Từ độ qua sông ánh sáng tình yêu mở lối về bản nguyên

Võ Văn Luyến, bút danh Hồng Ân Thy, là một nhà giáo và nhà thơ đa năng, luôn gắn bó trọn vẹn với quê hương Quảng Trị. Ông sinh ra và lớn lên tại làng Thi Ông, xã Hải Vĩnh, huyện Hải Lăng-một vùng đất lành giàu bản sắc văn hóa.

Thơ của Võ Văn Luyến nổi bật bởi ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh độc đáo và cảm xúc đậm sâu. Các tác phẩm như Trầm hương của gió (2003), Sự trinh bạch của ngọn nến (2007), Người câu bóng mình (2011) và Từ độ qua sông (2024) mang đến vẻ đẹp thi vị, mở ra đa chiều suy tư sâu sắc về cuộc sống, tình yêu và mối liên kết giữa con người và vũ trụ.

Với sự tận tâm và tình yêu mãnh liệt dành cho văn học, Võ Văn Luyến đã xuất sắc giành được nhiều giải thưởng cao quý, nổi bật là giải A Văn học Nghệ thuật Việt Nam 2022 và các giải thưởng sáng tạo văn học nghệ thuật của tỉnh Quảng Trị.

Đặc biệt, tác phẩm Từ độ qua sông, do Nhà xuất bản Hội Nhà văn phát hành vào tháng 9 năm 2024, đã được trao giải B- Giải thưởng sáng tạo văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Trị năm 2024. Những thành tựu này khẳng định chỗ đứng của Võ Văn Luyến trong nền văn học đương đại, thể hiện sứ mệnh của ông trong việc lan tỏa cảm hứng và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc qua từng trang sách.

Độc giả đón nhận tập thơ Từ độ qua sông và nhận ra rằng chủ đề “Ánh sáng tình yêu mở lối về bản nguyên” là điểm nhấn triết luận sâu sắc, mở ra chiều sâu khám phá vai trò của tình yêu trong hành trình tìm kiếm bản thể của sự sống. Tình yêu, trong thơ Võ Văn Luyến mang nghĩa rộng, là nguồn sức mạnh phi thường, ánh sáng dẫn dắt con người khám phá bản nguyên của vũ trụ và chạm đến sự tồn tại chân thật.

Tình yêu ở đây vượt lên cảm xúc cá nhân trở thành kết nối rộng lớn, bao trùm, có thể là mối quan hệ với thế giới, thiên nhiên và giá trị thiêng liêng của cuộc sống. Ánh sáng tình yêu trong Từ độ qua sông chính là ánh sáng của sự thức tỉnh, là sự soi rọi những bí ẩn của sự sống, giúp con người vượt qua thử thách và mở ra con đường dẫn tới sự hòa hợp, sự bình an và sự hiểu biết sâu sắc về bản chất cuộc sống.

Thơ Võ Văn Luyến qua đó, khơi gợi con người tìm về chính mình, với thuần khiết và trong sáng tâm hồn, để cảm nhận sự liên kết vô hình với mọi sự vật xung quanh và tìm thấy bản nguyên của sự sống trong ánh sáng tình yêu.

Trong Từ độ qua sông, tình yêu xuất hiện với cảm xúc tuổi trẻ, thuần khiết và ngọt ngào nhưng cũng mang trong mình va chạm đầu đời, mâu thuẫn và bỡ ngỡ. Tình yêu ấy chưa vướng bận lo âu nhưng cũng đối diện với cảm xúc chưa được kiểm soát. Câu thơ như “thời trẻ thơ ngọt ngọt” hay “tình mới chớm ấy mà” (Tình tự thoại) là lời nhắc nhở về sự trong sáng, giản dị của tình yêu khi con người chưa biết đến phức tạp của đời sống. Tuy nhiên, tình yêu này ẩn chứa mâu thuẫn không thể tránh khỏi, là bước khởi đầu để cảm xúc này trưởng thành qua thời gian.

Khi tình yêu bắt đầu trưởng thành, nó cũng phải đối diện với thử thách và đau khổ. Bài thơ Phượng, Phận bèo và Niệm thương đau khắc họa mặt trái của tình yêu, nơi có sự chia ly, mất mát và đau khổ. Phượng là hình ảnh của chia ly, tiếc nuối khi tuổi trẻ qua đi nhưng cũng mang thông điệp rằng tình yêu vẫn tiếp tục nở hoa. Phận bèo lại mang đến hình ảnh của tình yêu vô thường, trôi nổi, luôn phải chịu đựng sự bấp bênh của cuộc sống.

Tuy vậy, trong tình cảnh ấy, con người vẫn tìm thấy tự do và tình yêu trở thành hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống: “em thì xa xôi/ tình không đủ nắng/rứa là chia phôi (...) nghìn năm cỏ dại/rũ hết thương đau/đổi một trận cười/ngày đó còn nhau” (Niệm thương đau) phản ánh sự mất mát và khắc khoải của tình yêu khi đã chia lìa và là sự thức tỉnh về bản chất của sự sống và tình yêu đích thực.

