
{title}
{publish}
{head}
(SK&ĐS) - Xơ cứng bì toàn thể là một bệnh tự miễn dịch, đặc trưng bởi tình trạng xơ hoá da và mô dưới da do tổn thương chủ yếu là chất cơ bản của thành phần tạo keo ở da. Bệnh thường gặp ở nữ (80%), lứa tuổi 30-50. Bệnh có tổn thương ở nhiều cơ quan, đặc biệt ở da, mạch máu (trong đó hay gặp hội chứng Raynaud) và nội tạng: chủ yếu là thực quản, phổi, tim và thận. Chẩn đoán bệnh theo Hội thấp khớp học Mỹ (ACR) năm 1980 bao gồm: tiêu chuẩn chính là xơ da vùng gần; tiêu chuẩn phụ gồm có xơ da đầu chi, sẹo hoặc vết loét ở đầu ngón tay, xơ phổi ở vùng đáy. Chẩn đoán xác định khi có tiêu chuẩn chính, hoặc có 2 tiêu chuẩn phụ.
Về điều trị bệnh
Cho tới nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu chữa khỏi bệnh, quan trọng là chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời nhằm ngăn chặn tốc độ tiến triển của bệnh, duy trì các chức năng cho bệnh nhân. Tùy vào tổn thương ở những cơ quan nào mà có những điều trị cụ thể, bao gồm điều trị các tổn thương ở da, mạch, thận, hô hấp, tiêu hóa, cơ xương khớp và tim mạch.
Đối với tổn thương ở da trong thể xơ cứng bì khu trú thành một hoặc nhiều đám, mảng nhỏ hoặc thành những dải xơ cứng da rải rác ở thân mình hoặc ở chi: điều trị làm mềm da bằng liệu pháp tia cực tím, hoặc dùng corticoid bôi tại chỗ, calcipotriol hay methotrexat. Một lựa chọn điều trị khác là phối hợp giữa corticoid toàn thân liều cao với methotraxate liều thấp. Để ngăn cản và điều trị chứng dầy da có thể dùng thalidomide hoặc kháng thể đơn dòng kháng yếu tố TGF (transforming growth factor) beta-1.
Trường hợp xơ cứng bì toàn thể có nhiều thuốc được sử dụng điều trị triệu chứng xơ cứng, dày da ở bệnh nhân xơ cứng bì như D-penicillamin, colchicin, mycophenonat mophetil, interferon gamma, cyclophosphamid... nhưng thực sự chưa có thuốc nào được Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ FDA - một tổ chức có uy tín thường đưa ra những khuyến cáo về sức khỏe dựa trên bằng chứng y học, khuyến nghị. Trong số trên có D-penicillamin là thuốc được nghiên cứu và sử dụng nhiều nhất, tuy nhiên hiệu quả chưa cao và không ổn định. D- penicillamin có thể làm giảm độ dày của da và phòng ngừa các tổn thương nội tạng. Liều dùng bắt đầu bằng liều thấp trong 2-3 tháng sau đó tăng dần. Nếu đạt hiệu quả, không còn các biểu hiện ở da thì giảm chậm liều cho đến khi đạt liều duy trì. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng cho thấy dùng liều nhỏ thuốc (125mg/ngày) cũng có tác dụng tương đương liều cao mà lại ít tác dụng phụ hơn. Tác dụng phụ gặp trong khoảng 30 - 40% các trường hợp như sốt, chán ăn, nôn, phát ban, hạ bạch cầu, tiểu cầu, thiếu máu do suy tuỷ, hội chứng thận hư... và thường dẫn đến phải ngừng thuốc. Do đó cần phải theo dõi lượng bạch cầu, tiểu cầu trong máu và protein niệu.
Các phương pháp điều trị vật lý
Ngoài ra, người ta còn sử dụng các phương pháp điều trị vật lý để làm mềm da, phục hồi chức năng vận động, đặc biệt là điều trị nước suối khoáng nóng. Bệnh nhân cần tập thể dục thường xuyên để duy trì độ mềm dẻo của chi, ngón và độ nhạy cảm của da. Trường hợp bệnh nhân ngứa nhiều dùng thuốc kháng histamin H1, H2 hoặc thuốc trầm cảm ba vòng uống. Liều thấp của corticoid đường uống có thể dùng khi bệnh nhân ngứa nhiều trong khi đường bôi tại chỗ hiếm khi có tác dụng. Dùng một số thuốc dầu chứa lanolin bôi ngoài da cũng hạn chế một phần triệu chứng ngứa. Ngoài ra, bệnh nhân xơ cứng bì có ngứa nên hạn chế tiếp xúc với nước. Trường hợp có calci hoá dưới da có thể điều trị bằng colchicin 1mg/ngày có tác dụng giảm viêm tại chỗ hoặc thuốc nhóm chẹn kênh calci như diltiazem. Khi calci hóa da gây khó chịu nhiều có thể phẫu thuật lấy bỏ mảng calci. Do tình trạng calci hóa cũng như xơ cứng da dễ dẫn đến loét nên cần hạn chế mọi tổn thương tới da. Nếu có loét da cần được chăm sóc cẩn thận bằng thuốc rửa sát trùng hay cắt lọc ngoại khoa. Mọi nhiễm khuẩn da cần được điều trị bằng các thuốc kháng sinh thích hợp.
