Thúc đẩy thực thi pháp luật về đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài ở khu vực biên giới

* Ông VÕ CÔNG HOAN, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia tỉnh Quảng Trị trả lời phỏng vấn - Được sự tài trợ của Quỹ Hỗ trợ sáng kiến tư pháp, mới đây, Hội Luật gia tỉnh đã triển khai dự án “Hỗ trợ pháp lý và thúc đẩy thực thi pháp luật về kết hôn có yếu tố nước ngoài ở khu vực biên giới đối với người dân tộc thiểu số tại Quảng Trị”. Đề nghị ông giới thiệu rõ hơn về dự án này?

-Dự án “Hỗ trợ pháp lý và thúc đẩy thực thi pháp luật về kết hôn có yếu tố nước ngoài ở khu vực biên giới đối với người dân tộc thiểu số tại Quảng Trị” hướng tới hỗ trợ pháp lý cho các trường hợp chung sống như vợ chồng có yếu tố nước ngoài ở khu vực biên giới nhưng không đăng ký kết hôn, qua đó góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của người dân. Không những thế, dự án còn tập trung bồi dưỡng kiến thức, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tư pháp – hộ tịch và công chức xã về việc giải quyết tình trạng kết hôn ở khu vực biên giới; đồng thời huy động sự quan tâm của các cấp, ngành trong công tác đăng ký kết hôn ở khu vực biên giới. Với phương châm đó, chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng chung sống như vợ chồng nhưng chưa đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài ở 18 xã, thị trấn vùng biên giới; phát hành 1.000 tờ gấp pháp luật với nội dung liên quan đến điều kiện đăng ký kết hôn, đối tượng, thủ tục... để cung cấp cho người dân và cán bộ xã, thị trấn; tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở... Bên cạnh đó, Hội Luật gia tỉnh còn xây dựng kế hoạch cụ thể, tổ chức các đoàn trực tiếp về tại 14 điểm của 18 xã để hỗ trợ pháp lý cho người dân và chính quyền địa phương. Hội cũng đã cung cấp cho các xã 300 mẫu giấy chứng nhận kết hôn để làm thủ tục cho đương sự... - Với những nỗ lực trên, dự án đã mang lại những kết quả gì, thưa ông? -Trong quá trình triển khai, chúng tôi gặp không ít khó khăn do giao thông cách trở; đa số người dân trong đó chủ yếu là phụ nữ Lào không biết chữ; lĩnh vực đăng ký kết hôn ở khu vực biên giới được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật; một bộ phận người dân di cư từ lâu, chưa có hộ khẩu tại Việt Nam, phía Lào cũng không quản lý... nên không thể xác minh các loại giấy tờ như quy định. Tuy nhiên, chúng tôi đã nỗ lực vượt mọi khó khăn và thu được nhiều kết quả đáng mừng. Trong quá trình thực hiện dự án, gần 700 người dân đã được phổ biến các quy định pháp luật về hôn nhân có yếu tố nước ngoài. Theo báo cáo của UBND các xã, thị trấn, hiện có 226/287 trường hợp nam nữ sống chung như vợ chồng có yếu tố nước ngoài được cấp giấy chứng nhận kết hôn, chiếm tỷ lệ 78,7%. Thông qua dự án, nhiều cặp vợ chồng khác quốc tịch được tạo điều kiện để giải quyết vấn đề về hộ khẩu, hộ tịch, khai sinh và chính sách an sinh xã hội, góp phần giúp họ hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống.

Trao giấy đăng ký kết hôn cho cặp vợ chồng khác quốc tịch ở xã Hướng Phùng -Ảnh: QH

Bên cạnh đó, việc thực hiện hoạt động hỗ trợ pháp lý đã tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức, hành động của chính quyền địa phương về đăng ký và quản lý hộ tịch cũng như nâng cao năng lực xử lý công việc của đội ngũ công chức tư pháp – hộ tịch cơ sở. Đây cũng chính là nền tảng giúp công tác đăng ký hộ tịch nói chung và đăng ký kết hôn nói riêng ngày càng đi vào nền nếp. - Qua triển khai dự án, Hội Luật gia tỉnh có những kiến nghị gì nhằm đẩy mạnh việc thực thi pháp luật về đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài ở khu vực biên giới? -Theo chúng tôi, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật trong đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới bằng nhiều hình thức thích hợp, trong đó đặc biệt là Nghị định của Chính phủ về việc áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình đối với các dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần rà soát để đưa ra một văn bản quy phạm pháp luật chung cho việc áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình đối với người dân tộc thiểu số để tạo điều kiện thuận lợi trong việc tìm hiểu, tuyên truyền và thực hiện. Qua thực tế, chúng tôi nhận thấy các thủ tục kết hôn giữa những người khác quốc tịch còn khá rườm rà, phức tạp. Thiết nghĩ, nếu UBND cấp xã có thẩm quyền đăng ký thì nên để họ chịu trách nhiệm trước pháp luật, bỏ qua việc gửi hồ sơ lên Sở Tư pháp xin ý kiến. Về phía Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp có nhiệm vụ kiểm tra công tác quản lý, đăng ký hộ tịch của chính quyền cơ sở theo định kỳ hoặc khi thấy cần thiết. Đối với trường hợp di cư tự do lâu ngày, chính quyền nơi cư trú trước khi di cư không còn quản lý, việc xác nhận tình trạng hôn nhân không thực hiện được. Vì vậy, chúng tôi nghĩ nên tạo điều kiện cho các đương sự cam đoan chịu trách nhiệm trước pháp luật và có người làm chứng để họ đăng ký kết hôn. Mẫu tờ khai đăng ký kết hôn, giấy xác nhận tình trạng hôn nhân ở khu vực biên giới nên in bằng hai thứ tiếng Việt – Lào. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần có chính sách cho người di cư tự do, đã sinh sống ổn định tại Việt Nam được đăng ký tạm trú hoặc nhập hộ khẩu, giải quyết việc xin nhập quốc tịch để giúp họ thực hiện các quyền khác... - Xin cảm ơn ông! QUANG HIỆP (thực hiện)