Khi tình yêu trở thành một phần trong hành trình tự nhận thức, nó đòi hỏi con người phải đối mặt với sự thật, sự lựa chọn và thử thách sâu sắc hơn. Trong các bài thơ như Tiễn biệt, Thôi, Dạ khúc, Mặt trời đêm...tình yêu là hành trình tìm kiếm bản thể. Tiễn biệt là sự chia ly nhưng cũng là sự nhận thức về sự vô thường của cuộc sống. Thôi là sự buông bỏ, nơi con người phải đấu tranh giữa lý trí và cảm xúc.

Ánh sáng tình yêu là nguồn năng lượng tinh khiết, giúp con người thức tỉnh về bản thể và ý nghĩa sâu xa của cuộc sống. Trong ánh sáng ấy, tình yêu là hành trình vượt qua “Mấy mùa thương đau”, giúp con người nhận thức về sự vô thường-rằng mọi điều đều đổi thay, không gì mãi mãi. Nhận thức ấy không mang đến tuyệt vọng mà khơi dậy ánh sáng tình yêu, trải qua đắng cay trở thành sức mạnh để sống chân thành và bao dung hơn.

Tình yêu trong Từ độ qua sông là mối quan hệ cá nhân mở rộng thành tình yêu nhân loại và tình yêu cuộc sống. Tình yêu nhân sinh trong tập thơ Từ độ qua sông của VõVăn Luyến là dòng chảy liên tục, kết nối con người với cộng đồng, quê hương và thế giới xung quanh. Tình yêu ấy được tác giả khắc họa qua hình ảnh gần gũi, giàu ý nghĩa, gắn liền với trách nhiệm và sự hòa quyện giữa cá nhân và tập thể. Từng câu thơ như nhịp đập chân thành, hướng đến sự đồng cảm, sẻ chia và khát vọng vượt qua mọi thử thách của đời sống.

Từ độ qua sông nổi bật qua lòng trắc ẩn và sự đồng cảm sâu sắc với nỗi đau nhân thế. Bài thơ “Yêu thương chảy về vùng lũ” khắc họa những con người cùng chung tay san sẻ trong hoạn nạn. Câu thơ: “Từng đoàn xe cứu trợ nối nhau về vùng lũ/trái tim nối trái tim nối yêu thương chia sẻ” tái hiện sự giúp đỡ vật chất và gợi lên ý nghĩa lớn lao của tình yêu thương lan tỏa qua hành động cụ thể. Muôn trái tim chung nhịp đập, muôn bàn tay nối dài giữa dòng lũ xiết là biểu tượng của tình yêu nhân sinh rộng lớn, nơi mỗi con người tìm thấy sức mạnh từ sự đồng cảm, sẻ chia. Tình yêu ở đây vượt qua cảm xúc để lan tỏa thành trách nhiệm cộng đồng, là lời nhắn nhủ về mối gắn bó giữa con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

“Bên cầu tử sinh” tiếp tục mở rộng ý niệm về tình yêu nhân sinh qua sự thể hiện con người dìu nhau vượt qua lằn ranh giữa sự sống và cái chết: “nhân loại dìu nhau qua cầu tử sinh/nhân loại có bao giờ yên bình”. “Cầu tử sinh” là ẩn dụ gợi lên sự mong manh của cuộc sống và khát vọng được sống trong hòa bình. Tình yêu ở đây được thể hiện qua sự nương tựa, sự gắn kết và lòng nhân ái, khi con người tìm đến nhau trong giây phút khó khăn nhất. Đây là sự cảm thông đi kèm trách nhiệm lớn lao, nơi tình yêu trở thành động lực để vượt qua bao thử thách lớn nhất của đời người.

Giọng thơ trong Từ độ qua sông nhẹ nhàng, trầm tư, đầy chất trữ tình nhưng thấm đẫm tính triết lý. Tác giả sử dụng giọng thơ tự nhiên, mềm mại như dòng sông dịu dàng, chảy qua miền ký ức và suy tư sâu kín. Điều này thể hiện rõtrong “tiễn biệt (thương tiếc Thúy Hương)”. Giọng thơ trầm lặng, vang vọng nỗi đau day dứt và khắc khoải trước sự mất mát: “Đến giờ em phải đi thôi/Bao nhiêu nước mắt cạn rồi còn đâu/Chỗ nào thân xác cũng đau/Chỗ nào hồn vía cũng rầu rĩ thương”.

