Vì tương lai hạnh phúc của tuổi trẻ

(QT) - Vị thành niên, thanh niên sẽ là nguồn nhân lực chủ yếu cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa quê hương, đất nước. Cải thiện sức khỏe sinh sản (SKSS) cho vị thành niên, thanh niên là một mục tiêu của Chiến lược Dân số - SKSS Việt Nam giai đoạn 2011-2020. Nhân ngày Dân số thế giới 11/7 với chủ đề “Đầu tư cho thanh niên”, chúng tôi có cuộc trao đổi với bác sĩ NGUYỄN THỊ THANH, Phó Giám đốc Sở Y tế, Giám đốc Chi cục DS- KHHGĐ tỉnh Quảng Trị về vấn đề này. - Thưa bác sĩ! “Đầu tư cho thanh niên” là chủ đề mà Tổng cục DS-KHHGĐ Việt Nam phối hợp với Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam chọn nhân ngày Dân số thế giới 11/7/2014. Đề nghị bác sĩ cho biết các thông điệp truyền thông hưởng ứng chủ đề này? - Giai đoạn chuyển đổi từ vị thành niên sang người lớn được khỏe mạnh và an toàn là quyền của mọi trẻ em. Quyền này chỉ có thể được thực hiện nếu xã hội và gia đình tập trung vào đầu tư và tạo cơ hội để đảm bảo rằng trẻ em vị thành niên và thanh niên được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết cho một cuộc sống hữu ích và khỏe mạnh. Trẻ vị thành niên và thanh niên là trung tâm của chương trình nghị sự phát triển trong tương lai. Bảo vệ quyền của vị thành niên, thanh niên và đầu tư cho tương lai của các em bằng việc cung cấp giáo dục có chất lượng, công ăn việc làm ổn định, kỹ năng sống hiệu quả và tiếp cận với giáo dục SKSS và giáo dục tình dục toàn diện bao gồm giới và quyền lực là hết sức cần thiết cho sự phát triển của vị thành niên, thanh niên, gia đình, cộng đồng và đất nước của họ. Nhiều trẻ em gái đang chuẩn bị học xong tiểu học nhưng các em đang gặp phải những thách thức trong việc tiếp cận và hoàn thành giáo dục trung học, một nền tảng kiến thức quan trọng để có thể phát triển trong nền kinh tế đang có nhiều thay đổi.

