Sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu

(QT) - Dưới tác động của tình hình hạn hán, năm 2015 được xác định là năm sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn. Vì vậy ngành nông nghiệp tỉnh Quảng Trị tập trung nguồn lực sản xuất “ăn chắc” vụ đông xuân để bù sản lượng lương thực có thể bị thiếu hụt trong vụ hè thu.

Diện tích đất trồng màu sẽ được mở rộng để thích ứng với biến đối khí hậu

Vụ đông xuân 2014 - 2015 toàn tỉnh gieo cấy trên 25.000 ha lúa. Thời điểm này lúa đông xuân đang giai đoạn làm đòng, một số trà đầu bắt đầu trổ. Dự kiến từ ngày 10 - 20/4 lúa sẽ trổ đại trà và khoảng ngày 10 - 20/5 bắt đầu thu hoạch rộ. Hiện nay lúa đông xuân đang sinh trưởng phát triển tốt, ít sâu bệnh so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, ở những chân ruộng cao, bón phân không cân đối đã xuất hiện các loại bệnh hại lúa với khoảng 1.000 ha bị bệnh đốm nâu; 800 ha nhiễm đạo ôn; 700 ha bị khô vằn; 300 ha bị rầy nâu và 1.300 ha bị chuột cắn phá. Do đó, ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo các địa phương, nông dân tăng cường thăm đồng thường xuyên, khi thăm đồng cần lội xuống ruộng kiểm tra tận gốc lúa nhằm kịp thời phát hiện sâu bệnh, triển khai các giải pháp phòng trị hiệu quả, kiểm soát tốt dịch hại, tránh ảnh hưởng đến năng suất. Còn khoảng một tháng nữa là bước vào vụ thu hoạch lúa đông xuân. Các địa phương cần rà soát lại số lượng máy gặt đập liên hợp, máy làm đất, vận động nhân dân chủ động phương tiện, nhân lực đảm bảo thu hoạch lúa kịp thời tránh thất thoát làm giảm sản lượng. Thu hoạch lúa đến đâu cần tranh thủ làm đất để tận dụng độ ẩm trong đất, kịp thời gieo trồng vụ hè thu, tiết kiệm tối đa nguồn nước tưới đầu vụ. Đối phó với tình hình hạn hán năm nay, vấn đề chuyển đất lúa sang trồng các giống cây trồng ngắn ngày có khả năng chịu hạn được ngành nông nghiệp và các địa phương trong tỉnh triển khai ngay từ vụ đông xuân 2014 – 2015. Với đặc tính nắng nóng kèm gió tây nam thổi mạnh vào mùa hè như Quảng Trị thì vụ hè thu 2015 nhiều diện tích đất trồng lúa sẽ không có nước tưới. Vì vậy, cần đưa những loại cây trồng có khả năng chịu hạn thay thế cho cây lúa nước. Có 2 loại cây trồng cạn chủ lực được nhiều địa phương lựa chọn đưa vào sản xuất trên đất lúa treo nước là cây đậu xanh và ngô. Trong đó đậu xanh được lựa chọn là cây chuyển đổi chính bởi khả năng chịu hạn tốt, đầu tư ít, dễ làm, nhanh cho thu hoạch, thị trường tiêu thụ rộng và bà con nông dân ít nhiều đã có kinh nghiệm canh tác. Với cây đậu xanh sau khi gieo khoảng 40 - 45 ngày là có thu hoạch lứa đầu tiên, năng suất trung bình đạt từ 50 - 60 kg/sào, tương đương thu nhập 2 - 2,4 triệu đồng/sào. Tuy nhiên, ở những chân ruộng thấp, có độ ẩm cao, thoát nước kém thì nên trồng ngô vì cây đậu xanh không chịu được úng. Để trồng được ngô trên những chân ruộng quá ướt đầu vụ, trước khi thu hoạch lúa đông xuân 5 - 7 ngày, bà con nông dân cần gieo ngô vào bầu, khi ngô được 3 - 7 ngày tuổi (tương ứng 1 -3 lá) thì đem trồng. Ngoài đậu xanh và ngô, tùy chân đất người dân có thể trồng thêm khoai lang, kê, vừng... Ông Nguyễn Văn Bài, Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT khẳng định: “Không trồng lúa bằng mọi giá. Vụ hè thu 2015 các đơn vị thủy nông chỉ cam kết tưới cho những diện tích