tã. N. là một người kinh doanh online khá có tiếng trên địa bàn thành phố Đông Hà.

Cô gái thuộc thế hệ 8X là một người xinh xắn và năng động. Trước đây, N. có thời gian dài phụ chị gái công việc kinh doanh ở Hà Nội. Khi công việc làm ăn của chị gái không thuận lợi, N. về quê, loay hoay với nhiều công việc khác nhau. Để có thu nhập, cô thường mua các loại đặc sản từ Hà Nội vào bán lại, dần dần khi lượng người mua nhiều lên, N. mở rộng kinh doanh bằng việc mua bán thêm đặc sản của các vùng miền khác nhau.

Thông qua trang facebook cá nhân, cô chào hàng bằng việc cập nhật thông tin hàng hóa, nguồn gốc xuất xứ và giá cả. Lượng khách hàng của N. tăng dần, kèm theo các mặt hàng cũng phong phú lên từng ngày. Khách hàng chỉ cần “kích chuột là được N. phục vụ tận nơi. Người ta gọi N. là “N. đặc sản” bởi cô chuyên gom đặc sản có thương hiệu ở khắp các vùng miền trong cả nước. Mùa nào thức đó, N. luôn có những mặt hàng đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.

Như vào mùa mưa, thể nào trên facebook của cô cũng rộn ràng với lượng khách hàng mua bán các loại mắp tép chưng thịt Hà Nội, mắm dưa cà Huế, dút Quảng Bình; mùa hè thì đủ loại trái cây như cam sạch Vinh, nho xanh Ninh Thuận. Để tăng thu nhập, N. còn mày mò làm thêm muối sả, xúc xích, nấu cháo bột bán vào ngày rằm với tiêu chí: giá cả phải chăng, chất lượng đảm bảo. N. cho biết: “Chính nhờ các tiêu chí đó mà hàng của tôi làm chừng nào bán hết chừng đó, có khi khách đặt hàng không kịp làm để bán”.

Một mặt hàng được rao bán trên trang facebook cá nhân của N.

Thường người kinh doanh online phải thuê người giao hàng, còn mình chỉ đảm nhận việc xác nhận đơn hàng, tìm nguồn hàng và mở rộng kết nối trên mạng xã hội. Tuy nhiên, để tiết kiệm tối đa mọi chi phí, N. kiêm hết mọi việc. Nghề này mang đến cho N. khoản thu nhập mỗi tháng khoảng từ 8-9 triệu đồng sau khi trừ mọi chi phí. N. nói: “Nhiều người nghĩ nghề này mang đến thu nhập cao nhưng với những người kinh doanh nhỏ lẻ, thị trường tiêu thụ chủ yếu trong tỉnh như chúng tôi chỉ lấy công làm lãi. Tôi đang học hỏi để tự làm ra một số mặt hàng với nguồn nguyên liệu tại chỗ, không qua các khâu trung gian, như thế mới mong tăng thêm thu nhập”.

Nghề kinh doanh online mang đến cho N. nhiều niềm trong cuộc sống, đó là kết nối được với nhiều bạn bè (cũng là khách hàng thường xuyên của mình), có thu nhập để nuôi các con ăn học, tăng cơ hội học hỏi khi phải luôn cập nhật tin tức, giá cả thị trường, các mặt hàng kinh doanh và nhu cầu người tiêu dùng. Tuy mới kinh doanh online được một thời gian ngắn nhưng A. cũng có những trải nghiệm thú vị với công việc tay trái này.

Đam mê kinh doanh nhưng công việc của một viên chức không cho phép cô theo đuổi công việc này, vì thế kinh doanh online là một lựa chọn tối ưu. Những năm trước, A. kinh doanh rau củ quả từ Đà Lạt về Quảng Trị. Công việc tương đối thuận lợi và A. đã có một lượng khách hàng nhất định. Tuy nhiên, do thời tiết nắng nóng, lượng rau, củ, quả từ Đà Lạt về đến Quảng Trị có khi không đảm bảo khiến người bán phải chịu lỗ. Hiện nay, A. chuyển sang kinh doanh mỹ phẩm xách tay, tuy thu nhập không nhiều nhưng cũng giúp cô thỏa mãn đam mê.

Còn với L., cũng là một viên chức nhà nước, công việc kinh doanh online đã gắn bó với cô từ nhiều năm nay. L. kinh doanh chủ yếu các mặt hàng tiêu dùng, có lượng khách hàng khá lớn. Chia sẻ về công việc của mình, L. cho biết: “Công việc tay trái khiến tôi phải tận dụng thời gian ngoài giờ làm việc để giao hàng cho khách (chủ yếu trên địa bàn thành phố Đông Hà) nên khá vất vả. Bù lại, công việc này mang đến cho tôi thu nhập từ 7-8 triệu một tháng, tạo động lực không nhỏ để tôi tiếp tục theo đuổi nghề kinh doanh online”.

