Tết với Hoàng Phủ Ngọc Tường

(QT Xuân) - Ở đường Phan Bội Châu Huế với tôi có rất nhiều nhà của các nhà văn như Hoàng Phủ Ngọc Tường- Lâm Thị Mỹ Dạ, Trần Thùy Mai, Nguyễn Khắc Phê, Hồng Nhu, Hà Khánh Linh... nên tết nào vợ chồng tôi cũng xuất hành ngược đường Phan Bội Châu đi thăm và chúc tết bạn văn. Đầu tiên là đến thăm Hoàng Phủ Ngọc Tường- Lâm Thị Mỹ Dạ. Ngày tết, mới sáng sớm Hoàng Phủ đã bắt Mỹ Dạ cho ngồi xe lăn trước bàn tiệc tết. Khi chúng tôi xuất hiện, chúc tết anh, anh gọi to: “Dạ ơi. Dạ ơi. Khách chúc tết”. Rồi anh giục Mỹ Dạ dọn thịt đông, dưa món, khui chai rượu vang Pháp mới. Buổi sáng, dẫu sợ nặng bụng cũng phải làm mấy ly vang, mấy gắp dưa món. Hoàng Phủ bảo: “Ăn đi , có sức mà đi chơi tết”. Cả năm nằm một chỗ, kiêng không uống rượu, ngày tết Hoàng Phủ cũng cụng với mọi người một ly vang với cái giọng ngọng nghịu dễ thương: “Chăm phần chăm”. Mùng một Tết Canh Dần, vợ tôi lì xì Hoàng Phủ hai tờ mười ngàn đồng. Anh Tường cầm tờ tiền ngó qua ngó về như lạ lùng lắm, rồi bảo: “Những hai vạn cơ à? Sao mà nhiều thế này? Chia cho cháu Lý một ít cho nó đem về cho mẹ ở nhà”. Cháu Lý là người phục vụ “Ông Tường” mấy năm nay rất nhiệt tình. Hình như nằm một chỗ từ năm 1989 đến nay, lâu quá, nên Hoàng Phủ không còn biết giá trị tiền bạc nữa.

Mọi năm, cứ đến tháng 10 âm lịch là Hoàng Phủ viết báo tết vì rất nhiều báo trong Nam ngoài Bắc đặt hàng. Cả những tờ đặc san ngành ở Quảng Trị, Thừa Thiên mời tham gia tết, Hoàng Phủ cũng nhiệt tình đáp ứng. Có năm anh in hơn chục bài tết. Nhưng bài ký tuyệt bút như Rừng cười, Hoa trái quanh tôi, Miền cỏ thơm, Đời rừng…đều là những bút ký viết cho báo tết. Ngày tết nghĩ về đất nước, Hoàng Phủ viết về con chim cà ruồng cà tiệc, người Cơ tu A Lưới gọi là chim patoong. Tiếng người dân tộc Cơ tu cà ruồng cà tiệc nghĩa là đất nước, tức là con chim đang kêu Đất Nước ! Bởi thế mà ở Huế, chim patoong bắt đầu kêu khi vua Duy Tân bị người Pháp đưa đi đày. Người ta nghe tiếng chim kêu thành “Thôi rồi cơ cuộc… Thôi rồi cơ cuộc”… Cho nên, hỡi con chim patoong của người lữ hành, sao ta thấy se lòng mỗi lần chim cất tiếng gọi… Bài “Con chim bách thanh” lại xoáy mũi dùi vào bọn ăn nói như vẹt. Chim bách thanh hót được tiếng của muôn loài, nhưng nó không có tiếng hót riêng của mình: “Hỡi con chim tội nghiệp. Té ra trời sinh ra mi để hót bằng cái lưỡi của E-dốp!”. Những năm còn sung sức, trước tết một tháng là Hoàng Phủ vô Sài Gòn để viết báo tết theo yêu cầu của các báo. Một lần anh được Trịnh Công Sơn, Nguyễn Trọng Huấn mời đi nhậu. Kiến trúc sư Nguyễn Trọng Huấn kể: Đến chỗ nhậu mới biết là ở đây có em út. Suốt buổi Hoàng Phủ Ngọc Tường chỉ uống, và hỏi chuyện cô gái ngồi cạnh mình:”Em tên chi?”, “Quê ở đâu ?”, “Tại sao phải đi làm nghề ni ?”... Cô gái khóc dàn dụa, bảo rằng: “Em quê Trà Vinh. Bố mẹ em vay tiền nhà chủ, không có tiền trả, nên em phải lên làm để trả nợ, khổ lắm !”. Tường rưng rưng xúc động, xoa đầu cô bé: “Thế gia đình em nợ bao nhiêu?”. “Dạ nợ có hai chỉ vàng”... Thế là Hoàng Phủ rút ngay xấp tiền trong túi áo, nhét vào tay cô gái: “Anh chỉ có ngần này, có thể giúp em thoát khỏi chốn này!”. Đó là khoản nhuận bút trên bảy trăm ngàn đồng (lúc đó gần 3 chỉ vàng) vừa mới nhận ở Báo Thanh Niên, dự định mang ra Huế cho gia đình ăn tết ! Sau khi nghe chuyện, Trịnh Công Sơn nói vui: “Ai như Tường cả, thì xứ sở này sẽ thành Niết Bàn !” Một lần sắp tết, Hoàng Phủ chưa bị bệnh, tôi cùng anh và nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo ngồi nhâm nhi ly rượu, nghe ông Giám đốc Công ty Công viên cây xanh Huế nói về tình hình cây cối ở Huế. Thế là Tường bốc lên, nói rất hay, rất xúc động về các loại cây xanh trong từng góc phố Huế, y như kể về cây xanh trong vườn nhà mình vậy. Hoàng Phủ nói về cây với từng ký ức sâu thẳm như nói về người. Hồi đó anh Tạo làm đại diện cho Báo Văn nghệ ở Huế, liền đặt Tường viết ngay về cây cho số tết Báo Văn nghệ năm đó. Và rất nhiêu độc giả đã ngẩn ngơ khi đọc những câu văn trong thiên tuyệt bút “Mùa xuân thay áo trên cây”: “Trong màu xám vô ngôn của mùa Đông còn kéo dài quá mãi sau tiết Vũ Thủy, sắc vàng của những hoa mai đột hiện trong những khu vườn, lộng lẫy như màu áo hoàng hậu... Qua Tết Nguyên tiêu, trong không gian tình yêu của những vườn Huế, sẽ hiện ra một nét bút kỳ tuyệt của thiên nhiên trên lụa, ấy là vẻ đẹp của hoa mai dưới màu trăng nguyệt bạch...”. Nhưng tết Tân Mão năm nay thì Hoàng Phủ không viết bài tết nào nữa rồi. Hai đứa con gái và Mỹ Dạ đã kiên quyết không cho anh viết gì nữa để giữ gìn sức khỏe. Anh tuổi Bính Tý, năm Mão này là 75 rồi. Năm 2010 anh phải đi cấp cứu mấy lần vì tắc đường tiết niệu. Giọng anh nói bây giờ khó nghe hơn trước. Chỉ tiếc cho hàng triệu độc giả mê văn chương Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tôi thì nghĩ, với hàng ngàn trang bút ký thuộc loại tuyệt bút đến với bạn đọc các thế hệ trong mấy chục năm cầm bút, Hoàng Phủ đã làm tròn phận sự một nhà văn trước Tổ quốc, nhân dân và độc giả. Ngô Minh