Quản lý, giám sát cộng đồng chương trình tín dụng đối với học sinh, sinh viên

(QT) - Sau 3 năm triển khai, Chương trình tín dụng đối với học sinh, sinh viên (HSSV) đã góp phần tích cực trong việc thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ về phát triển giáo dục và đảm bảo an sinh xã hội. Đây là chương trình tín dụng có quy mô lớn và ý nghĩa xã hội-nhân văn sâu sắc. Kết quả thực hiện trong thời gian qua cho thấy tính đúng đắn và hiệu quả của chương trình, được Chính phủ chỉ đạo tiếp tục triển khai thực hiện trong thời gian tới. Chương trình tín dụng cho HSSV là nguồn đầu tư phát triển nhân lực lâu dài, tạo cơ hội cho HSSV là con em gia đình nghèo, cận nghèo và gia đình gặp khó khăn về tài chính, học sinh thuộc diện mồ côi có điều kiện theo đuổi con đường học vấn.

Theo tinh thần chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, từ năm 2011, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, THPT đều biết về chương trình cho vay vốn học tập; ở các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp cần bố trí bộ phận theo dõi thực hiện chương trình này. Về phía các địa phương, đơn vị cần sắp xếp, bố trí công việc cho HSSV thuộc diện được vay vốn để tạo điều kiện cho họ có công việc ổn định, sớm hoàn trả đầy đủ, đúng hạn số tiền vay.

Theo báo cáo của Ngân hàng chính sách xã hội, qua 3 năm triển khai, đến nay cả nước có trên 2 triệu học sinh, sinh viên (HSSV) được vay vốn để theo học tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp và các cơ sở đào tạo nghề với doanh số cho vay là 27.049 tỷ đồng, tổng dư nợ cho vay 26.052 tỷ đồng. Tại Quảng Trị, sau khi có Quyết định 157/2007/QĐ-TTg ngày 27/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ, Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) tỉnh đã tập trung cho vay đối với HSSV, tổ chức hội nghị triển khai Quyết định 157 và văn bản hướng dẫn của các Bộ, ngành Trung ương. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin, thông báo công khai chủ trương của Chính phủ về tín dụng đối với HSSV tại các điểm lưu động ở xã và các địa phương trong tỉnh. Chỉ sau một thời gian ngắn, chủ trương về tín dụng đối với HSSV nhanh chóng được các cấp chính quyền và người dân trên địa bàn nắm bắt. Do đó, các đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với NHCSXH trong việc điều tra, xác định đối tượng đủ điều kiện vay vốn, đảm bảo đối tượng được vay vốn theo đúng quy định. Bên cạnh công tác đẩy nhanh tiến độ cho vay, NHCSXH đã phối hợp với các cấp chính quyền tăng cường hoạt động kiểm tra, đối chiếu nợ sau khi cho vay cũng như giám sát các trường hợp bình xét cho vay sai đối tượng và sử dụng vốn sai mục đích. Năm 2010, qua kiểm tra NHCSXH tỉnh phát hiện một trường hợp bình xét và xác nhận sai đối tượng cho vay nên đã kiến nghị ngừng giải ngân và thu hồi vốn. Sau 3 năm triển khai thực hiện Quyết định 157 đã có trên 27 ngàn học sinh, sinh viên thuộc 24.763 hộ gia đình trên địa bàn được vay vốn. NHCSXH tỉnh đã giải ngân cho vay 358.508 triệu đồng. Mạng lưới hoạt động của NHCSXH tỉnh được tổ chức giao dịch đến tận xã, phường thông qua 141 điểm giao dịch lưu động/141 xã, phường, thị trấn và hơn 2.400 tổ tiết kiệm và vay vốn phát huy tối đa hiệu quả để HSSV có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn nhanh chóng và thuận lợi nhất. Việc tổ chức giải ngân cho vay tại xã được ủy thác từng phần qua các tổ chức chính trị xã hội, nhờ đó tiến độ cho vay được đẩy lên nhanh hơn. Năm học 2010- 2011, NHCSXH tỉnh đã tổ chức rà soát tất cả các đối tượng để thực hiện việc thoả thuận lại đối với hộ vay thuộc đối tượng là hộ khó khăn đột xuất; xây dựng kế hoạch, chuẩn bị nguồn vốn cho vay, đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn của HSSV. Để chương trình tín dụng đối với HSSV tiếp tục phát huy hiệu quả, Chính phủ đã tổ chức buổi họp giao ban trực tuyến sơ kết 3 năm thực hiện Quyết định 157. Tại buổi họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân chỉ đạo trong giai đoạn hiện nay chưa điều chỉnh đối tượng cho vay vốn nhưng để giảm bớt khó khăn cho các hộ gia đình có từ 2 con đi học trở lên không thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo, NHCSXH phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục thống kê, đánh giá số lượng các hộ gia đình này để dự kiến nguồn vốn và bổ sung vào đối tượng cho vay. Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ LĐTB&XH nghiên cứu, hướng dẫn cho UBND cấp xã xác định và nhận diện đúng hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn về tài chính và có cơ chế giám sát, xử lý đối với UBND cấp xã trong việc xác định đối tượng thụ hưởng chính sách. Trong lộ trình tăng học phí từ nay đến năm 2015 và sự leo thang của giá cả như hiện nay thì mức cho vay hiện tại vẫn chưa thể đáp ứng được nhu cầu thực tế của sinh viên. Do đó, Bộ Tài chính cần điều chỉnh mức cho vay, lãi suất vay phù hợp với giá cả thị trường và khả năng chi trả của đối tượng, trong đó nên chia mức vay theo từng khu vực nông thôn, thành thị. Một vấn đề đặt ra đó là rất nhiều HSSV chưa nắm rõ chủ trương cho vay vốn tín dụng để theo học, do đó cần tăng cường công tác tuyên truyền để các đối tượng học nghề có đầy đủ thông tin về chương trình, tránh để các em vì thiếu thông tin mà không vay được vốn từ chương trình. Theo tinh thần chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, từ năm 2011, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, THPT đều biết về chương trình cho vay vốn học tập; ở các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp cần bố trí bộ phận theo dõi thực hiện chương trình này. Về phía các địa phương, đơn vị cần sắp xếp, bố trí công việc cho HSSV thuộc diện được vay vốn để tạo điều kiện cho họ có công việc ổn định, sớm hoàn trả đầy đủ, đúng hạn số tiền vay. Chương trình tín dụng đối với HSSV góp phần đáng kể tạo nên sự bình đẳng trong học tập của toàn xã hội. Đây là chương trình có tính chất xã hội hoá cao từ lúc cho vay đến khi thu hồi nợ, đối tượng thụ hưởng rộng, thời gian dài trong khi nguồn lực của nhà nước có hạn. Để nguồn vốn thực sự phát huy hiệu quả, hạn chế thấp nhất rủi ro, tăng nhanh vòng quay vốn giúp cho nhiều thế hệ HSSV nghèo, có hoàn cảnh khó khăn được thụ hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước đòi hỏi các cấp ngành, tổ chức, hộ gia đình và HSSV, người trực tiếp sử dụng tiền vay cũng như những người được hưởng lợi từ chương trình phải cộng đồng trách nhiệm trong việc quản lý, giám sát sử dụng vốn vay và trả tiền vay đúng thời hạn cam kết với ngân hàng. HOÀI NAM