Tăng cường khả năng thích ứng trong sản xuất nông nghiệp

(QT) - Biến đổi khí hậu tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp làm cho cây trồng sinh trưởng và phát triển sai quy luật bình thường. Biến đổi khí hậu hàng năm đã gây thiệt hại lớn về mặt diện tích đất nông nghiệp. Mỗi năm sản xuất nông nghiệp mất đi nhiều diện tích cây trồng do khô hạn thiếu nước, lũ ống, lũ quét, bão tố, lốc xoáy… Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị nói riêng và toàn quốc nói chung sự thay đổi của khí hậu thời tiết đã bắt đầu có sự xáo trộn trong mùa vụ sản xuất các loại cây trồng, nhất là cây lương thực. Vì vậy, những cứ liệu xây dựng lịch thời vụ mang tính hệ thống trước đây không còn chính xác. Biến đổi khí hậu đã làm xuất hiện nhiều hiện tượng thời tiết bất thường, cực đoan, phát sinh những quy luật diễn biến khí hậu thời tiết mới chưa được ghi nhận một cách có hệ thống đã gây khó khăn cho việc xây dựng lịch thời vụ, bố trí cơ cấu bộ giống cây trồng và chỉ đạo điều hành sản xuất trên địa bàn tỉnh. Do đó, thực hiện dự báo khí hậu nông nghiệp và xây dựng hệ thống thông tin để tăng cường khả năng thích ứng cho nông dân là điều cực kỳ quan trọng giúp cho nông dân tiến hành sản xuất nông nghiệp bền vững hơn trong điều kiện biến đổi khí hậu.

Trồng cây màu trên cát ở Gio Linh góp phần làm giảm quá trình sa mạc hoá

Từ năm 2012, tổ chức Oxfam Hồng Kông đã hỗ trợ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện các hoạt động nhằm nghiên cứu về tình hình biến đổi khí hậu trên địa bàn Quảng Trị để xây dựng lịch mùa vụ sản xuất hợp lý, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, xây dựng mô hình chọn lọc một số giống lúa, giống màu ngắn ngày để đưa vào sản xuất đại trà nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu mang tính cộng đồng. Kết quả thực hiện bước đầu đã nâng cao nhận thức của người dân trên địa bàn 2 huyện tham gia dự án nói riêng và toàn tỉnh nói chung về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu trong sản xuất nông nghiệp; nâng cao nhận thức trong việc lựa chọn các giống cây trồng mới, ngắn ngày, có năng suất cao, chất lượng tốt để bố trí vào sản xuất, nhằm giảm thiểu tác động do biến đổi khí hậu gây ra. Từ kết quả bước đầu, năm 2013, tổ chức Oxfam Hồng Kông đã ký văn bản thoả thuận hỗ trợ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị triển khai dự án “Thí điểm dự báo khí hậu nông nghiệp và hệ thống thông tin để tăng cường khả năng thích ứng cho nông dân nghèo” (thực hiện trong 3 năm 2013- 2016) nhằm hoàn thiện và nâng cao tính chính xác cho việc bố trí mùa vụ, xác định cơ cấu giống cây trồng và đưa ra các giải pháp chỉ đạo sản xuất sát đúng với diễn biến khí hậu thời tiết trên cây trồng. Mục tiêu của dự án là nhằm tăng cường năng lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị trong việc thu thập phân tích dữ liệu sinh học và khí tượng phục vụ việc ban hành lịch mùa vụ và xây dựng dự báo khí hậu nông nghiệp thông qua phần mềm DDSAT, đồng thời chuyển tải những thông tin liên quan đến dự báo khí tượng nông nghiệp và các giải pháp chỉ đạo sản xuất đến người nông dân, đặc biệt là người nghèo một cách kịp thời nhất, giúp họ thích ứng và có biện pháp ứng phó với các biến đổi bất thường của khí hậu thời tiết gây ra. Ông Nguyễn Hữu Tâm, Phó Trưởng Phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị cho biết: Hiện nay, người nông dân rất cần các bản tin dự báo khí tượng nông nghiệp (10 ngày, một tháng, hàng quý, mùa vụ...) để giúp họ nắm bắt được tình hình diễn biến của thời tiết, nhằm chủ động trong việc bố trí sản xuất, sắp xếp công việc hàng ngày, quyết định khi nào nên gieo trồng, canh tác ra sao, khi nào thì thu hoạch... nhằm giảm chi phí trong sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng và hạn chế những tổn thất do các hiện tượng thời tiết cực đoan gây ra. Tuy nhiên, những thông tin như vậy người dân hiện chưa thực sự được cung cấp chính xác và đầy đủ. Vì vậy, với sự hỗ trợ của Tổ chức Oxfam Hồng Kông, sự phối hợp giữa Sở Nông nghiệp và PTNT Quảng Trị, Trung tâm nghiên cứu Khí tượng nông nghiệp thuộc Viện Khoa học Khí tượng thuỷ văn và môi trường, Trung tâm Khí tượng thuỷ văn Quảng Trị và UBND 2 xã Hải Phúc (Đakrông) và Hải Thành (Hải Lăng) trong việc thực hiện thí điểm dự án thông qua mô hình DSSAT sẽ giúp quá trình chỉ đạo sản xuất, lựa chọn thời vụ tối ưu hơn. Mô hình DSSAT còn có khả năng tiến hành mô phỏng liên tục sau khi đã xuống giống. Từ các tham số mô phỏng được chiết tách ra và tiến hành phân tích các tham số đó để đưa ra các khuyến cáo cho người chỉ đạo cũng như người sản xuất. DSSAT là một công cụ đắc lực nhằm cụ thể hoá các tham số thời tiết, giúp trong quá trình ra các bản tin dự báo khí hậu nông nghiệp để khuyến cáo các biện pháp kỹ thuật canh tác thích hợp cho mỗi giai đoạn phát triển của cây trồng và diễn biến của tình hình thời tiết. Việc xây dựng và phát hành bản tin dự báo khí tượng nông nghiệp được tiến hành từ vụ đông xuân 2013-2014 trên địa bàn 2 xã thí điểm. Khi mô hình thành công được tài liệu hóa, thể chế hóa để đưa vào lập kế hoạch phát triển KT-XH ở cấp tỉnh và nhân rộng ra trên địa bàn toàn tỉnh Quảng Trị nhằm tạo điều kiện cho người nông dân tiếp cận tốt các bản tin dự báo và hướng dẫn canh tác phù hợp trong điều kiện biến đổi khí hậu, góp phần hạn chế tối đa tác động xấu của biến đổi khí hậu đến sản xuất nông nghiệp và đời sống người dân. Bài, ảnh: TRẦN ANH MINH