đất trồng lúa sản xuất “ăn chắc”, những diện tích khó tưới chuyển đổi sang trồng các loại cây ngắn ngày. Thực tế cho thấy, sản xuất màu nếu đầu tư chăm sóc tốt thì hiệu quả kinh tế lớn hơn nhiều so với trồng lúa. Vì vậy, việc chuyển đổi cây trồng trên đất lúa để đối phó với tình hình hạn hán năm nay sẽ là tiền đề để các địa phương khảo sát, thí điểm và lựa chọn được những cây trồng phù hợp để chuyển đổi hẳn những diện tích đất lúa kém hiệu quả, đúng định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững của tỉnh”. Ngoài sản xuất những giống hoa màu truyền thống, năm nay HTX An Mỹ (Cam Tuyền, Cam Lộ) đã hợp tác với Công ty Cổ phần Tín Đạt Thành sản xuất giống ngô lai siêu ngọt Sugar 75 của Mỹ. Những nông dân ký hợp đồng trồng ngô được công ty cung ứng giống, cử cán bộ về tận ruộng hướng dẫn kỹ thuật, đồng thời doanh nghiệp cho nông dân tạm ứng trước khoản tiền mặt 14 triệu đồng/ ha để trang trải vật tư, phân bón và công chăm sóc đầu vụ. Cuối vụ thu hoạch ngô, người dân được công ty bao tiêu sản phẩm với giá cam kết ngay từ đầu 4.000/ kg. Ông Hoàng Quốc Huy, Chủ nhiệm HTX An Mỹ cho biết: “Từ trước tới nay dân ở đây trồng ngô thì mạnh ai nấy làm, đến vụ thì trồng rồi tự mang ra chợ bán nên cảnh được mùa mất giá là chuyện thường. Đây là năm đầu tiên HTX có mô hình liên kết ngô với doanh nghiệp. Dù đây là lần đầu tiên nông dân sản xuất giống ngô này nhưng bà con rất yên tâm vì có cán bộ kỹ thuật về hướng dẫn tận nơi, lại có tiền ứng trước để đầu tư sản xuất mà không lo về đầu ra sản phẩm sau khi thu hoạch”. Ngoài HTX An Mỹ, Công ty Cổ phần Tín Đạt Thành còn liên kết với nông dân một số địa phương trên địa bàn huyện Gio Linh và thành phố Đông Hà để sản xuất giống ngô lai siêu ngọt này với tổng diện tích thử nghiệm năm đầu tiên 30 ha. Hiện diện tích ngô này đang phát triển rất tốt, chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch, ước giá trị đạt 4 - 4,5 triệu đồng/sào, mở hướng triển vọng về sản xuất ngô hàng hóa. Không chỉ ngô, vụ đông xuân này nhiều HTX trên địa bàn tỉnh đã bắt tay liên kết với doanh nghiệp trong, ngoài tỉnh tổ chức sản xuất theo hướng cánh đồng lớn, trong đó doanh nghiệp chịu trách nhiệm cung ứng giống, vật tư đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho nông dân. Điển hình như HTX Cao Xá, xã Trung Hải và HTX Võ Xá, xã Trung Sơn (huyện Gio Linh), HTX Văn Quỹ, xã Hải Tân (Hải Lăng)... cùng liên kết với công ty TNHH Khoa học và Công nghệ Vĩnh Hòa (Nghệ An) sản xuất giống lúa ngắn ngày, chất lượng cao AC5 theo quy trình khép kín trên vùng đất trước đây bà con chuyên sản xuất các giống lúa dài ngày để tiết kiệm thời gian tưới nước cho lúa; HTX Xuân Lâm, xã Hải Lâm và HTX Hà Lộc, xã Hải Sơn (Hải Lăng) phối hợp với Chi nhánh Công ty Cổ phần Giống cây trồng Trung ương tại miền Trung (Nghệ An) sản xuất 50 ha giống lúa Thiên ưu 8… Hiện nay, chủtrương tạo mối liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp với hộ nông dân của ngành nông nghiệp tỉnh là hướng đi đúng để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững. Nhờ mối liên kết này, sẽ có nhiều giống cây trồng ưu việt được chọn lọc, tạo cơ sở thay đổi cơ cấu giống, mùa vụđể ngày càng thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời giúp nông dân xoá đói, giảm nghèo. Bài, ảnh: LÂM THANH