Ra biển câu mực nhảy, mực nháy

Đến bây giờ, các món ăn ngon, hấp dẫn được chế biến từ mực nhảy, mực nháy đang trở thành đặc sản thu hút du khách của nhiều nhà hàng, quán ăn ở các bãi tắm Cửa Việt, Cửa Tùng, Mỹ Thủy của tỉnh Quảng Trị... Ít người biết rằng, để đánh bắt được những con mực nhảy, mực nháy, ngư dân đã dùng nhiều “độc chiêu” để dẫn dụ mực từ lòng đại dương bao la...

Bến thuyền thôn Cát Sơn, nơi ngư dân câu mực nhảy, mực nháy trở về sau chuyến biển - Ảnh: S.H

Đưa mực nhảy vào bờ

Hoàng hôn dần buông, ánh nắng chiều in bóng xuống mặt biển nhạt dần. Từ khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng, xã Cửa Tùng và bến thuyền của thôn Cát Sơn, xã Bến Hải, từng đoàn thuyền câu mực ống chòng chành nhổ neo, nhẹ nhàng rẽ nước ra khơi. Mang theo chiếc bình ắc quy cỡ lớn lên thuyền, ngư dân Nguyễn Văn Tuân ở thôn Cát Sơn, xã Bến Hải tranh thủ trò chuyện với tôi.

Ngư dân Nguyễn Văn Tuân cho biết, khoảng 2 năm trở lại đây, nghề câu mực nhảy, mực nháy đang trở thành nghề mang lại thu nhập cao cho ngư dân ở xã Bến Hải, Cửa Tùng. Đến nay, ở xã Bến Hải, Cửa Tùng có gần 100 ngư dân làm nghề câu mực nhảy, mực nháy hay còn gọi là mực ống.

Mực ống khi câu lên khỏi mặt nước biển vẫn còn sống, được bảo quản trên thuyền để đưa vào bờ bán cho thương lái, sau đó thương lái bán lại cho các nhà hàng, quán nhậu thả nuôi trong các bể kính thì gọi là mực nhảy. Còn mực ống khi câu lên khỏi mặt nước biển cho đến khi đưa vào bờ, trên thân mực ống vẫn còn lấp lánh những đốm sáng như ánh lân tinh đa sắc thì gọi là mực nháy. Mùa câu mực nhảy, mực nháy thường kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8 dương lịch hàng năm.

Ngư dân Nguyễn Văn Thạch ở thôn Cát Sơn, xã Bến Hải góp chuyện, làm nghề câu mực ống không khó bởi chỉ cần đầu tư một chiếc thuyền máy có công suất khoảng 10 - 40 CV là có thể ra khơi. Vài năm trở lại đây, ngư dân làm nghề câu mực nhảy, mực nháy còn bắt đầu mua sắm các máng đèn LED sử dụng nguồn điện từ bình ắc quy với độ chiếu sáng rộng, sâu xuống hàng chục mét nước biển, thu hút lượng lớn mực ống ngoi lên xung quanh ánh sáng đèn.

Mặt khác, các thuyền máy thường được làm từ vật liệu composite với nhiều ưu điểm, lợi thế hơn hẳn thuyền nan truyền thống. Nhờ vậy, lượng mực nhảy, mực nháy mà ngư dân đánh bắt được cũng nhiều hơn trước.

Một điều đặc biệt nữa đó là ngư dân sẽ dùng mồi giả để câu mực. Đối với mực nháy, mồi được dùng là thỏi chì nặng và dài bằng ngón tay cái người lớn được quấn vải ngũ sắc xung quanh. Một đầu thỏi chì gắn 4 - 6 lưỡi câu, còn đầu kia thì buộc vào dây câu. Chính những thỏi chì quấn vải ngũ sắc lung linh trong làn nước biển được chiếu sáng bởi ánh đèn LED làm mực nhầm tưởng mồi ngon mà dùng xúc tu quấn lấy để rồi mắc vào lưỡi câu...

