Tăng cường sự tham gia của người dân vào quản lý ngân sách nhà nước

(QT) - Trong khuôn khổ Dự án “Thúc đẩy công khai, minh bạch và sự tham gia của người dân vào quản lý ngân sách nhà nước” do Liên minh Châu Âu (EU) tài trợ thông qua Tổ chức Oxfam tại tỉnh Quảng Trị, vừa qua Hội LHPN tỉnh, HĐND tỉnh và các đối tác phối hợp nhóm Tư vấn về Tài chính công tổ chức khảo sát thực tế tình hình thực hiện tại 6 xã của hai huyện Hải Lăng và Gio Linh. Qua kết quả tham vấn cho thấy việc thực hiện công khai, minh bạch ngân sách nhà nước (NSNN) và các nguồn lực tài chính công theo quy chế hiện hành cũng như sự tham gia của người quản lý NSNN tại địa phương vẫn còn nhiều vấn đề cần điều chỉnh.

Tăng cường sự tham gia và giám sát của người dân trong xây dựng các công trình công cộng

Quảng Trị là một trong hai tỉnh được lựa chọn triển khai dự án với thời gian thực hiện từ tháng 4/2015 đến tháng 3/ 2018. Địa phương triển khai dự án là 6 xã, thị trấn của hai huyện Gio Linh và Hải Lăng gồm: Linh Thượng, Gio Việt, thị trấn Cửa Việt (Gio Linh); Hải Thành, Hải An, Hải Thượng (Hải Lăng). Qua kết quả tiến hành khảo sát của nhóm tư vấn và các đơn vị tham gia dự án cho thấy, các cấp chính quyền đều nhận thức rõ sự cần thiết của công khai, minh bạch NSNN, khẳng định vai trò của công khai minh bạch tới hiệu quả quản lý, tạo sự đồng thuận mạnh mẽ từ người dân trong triển khai thực hiện chính sách tại địa phương. Thông tin về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách ổn định cho cả thời kỳ ngân sách 2011 - 2015 được công khai trên trang web chính thức của tỉnh. Dự toán thu, chi ngân sách hàng năm cơ bản được làm sáng tỏ trong quá trình thảo luận ngân sách tại địa phương. Hình thức công khai đối với các chính sách, chế độ hay các chương trình mục tiêu quốc gia được triển khai có hiệu quả bằng hình thức tuyên truyền qua loa phát thanh, qua các cuộc họp thôn và tiếp xúc cử tri. Đối với việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong quản lý ngân sách địa phương được thể hiện qua việc cơ quan tài chính cấp trên hướng dẫn và tổ chức thảo luận với cấp dưới khi xây dựng dự toán, kiểm tra thực hiện dự toán và thẩm định quyết toán ngân sách. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu sự gắn kết giữa các mục tiêu trong phát triển kinh tế, xã hội; trong báo cáo của các đơn vị sử dụng ngân sách còn thiếu giải trình về kết quả sử dụng ngân sách. Hầu hết các địa phương bị động trong chi trả và thanh toán cho các đối tượng được hưởng ngân sách... Sự tham gia của người dân trong quản lý ngân sách địa phương vẫn còn hạn chế. Người dân chỉ mới quan tâm nhiều đến phần đóng góp của mình, chưa hiểu rõ quyền, trách nhiệm của họ trong giám sát ngân sách chung, dẫn đến khá thụ động tham gia bàn bạc trong quá trình xây dựng dự toán và giám sát thực hiện ngân sách. Những nội dung liên quan đến ngân sách rất ít được đưa vào các cuộc họp thôn, vì thế người dân hầu như không tham gia đóng góp ý kiến. Đánh giá về nhận thức của người dân trong việc tham gia quản lý NSNN, Tiến sĩ Hoàng Thúy Nguyệt, Trưởng nhóm Tư vấn về Tài chính công cho biết thêm: “Từ kết quả phỏng vấn thực tế người dân các xã tham gia dự án cho thấy đối với những công trình do người dân đóng góp một phần chi phí thì mức độ tham gia của người dân rất tốt. Họ rất quan tâm và chủ động tham gia bàn bạc từ khi đề xuất công trình, thiết kế công trình. Họ cũng tham gia tích cực vào việc giám sát quá trình thi công và tự giác duy tu, bảo dưỡng. Ngược lại đối với các công trình do nhà nước làm chủ đầu tư, người dân ít được tham gia hơn, họ tiếp nhận và thụ hưởng công trình theo hình thức “chìa khóa trao tay”. Qua kết quả khảo sát của nhóm tư vấn và các đơn vị tham gia dự án cho thấy, những điểm yếu hiện nay trong thực hành công khai minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của người dân trong quản lý ngân sách xuất phát từ nguyên nhân do thiếu các cơ chế, biện pháp cụ thể trong việc đảm bảo cho các quy định pháp luật được thực thi một cách hiệu quả, thống nhất. Nhận thức của cán bộ chính quyền và người dân vẫn còn hạn chế, năng lực cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu và quá trình thực thi chưa tốt. Với việc đưa ra các khuyến nghị cần tăng cường sự tham gia, tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, dự án mong muốn sẽ góp phần nâng cao nhận thức cho người nghèo, người dân tộc thiểu số và phụ nữ ở địa phương về hoạt động thu, chi ngân sách; đồng thời có thể tác động với quy trình này trong các chương trình giảm nghèo và phát triển. HĐND các cấp hoạt động hiệu quả hơn trong vai trò giám sát các quá trình quản lý ngân sách, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của người dân; UBND từ cấp xã đến cấp tỉnh tạo không gian cho các tổ chức xã hội, các tổ chức cộng đồng tham gia một cách thiết thực vào quá trình xây dựng NSNN và giám sát ngân sách của các chương trình xóa đói giảm nghèo và phát triển. Bài, ảnh: THANH TRÚC