Những câu thơ giản dị nhưng đậm cảm xúc, như lời thì thầm từ cõi lòng, để lại dư âm man mác trong tâm hồn người đọc. Từng chữ, từng dòng ghi lại nỗi đau mất mát, chuyển hóa thành ẩn dụ của sự chia lìa, gợi lên cảm giác héo hon và rầu rĩ cả về thân xác lẫn tâm hồn. Điệp ngữ “Đến giờ em phải đi thôi” và từ “đi” trong ngữ cảnh này vượt qua ý nghĩa thông thường, trở thành biểu tượng vĩnh hằng và nhấn mạnh sự trống vắng không thể khỏa lấp.

Nhịp thơ trong Từ độ qua sông biến hóa linh hoạt, phù hợp với cảm xúc và từng tứ thơ trong bài viết. Ví dụ, trong bài “Hòa bình ở lòng ta”, nhịp thơ khoan thai nhẹ nhàng gợi lên cảm giác thư thái và tĩnh lặng trong tâm hồn đang tìm kiếm sự an yên giữa thế giới đầy xáo trộn: “giấc mơ hòa bình chín tới/ a say cái ngủ yên hà/ ngỡ tưởng đạn bom cày xới/chỉ là ngày của hôm qua”. Cụm từ “giấc mơ hòa bình chín tới” mang sắc thái độc đáo, tạo cảm giác hòa bình như quả ngọt đã chín muồi, sẵn sàng được hái.

Ý tưởng này thể hiện khát vọng hòa bình đã hoàn thiện qua thời gian và gian nan. Nhịp thơ làm tăng sức lan tỏa cho thông điệp tác giả gửi gắm: hòa bình không còn là điều xa vời mà là kết quả của hy vọng và khát vọng trong mỗi tâm hồn.

Hình ảnh trong Từ độ qua sông mang tính ẩn dụ sâu sắc, có sức gợi mạnh mẽ, mở đa chiều suy tưởng về hiện sinh. Thiên nhiên trong thơ Võ Văn Luyến vừa là bối cảnh, vừa là nhân vật và biểu tượng linh thiêng mang tinh thần, tâm hồn con người. Trong bài “Gánh xanh trong rót đầy mắt sông ơi!”, hình ảnh dòng sông là biểu tượng sống động của sự sống và ký ức tuổi thơ: “những con sông lìa đời/tuổi thơ bùn lấp”. Dòng sông gợi nỗi đau nhắc nhớ con người về ý thức sinh thái, bảo vệ tự nhiên và giữ gìn ký ức vĩnh hằng trong hành trình hiện sinh của mỗi người.

Quê hương cũng là biểu tượng thiêng liêng xuất hiện nhiều trong thơ Võ Văn Luyến. Trong bài “em trăm năm ta nghìn kiếp”, quê hương được ví như người mẹ, người tình, là nơi con người tìm thấy an ủi và sức mạnh trong lúc gian nan: “thương đất nước gian lao như thân em đời mẹ/đẫm mồ hôi nước mắt chưa phút sờn lòng”.

Tình yêu nhân sinh trong thơ Võ Văn Luyến còn được mở rộng và vượt qua giới hạn thời gian. Ví dụ trong bài “thăm mộ”, tác giả viết: “Trăm năm cha ông về đất/Nghìn năm ký ức cháu con”. Đây là lời gửi gắm về sự nối tiếp giữa các thế hệ, về tình yêu và lòng biết ơn không giới hạn trong hiện tại, mà được gìn giữ qua năm tháng và trong ký ức của các thế hệ sau.

Từ độ qua sông như ánh sáng dẫn lối về bản nguyên, mở ra một hành trình thi ca đầy huyền bí và lãng mạn, khám phá sâu sắc về tình yêu và sự sống. Thơ của Võ Văn Luyến qua câu chữ giản dị gợi hành trình đi tìm cội nguồn trong ánh sáng của tình yêu-sợi dây kỳ diệu kết nối con người với chính mình, với thế giới và vũ trụ.

Thi nhân như chàng lãng tử phiêu bồng qua miền thi ca, nhẹ nhàng lướt qua dòng sông ký ức và cảnh đời bằng vần thơ đẹp đẽ nhưng đượm đầy nỗi niềm sâu lắng. Với ngôn từ tinh tế, hình ảnh biểu tượng sắc sảo, khắc họa chân dung tinh tế của tình yêu, sự sống, khát khao bất tận, mở lối về bản nguyên trong tâm hồn mỗi người.

Từ độ qua sông mang theo ánh sáng từ tình yêu, soi rọi con đường trở về nguồn cội, tìm sự an yên trong giá trị vĩnh hằng của cuộc sống. Võ Văn Luyến dùng cảm xúc dẫn dắt người đọc khám phá chính mình qua từng vần thơ. Thơ Võ Văn Luyến là bản tình ca lắng đọng, đầy suy tư, khơi gợi hành trình tự nhận thức và tìm kiếm chân lý trong mỗi con tim luôn tin yêu cuộc đời.

Lê Nam Linh