Tư vấn kiến thức chăm sóc SKSS cho thanh niên dân tộc thiểu số - Ảnh: QUANG HIỆP

Nhóm dân số trẻ vị thành niên lớn nhất từ trước đến nay đang bước vào đời sống tình dục và sinh sản. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều tiến bộ trong việc ngăn chặn mang thai ở tuổi vị thành niên, phá thai không an toàn, tử vong mẹ, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm HIV. Vẫn còn những khoảng trống đáng kể về tính sẵn có, chất lượng và tiếp cận giáo dục tình dục toàn diện và các dịch vụ dành cho thanh niên. Khi trẻ em gái bước vào tuổi vị thành niên và thanh niên, nhu cầu của các em về dịch vụ SKSS tăng lên một cách rõ rệt. Thiếu tiếp cận với các dịch vụ SKSS có thể có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và cơ hội của trẻ em gái. Thanh niên vẫn chưa được tham gia vào quá trình ra quyết định những vấn đề ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Khoảng 76% các nước báo cáo rằng đang thực hiện các thủ tục cụ thể và cơ chế để đảm bảo sự tham gia của thanh niên và vị thành niên trong việc đưa ra các quyết định có ảnh hưởng đến họ. - Từ thực tế công tác chăm sóc SKSS/KHHGĐ cho vị thành niên, thanh niên, theo bác sĩ, hiện nay vị thành niên, thanh niên thường gặp phải những vấn đề SKSS/KHHGĐ gì? - Trong quá trình triển khai các hoạt động chăm sóc SKSS/KHHGĐ cho vị thành niên, thanh niên trên địa bàn, chúng tôi nhận thấy vị thành niên, thanh niên có những vấn đề SKSS/KHHGĐ đó là: Kinh tế - xã hội phát triển, tuổi dậy thì sớm hơn. Tỷ lệ thanh niên chưa kết hôn nhưng đã có quan hệ tình dục tăng lên cả ở nông thôn và thành thị, đặc biệt là nam thanh niên. Tỷ lệ này tăng theo độ tuổi. Năm 2003, tuổi quan hệ tình dục lần đầu của vị thành niên, thanh niên là 19,6 tuổi, 20 tuổi với nam và 19,4 tuổi với nữ. Năm 2009, các con số tương ứng là: 18,1, 18,2 và 18 tuổi. Nam thanh niên sinh hoạt tình dục trước hôn nhân nhiều hơn nữ thanh niên. Vị thành niên, thanh niên đang đối mặt với nhiều vấn đề SKSS do hành vi tình dục không an toàn. Vị thành niên, thanh niên ở nông thôn nhận thức về SKSS thấp hơn ở thành thị. Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vẫn còn tồn tại ở vùng sâu, vùng xa, vùng các đồng bào dân tộc ít người. Số thanh niên, vị thành niên hiểu đúng về chu kỳ kinh nguyệt và thời điểm có thai còn thấp (khoảng 13,7% nữ và 12% nam). Các dịch vụ phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS ở vị thành niên, thanh niên đang đứng trước nhiều thách thức lớn trong việc đáp ứng nhu cầu xét nghiệm của vị thành niên, thanh niên, giúp họ vượt qua rào cản về tâm lý và điều tiếng xã hội. - Thưa bác sĩ! Quảng Trị đang đứng trước những cơ hội và thách thức nào về chăm sóc SKSS/KHHGĐ cho vị thành niên, thanh niên? Bác sĩ có những khuyến nghị gì để có thể tận dụng tối đa cơ hội và vượt qua thách thức đó? - Vị thành niên và thanh niên hiện chiếm khoảng 1/3 tổng dân số của Quảng Trị. Họ đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức về SKSS/ KHHGĐ. Trong điều kiện kinh tế -xã hội phát triển, hội nhập toàn cầu, là điều kiện thuận lợi để vị thành niên, thanh niên sớm tiếp cận với thông tin. Công tác truyền thông, giáo dục đã có tác động lớn tới hiểu biết về SKSS/tình dục của vị thành niên, thanh niên, vì vậy đã có tới 90% các bạn trẻ biết đến bao cao su, góp phần giúp họ thực hành tình dục an toàn. Vị thành niên, thanh niên Việt Nam ngày càng sống trong điều kiện tốt hơn nhiều so với trước đây. Ngoài ra, giai đoạn vị thành niên, thanh niên được đặc trưng bởi sự phát triển nhanh cả về trí tuệ và thể lực. Tuy vậy cũng có những hạn chế như thông tin và dịch vụ SKSS/ KHHGĐ chỉ tập trung nhiều cho người đã có gia đình mà chưa quan tâm nhiều đến nam nữ thanh niên đã có quan hệ tình dục. Trước những cơ hội và thách thức trong chăm sóc SKSS/KHHGĐ vị thành niên, thanh niên, để đạt được mục tiêu, cải thiện SKSS của vị thành niên, thanh niên, theo tôi chúng ta cần thực hiện các giải pháp cụ thể, đó là: Tăng cường các hình thức giáo dục kỹ năng sống cho vị thành niên, thanh niên. Đẩy mạnh công tác truyền thông về dân số/SKSS/KHHGĐ nhằm cung cấp tốt hơn cho vị thành niên, thanh niên những kiến thức cần thiết về mang thai, KHHGĐ, SKSS và phòng chống HIV/AIDS. Xây dựng, duy trì và phát triển mô hình tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân cho vị thành niên, thanh niên. Sự phát triển của vị thành niên, thanh niên quyết định tương lai và sự phồn vinh của mỗi dân tộc. Vì vậy bảo vệ quyền của vị thành niên, thanh niên và đầu tư cho tương lai của các em bằng việc cung cấp giáo dục có chất lượng, công ăn việc làm ổn định, kỹ năng sống hiệu quả, tiếp cận với giáo dục SKSS và giáo dục tình dục toàn diện bao gồm giới và quyền lực là hết sức cần thiết. Nhân ngày Dân số thế giới, tôi mong muốn có những nỗ lực cụ thể hơn nữa từ các cấp ủy đảng, chính quyền, các ban, ngành, các tổ chức chính trị-xã hội để bảo vệ các thành quả mà chúng ta đã đạt được từ trước tới nay trong lĩnh vực chăm sóc SKSS/KHHGĐ vị thành niên, thanh niên và tiếp tục thúc đẩy những vấn đề này trong tương lai. Chúng ta cũng cần phải chung sức để có thể đảm bảo rằng mỗi con người đều được đặt vào vị trí trung tâm trong quá trình phát triển và tất cả mọi người đều được tiếp cận chăm sóc SKSS, đạt được sự công bằng giới và nâng cao vị thế cho người phụ nữ. - Xin cảm ơn bác sĩ! V.D (thực hiện)