Thép từ ngàn độ lửa (*) - những trang sách sâu nặng nghĩa tình

(QT) - Với ba phần “Ra đi từ tuyến lửa”, “Trong lòng hậu phương” và “Văn thơ một thời K8”, tập sách “Thép từ ngàn độ lửa” tập hợp những bài viết dưới dạng ký sự, ghi chép, hồi ký, bút ký, thơ… nói về cuộc “vạn lý trường chinh” K8, K10 đầy máu và nước mắt của người dân Vĩnh Linh, đồng thời là những ghi nhận và tình cảm biết ơn của đồng bào Vĩnh Linh đối với đồng bào miền Bắc đã cưu mang đùm bọc, chăm sóc, nuôi dạy thế hệ tương lai của đất thép anh hùng trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ.

Một cách giản dị, những trang sách “Thép từ ngàn độ lửa” đã nói về sự ra đời của các chủ trương, quyết sách của Trung ương Đảng xung quanh Kế hoạch 8, Kế hoạch 10 và diễn tiến của cuộc hành quân K8, K10, đồng thời kể lại những câu chuyện thấm đẫm tinh thần trách nhiệm và tình cảm yêu thương của đồng bào các tỉnh miền Bắc đã thay mặt Đảng, Nhà nước cưu mang, nuôi dưỡng các thế hệ người dân Vĩnh Linh trong hai chiến dịch K8, K10. Qua từng trang sách, người đọc hình dung được về một “cuộc thiên di màu đỏ” của cán bộ và nhân dân Vĩnh Linh trong chiến dịch K8 nhằm sơ tán ba vạn thiếu niên, nhi đồng là trẻ em từ 7-15 tuổi của huyện Vĩnh Linh và trẻ em của hai huyện Gio Linh, Cam Lộ đang sống, học tập ở Vĩnh Linh sau trận càn của Mỹ-ngụy vào tháng 5/1967 ra các tỉnh Thái Bình, Ninh Bình, Nam Hà, Thanh Hóa; đưa người già, trẻ em, phụ nữ về tuyến sau ở các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An trong hai năm 1966, 1967. Do đó, tập sách “Thép từ ngàn độ lửa” giàu tính chân thật của sự kiện, câu chuyện được chính những con người đã trực tiếp tham gia K8, K10 kể một cách mộc mạc, chân chất với nhiều chi tiết đời thường trong một giai đoạn lịch sửrất đặc biệt. Trong đó, tác giả Nguyễn Hải An kể chuyện mình đi K8 lúc 11 tuổi với nhiều sự việc, con người và cảm xúc; tác giả Trần Xuân Tịnh kể về dặm đường K8 đau thương và tình đất, tình người ở những nơi đi qua và đã đến; tác giả Lê Thị Hoa Thắm với những tình cảm sâu sắc của thời K8, K10… Từ mỗi trang sách “Thép từ ngàn độ lửa”, hình ảnh trẻ em K8 mang chiếc gùi vải nhỏ trên vai đựng khăn dù ngụy trang nhuộm xanh bằng lá mướp hoặc lá bàng, tấm nilông xanh học sinh, áo quần do bố mẹ may bằng tay, lương khô, đường cát, muối mè và chân đi dép cao su, đầu đội mũ rơm còn thơm hương lúa quê nhà, lưng quàng ống tre đựng nước đã đi vào cảm nhận của người đọc với rất nhiều cảm phục và quý mến. Đồng thời, theo bước chân hành quân và từng ngày sống ở nơi sơ tán của những con người K8, K10, người đọc cũng có niềm quý trọng, sự biết ơn đối với bà con các dân tộc Thái, Thổ, Thanh, Kinh ở những miền đất ghi sâu nghĩa tình K8, K10…Đặc biệt, người đọc rưng rưng xúc động khi tiếp nhận những câu chuyện về thầy Hoạt, bà Lơng, bà Cháu, chị Lô Thị Hoa, ông Câu, bà Lộc, mẹ Sơn- những người đã cho con trẻ của K10 Vĩnh Linh bú chung bầu sữa với con gái ruột của mình, để dành hàng bán cho bà con Vĩnh Linh, chia bàn thờ làm đôi để bà con Vĩnh Linh ở chung nhà thắp hương cúng tổ tiên trong dịp Tết Mậu Thân 1968... Yêu quý và biết ơn người dân Tân Kỳ trong chiến dịch K8 và K10, người Vĩnh Linh tặng người và đất Tân Kỳ giống hồ tiêu góp phần nâng cao cuộc sống, cùng xây dựng chợ xã Kỳ Sơn bằng nghĩa tình Hồ Xá. Bên cạnh đó, “Thép từ ngàn độ lửa” cũng chuyển tải những trang văn, vần thơ tràn ngập kỷ niệm và ký ức, đong đầy tình cảm với những tác phẩm “Đón tiếp bằng tấm lòng”, “Nhận lại tấm hình thời K8 sau 40 năm”, “Thời thơ ấu, K8- kỷ niệm không bao giờ quên”, “Một chuyến thăm quê đã nuôi tôi lớn khôn”, “Trường Sư phạm Vĩnh Linh trên đất Mỏ”, “Ân sâu nghĩa nặng”, “Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay”, “Hai quê tụ nghĩa một quê hương”… Làm sống lại ký ức một thời gian khổ mà chan chứa tình người là một hiệu ứng thẩm mỹ của tập sách “Thép từ ngàn độ lửa” được Hội Đồng hương Vinh Linh tại Khánh Hòa trao tặng đồng bào Vĩnh Linh trong sự tri ân người dân các tỉnh Thái Bình, Ninh Bình, Nam Hà, Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An đã giúp người Vĩnh Linh làm nên kỳ tích lịch sử K8, K10. Được tái bản với một vài bổ sung, chỉnh biên vào dịp kỷ niệm 60 năm truyền thống Vĩnh Linh 25/8 (1955-2014), tập sách “Thép từ ngàn độ lửa” là một trong những kết quả đẹp của nghĩa tình sâu nặng của Vĩnh Linh với hậu phương lớn miền Bắc và cũng là một trong món quà ân nghĩa mà thế hệ K8, K10 trao gửi các thế hệ tương lai. Bài, ảnh: NGUYỄN BỘI NHIÊN _____________ • “Thép từ ngàn độ lửa”, nhiều tác giả, Nhà Xuất bản Văn hóa-Thông tin, 2014