Những đơn hàng của N., A., L. được đặt chỉ thông qua những cái “kích chuột” của khách. Sự tiện lợi này mang lại cho hai phía, người bán và người mua khi mọi thông tin đều có thể được trao đổi ở bất cứ nơi đâu, vào thời gian nào...miễn rằng máy điện thoại, máy tính được kết nối. Vì thế, facebook của họ luôn ở trong trạng thái hoạt động.

Chuyện buồn trong nghề

Tuy nhiên, người kinh doanh online còn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, vất vả. Nếu dùng facebook thường xuyên, nhiều người hẳn sẽ không lạ gì những bài đăng “bóc phốt”, kể tội nhau đến từ cả chủ shop lẫn khách mua hàng online. Những bài đăng này luôn thu hút số lượng lớn người tham gia bình luận với nhiều ý kiến trái chiều, có bênh có chê. Từ chuyện chất lượng hàng, đến thái độ bán hàng, mua hàng, rồi cả chuyện giao hàng, đổi trả hàng…

Với N. thì chuyện đó không hề xa lạ. Mới đây, vì quá bức xúc, N. phải lên facebook vạch trần thủ đoạn của một người kinh doanh online khác có sự cạnh tranh không lành mạnh với mình. Người này trước đây cũng là khách hàng của N., sau đó chuyển sang kinh doanh online. Vì mới kinh doanh, lượng khách hàng còn ít nên người này vào facebook của N., lấy cắp các đơn hàng sau đó mạo danh N. đến giao hàng trước cho khách.

Khách hàng thường không để ý đến vấn đề này, chỉ cần biết mình đã đặt từng đó hàng, khi có người giao là nhận chứ không mấy ai kiểm tra nhân thân người giao hàng. Điều này khiến N. tổn thất không ít, vì hàng của cô chủ yếu đặt dựa vào đúng khối lượng khách hàng muốn mua, nên việc thừa hay thiếu đều khiến người bán rơi vào thế khó. Nếu khách hàng không nhận thì đồng nghĩa hàng đó sẽ bị tồn và chủ phải ôm trọn, trừ khi có khách hàng nào đó vì thông cảm mà mua giùm.

Sự việc lặp lại nhiều lần khiến N. phải lên facebook cảnh báo với các khách hàng của mình, cũng như nhắc nhở người sử dụng thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh đó chấm dứt việc làm trên. Về phía người mua, không phải ai cũng cảm thông với sự vất vả của người bán. Một đơn hàng của N. có khi chỉ 100 ngàn đồng nhưng phải đi 5-7 km mới đến nơi, trừ xăng xe đi lại chỉ hòa vốn nhưng để giữ khách, người bán phải nhiệt tình, không được “kén cá chọn canh”. Vậy nhưng có người đặt hàng rồi nhưng khi đến giao hàng gọi điện không nghe máy, không chịu nhận hàng.

Có người hẹn hết ngày này đến ngày khác, sau đó chốt một câu: “Chị đi du lịch tháng sau mới về, em bán đi nhé”; có người mua hàng nhưng nợ dầm dề từ tháng này sang tháng khác. N. kể, có khi đi đòi nợ, mà khách hàng cứ hẹn rầy, hẹn mai, cô phải nhẫn nhịn nuốt cục tức vào bụng để nhẹ nhàng với khách. Bởi lẽ, chỉ một sự sơ hở nào đó của cô cũng có thể ảnh hưởng đến việc kinh doanh buôn bán. Còn với A., câu chuyện về những vất vả của nghề này có khi kể cả ngày không hết.

Mới đây, cô chia sẻ câu chuyện mình đến giao son cho một khách hàng đặt trước. Tìm được địa chỉ nhà đã khó, khi đến giao hàng, khách chẳng nói chẳng rằng bóc tem ngay thỏi son mới toanh rồi đưa lên thử. Thử xong, cứ nghĩ khách lấy tiền trả thì lại nhận được câu nói thẳng thừng: “Màu son gì mà không giống hình ảnh trên facebook tí nào cả. Thôi chị không lấy nữa đâu, em mang về đi”.

Gặp tình huống như vậy, A. chỉ có nước đứng chôn chân tại chỗ, không nói được lời nào vì sự quyết liệt của khách. Thỏi son bị bóc tem đó sau này được A. bán hạ giá 20%, coi như người bán chịu lỗ. Triết lý “thuận mua vừa bán” tưởng rằng vốn đơn giản trong đời thực, không ngờ lại khó đạt được với kinh doanh online. Một đơn hàng online nên là sự thỏa thuận rõ ràng, hợp lý đến từ hai phía: người bán và người mua, cũng như thêm vào đó là khâu vận chuyển trung gian đảm bảo, để quá trình mua bán thuận lợi, dễ dàng, tạo sự thoải mái cho hai phía.

Muốn đạt được điều đó, không chỉ người bán hàng online cần kinh doanh những mặt hàng uy tín, chất lượng, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng mà ngược lại người mua cũng nên có văn hóa mua hàng. Chỉ mua hàng khi đã tìm hiểu và thỏa thuận rõ ràng với người bán về giá cả, tình trạng hàng hóa, hướng dẫn sử dụng và các thông tin kèm theo.

Hoài Nam