Điều trị hội chứng Raynaud
Đây là hội chứng rất thường gặp trong bệnh xơ cứng bì với các giai đoạn điển hình: co mạch làm bàn tay trắng bệnh; giãn mạch gây ứ huyết, tím, đau nhức; sau đó trở lại bình thường. Trường hợp nặng gây tắc mạch, hoại tử, loét đầu chi. Điều trị bao gồm các biện pháp không dùng thuốc: khuyên bệnh nhân giữ ấm toàn thân, đặc biệt giữ ấm bàn tay, bàn chân bằng cách mặc ấm, đi găng tay, tất chân trong mùa lạnh; tránh thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột, ví dụ đi từ chỗ đang ấm đến phòng lạnh có điều hòa nhiệt độ; tránh stress tinh thần; không dùng các chất có chứa nicotin (như thuốc lá), cafein (trong cà phê); không dùng các thuốc co mạch như amphetamin, ergotamin, không dùng thuốc chẹn beta giao cảm vì dễ gây nên đợt bùng phát hội chứng Raynaud. Huấn luyện bệnh nhân liệu pháp ứng xử (behavioral therapy): dựa trên nguyên tắc hỗ trợ tâm lý, luyện tập với sự giúp đỡ của chuyên gia có thể giúp bệnh nhân tạo ra cơ chế điều hòa ngược sinh học, qua đó kiểm soát được lưu lượng máu ngoại vi đến da, làm tăng nhiệt độ da đặc biệt tại các khu vực đầu chi. Với các đợt bệnh thưa, mức độ nhẹ thì chỉ cần các biện pháp dự phòng như trên là đủ. Còn khi các triệu chứng trở nên thường xuyên, nặng, đau nhiều, đặc biệt khi có rối loạn dinh dưỡng đầu chi hay loét thì phải dùng thêm thuốc với mục tiêu giãn cơ trơn mạch máu, làm tăng cường tuần hoàn.
ThS. Bùi Hải Bình (Khoa Cơ xương khớp, BV Bạch Mai)
Dù chưa có bất kỳ một bác sĩ, chuyên gia sức khỏe nào khẳng định về hiệu quả song thời gian gần đây, “bí kíp” sử dụng chanh liều cao để trị bách bệnh vẫn được ...
Các bệnh về xương khớp khá phổ biến ở Việt Nam, tập trung nhiều vào độ tuổi trung niên. Bệnh xương khớp không chữa khỏi hoàn toàn và tùy thuộc vào tình trạng ...
Đái tháo đường (còn gọi là tiểu đường) là một trong những bệnh mạn tính phổ biến nhất và đang gia tăng nhanh chóng. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử ...
Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm do vi rút đường ruột gây ra và rất dễ lây lan. Bệnh có thể gặp ở mọi độ tuổi, phổ biến nhất là trẻ em dưới 10 tuổi ...
Những năm gần, chữa bệnh bằng liệu pháp tự nhiên (không dùng thuốc) được nhiều người lựa chọn. Đây không chỉ là cách chữa bệnh bền vững, an toàn mà còn giúp ...
Điện châm là phương pháp được nhiều người lựa chọn để điều trị một số căn bệnh phổ biến liên quan đến các bệnh lý xương khớp, thần kinh, tiêu hóa và hô hấp. ...
Chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng cao, người dân quan tâm hơn đến sức khỏe và mong muốn phòng ngừa bệnh tật, trong đó có việc sử dụng vitamin hằng ngày ...
Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, bỏ thuốc lá đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của người hút cũng như cộng đồng, điều đó ai cũng dễ dàng nhận thấy. Tuy ...
QTO - Trong những năm qua, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trên địa bàn tỉnh Quảng Trị luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy đảng,...
QTO - Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đang đến rất gần. Dù không khí ôn tập đang được diễn ra sôi nổi tại các trường THPT trên địa bàn toàn tỉnh, song đứng...
(SK&ĐS) -
(SK&ĐS) -
(TPO) - 35% sinh viên (SV) học thụ động, chỉ ngồi nghe, chép, chờ thầy dọn cơm sẵn. Đó là kết quả khảo sát của SV ĐH Ngoại thương Hà Nội với 1.000 SV tại 5 trường đại học (ĐH).
(LĐ) - Qua điều tra dịch tễ 5 trường hợp mắc tả tại TPHCM, ngành y tế đã xác định tất cả các trường hợp trên đều liên quan đến điểm bán hàng rong trước cổng trường THCS Hồng...
(GD&TĐ) - Hội nghị được tổ chức trong hai ngày 15 và 16.4 tại Đà Nẵng do Dự án PTGV THPT&TCCN - Cục Nhà giáo & CBQLCSGD - Dự án PTGD THCSII tổ chức. Đối tượng tập...
(TTO) - Ngày 15-4, Hội Khuyến học Việt Nam công bố khởi động giải thưởng Nhân tài đất Việt lần thứ 6 năm 2010.