Tạp bút: Hương quê

(QT) - Những ngày cuối năm, gió lạnh cùng mưa lất phất làm vương trên tóc ai từng hạt trong veo như báo hiệu đất trời sắp vào xuân. Ở quê tôi, từ những ngày cuối tháng 12, khi mưa xuân về, khắp đường làng, ngõ xóm đều dậy mùi hương thơm nồng của mứt gừng. Tôi vẫn còn nhớ, sau mỗi buổi tan học, anh em tôi nhanh chân chạy về nhà để được ngồi bên bếp than hồng phụ bà đảo nồi mứt gừng vàng óng và bốc những miếng mứt thơm nồng đang nóng hổi cho vào miệng. Cái cảm giác lâng lâng, nồng nồng, ấm áp đến lạ thường vẫn còn đọng lại và thức dậy mỗi ngày cuối năm. Vào độ tháng 7, khi những cơn mưa đầu mùa giăng hạt thì mọi người quê tôi đều tranh thủ trồng gừng. Chỉ sau 5 tháng, góc vườn đã xanh lên vì những bụi gừng được chăm sóc kỹ càng. Công đoạn làm mứt thật đơn giản. Gừng được nhổ lên, cạo vỏ và rửa thật sạch, sau đó đem ra thái mỏng, ngâm thêm tý muối cho đỡ cay và phơi khoảng một ngày cho ráo nước. 1 kg gừng được nấu với 0,5 kg đường, khi nấu phải đảo tay thật đều trên bếp than hồng, than đỏ đều, không quá lớn và cũng không quá nhỏ, như vậy mứt mới ngon. Mứt ngon là mứt phải khô và có một lớp phấn trắng phủ ở ngoài mới cất được lâu để ra giêng còn thưởng thức. Công thức làm mứt thì chúng tôi thuộc trong lòng bàn tay nhưng không lúc nào tự mình làm mà chỉ lăng xăng phụ bà. Đứa thêm than, đứa quạt mứt cho nguội, đứa đóng vào bao và đặc biệt là tranh nhau thử những miếng mứt vụn cuối cùng. Bà bảo không đuợc ăn trước vì còn phải cúng tổ tiên và làm quà cho người thân nữa. Nói như thế thôi chứ lúc nào bà cũng phần cho anh em tôi một hộp mứt nhỏ "loại hai" để thưởng thức trước Tết. Trong những ngày Tết, dù nhà ai có sắm đủ thứ bánh kẹo sang trọng, đắt tiền đi chăng nữa thì không bao giờ thiếu một đĩa mứt gừng nhâm nhi với chén nước chè xanh, như thế đã thấy ấm áp không khí tết cổ truyền của dân tộc rồi. Nhớ những năm phải sống xa nhà, trọ học nơi đất khách, tôi mới thấy sao nhớ quá miếng mứt gừng quê nhà. Một lần lên xe vào trọ học tại Huế, bà dúi vào tay tôi gói mứt gừng để ngậm cho đỡ say tàu xe. Tháng năm cứ lặng lẽ trôi đi, những kỷ niệm vẫn còn đấy nhưng bà không còn nữa. Mỗi độ xuân về, mẹ lại thay bà ngồi đảo những nồi mứt vàng ươm, cay nồng và lũ trẻ con của chúng tôi thay nhau quạt than, gói mứt, thỉnh thoảng bốc vụng một miếng cho vào miệng ăn ngon lành. Vào những ngày cuối năm, hình ảnh của bà và những kỷ niệm tuổi thơ của anh em tôi bên bếp than hồng ấm áp ngày nào lại hiện về khiến sóng mũi tôi cay cay. Mẹ con tôi không bao giờ quên đặt lên bàn thờ cho bà đĩa mứt gừng do tự tay mẹ làm, như một món quà tặng bà nơi chín suối. Có ai đó đã nói rằng: "Chính quê hương đã gói gém cẩn thận những kỷ niệm giúp ta lớn lên theo ngày tháng. Và kỷ niệm ấy cũng bình dị, mộc mạc, ấm áp như tình quê vậy". TRƯƠNG TUẤN THÀNH