Thẻ câu mực nhảy thì được làm bằng các mẩu vải được kết thành hình con tôm hoặc con cào cào với nhiều màu sắc sặc sỡ để có thể dễ dàng bắt được ánh đèn.Khi thả thẻ câu xuống nước, dưới ánh đèn LED, mực ống sẽ bị kích thích bởi các màu sắc lấp lánh và sẽ dùng xúc tu ôm chặt lấy thẻ câu như ôm một con mồi. Lúc ấy, ngư dân một tay giật thẻ, một tay cầm vợt sẵn sàng xúc những con mực theo mồi ngoi lên sát mặt nước rồi thả vào hộp chứa chuyên dụng chứa nước biển được trang bị máy sục khí ở gần mũi thuyền.

Hiện tại, thương lái đang thu mua mực nhảy với giá 500 nghìn đồng/kg; mực nháy với giá 300 nghìn đồng/kg. Ngư dân xã Bến Hải, Cửa Tùng chỉ cần ra biển câu được 5 - 10kg mực nhảy, mực nháy là có thể kiếm tiền triệu sau mỗi chuyến biển.

Người nhà ngư dân Nguyễn Văn Thạch đưa mực nhảy lên bờ để bán cho thương lái - Ảnh: S.H

Kỳ thú chuyện câu “mực ổ”

Ngư dân Lê Văn Đức ở khu phố An Đức 1, xã Cửa Tùng chia sẻ, lâu nay mỗi khi nhắc đến chuyện ra biển câu mực ống thì nhiều người không làm nghề biển cũng có thể hình dung ra công việc của ngư dân. Nhưng có một chuyện về đánh bắt mực ống mà ít người biết đến và khá thú vị đó là việc câu “mực ổ”, dành cho tàu, thuyền có công suất nhỏ, đánh bắt cách bờ khoảng 1 - 3 hải lý.

Mùa câu “mực ổ” diễn ra từ tháng 5 đến tháng 9 dương lịch hàng năm. Việc xác định “ổ mực” chủ yếu tùy thuộc vào kinh nghiệm của ngư dân. Ví dụ như, khi ngư dân đánh bắt cá bằng lưới ba, lưới hai... gần bờ mà thấy trên thân những đám rong, tảo biển có dính từng chùm trứng mực ống với mật độ dày thì ở vị trí mà họ đánh bắt đó đích xác sẽ có “ổ mực”. Gặp những trường hợp như vậy, ngư dân sẽ dùng dây có một đầu gắn chì hoặc đá nặng, còn đầu kia gắn phao để định vị vị trí “ổ mực”. Sau đó, ngư dân sẽ gọi nhau chờ đêm đến đưa tàu, thuyền đến câu mực ống bằng mồi giả dưới ánh sáng đèn.

Đi câu “mực ổ” có một điều kiêng kỵ mà bất cứ một ngư dân nào cũng phải nằm lòng đó là có câu được “mực chúa” (thường có chiều dài khoảng 0,8 - 1m) thì lập tức thả ngay xuống biển bởi theo quan niệm của ngư dân nếu không thả “mực chúa” xuống biển thì mùa “mực ổ” sẽ không bao giờ đóng “ổ mực” tại vị trí đó nữa.

Cách đây khoảng chục năm, chỉ cần ra khỏi bờ khoảng vài hải lý là đã có thể dễ dàng bắt gặp “ổ mực” để câu, do đó mỗi đêm các tàu, thuyền của ngư dân có thể câu được từ 2 - 3 tạ mực ống các loại là chuyện thường. Còn bây giờ, “ổ mực” dần hiếm hơn và trữ lượng cũng ít đi bởi những dàn đèn siêu sáng trên các tàu, thuyền đánh bắt thủy sản làm cho mực không còn sinh sống tập trung.

Từ sáng sớm, bến thuyền thôn Cát Sơn đã xôn xao tiếng nói cười của người nhà ngư dân, thương lái chờ đợi để thu mua từng mớ mực nhảy, mực nháy của ngư dân trên hàng chục chiếc thuyền câu mực trở về từ biển khơi. Nghề câu mực nhảy, mực nháy đang mang lại nguồn thu nhập cao, góp phần cải thiện đời sống của ngư dân xã Bến Hải, Cửa Tùng cùng nhiều xã biển khác.

Sỹ Hoàng