Phát huy vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc thống kê, thẩm định thiệt hại sau sự cố ô nhiễm môi trường biển

(QT) - Thời gian qua tỉnh Quảng Trị tiến hành rà soát, thống kê thiệt hại sau sự cố ô nhiễm môi trường tại các địa phương ven biển theo Công văn số 6851/BNN-TCTS ngày 12/8/2016 và Công văn số 7433/BNN-TCTS ngày 1/9/2016 của Bộ Nông nghiệp & PTNT. Thống kê của Hội đồng đánh giá thiệt hại sau sự cố môi trường tại các địa phương cho thấy, đến nay tỉnh đã thống kê, xác định thiệt hại đợt 1 có 2.642 tàu thuyền, trên 935 ha tôm với 11.243 lao động bị ảnh hưởng trực tiếp, 4.550 lao động bị ảnh hưởng gián tiếp. Có thể thấy, sự cố ô nhiễm môi trường biển do Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh gây ra đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sản xuất và sinh hoạt của người dân 4 tỉnh miền Trung, trong đó có Quảng Trị. Sự việc xảy ra lần này chưa có tiền lệ, thời gian yêu cầu điều tra, khảo sát lại tiến hành khẩn trương, cấp bách trong khi đối tượng ảnh hưởng rất nhiều nên quá trình triển khai đã nảy sinh nhiều vướng mắc ở cơ sở. Hiện nay các xã đã hoàn thành việc kê khai và UBND các huyện đã tổ chức thẩm định đợt 1 để Sở Nông nghiệp & PTNT tổng hợp báo cáo UBND tỉnh trình Trung ương. Tuy nhiên, số liệu về thiệt hại vẫn chưa dừng lại bởi hầu hết các địa phương vẫn chưa thống kê hết, ngoài một số đối tượng nằm trong diện được kê khai thiệt hại theo quy định của Trung ương chưa thực hiện kê khai kịp còn nhiều đối tượng khác cũng tự thấy mình bị ảnh hưởng và đề nghị được kê khai thiệt hại. Tình trạng “quá tải” về đối tượng khiến việc thống kê, thẩm định ở cơ sở kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ kê khai, thẩm định thiệt hại chung của toàn tỉnh. Có thể thấy, việc xác định đối tượng thiệt hại đã khó nhưng để biết được đối tượng thiệt hại cụ thểnhư thế nào, có cơ sở áp giá đền bù thỏa đáng lại càng khó khăn hơn, bởi trên thực tế việc thống kê thiệt hại hầu như chủ yếu dựa vào khai báo của người dân chứ không có giấy tờ hợp pháp nào chứng minh giá trị thiệt hại. Vì thế, một số nơi đã xảy ra tình trạng người dân khai báo không đúng sự thật, ví dụ như có một số người để được bồi thường thiệt hại đã mượn thuyền địa phương khác về khai báo đó là thuyền của mình, hay có nơi hộ kinh doanh, buôn bán hải sản tự mua các hóa đơn để được hưởng giá trị thiệt hại theo quy định miễn, giảm thuế; hoặc việc kê khai lao động của các cơ sở sản xuất, chủ tàu thuyền cũng không có cơ sở vì lâu nay những đối tượng lao động tại đây đều không có hợp đồng lao động… Để việc đánh giá thiệt hại cho người dân đảm bảo công bằng, không để sót đối tượng nhưng không cào bằng, các địa phương, đơn vị cần phối hợp chặt chẽ trong việc xác định đối tượng bị thiệt hại theo quy định của Trung ương. Theo đó, sau khi có định mức, đơn giá bồi thường thiệt hại của Trung ương, Chủ tịch UBND các huyện sẽ chịu trách nhiệm phê duyệt quyết định bồi thường thiệt hại cho các đối tượng của địa phương mình. Tuy nhiên, có thể thấy vì việc xác định giá trị thiệt hại của nhiều đối tượng thiếu cơ sở nên cần thiết phải có sự thẩm định, giám sát chặt chẽ của chính quyền cơ sở là những người gần dân, sát dân nhất. Cùng với đó cần phát huy tinh thần tự giám sát lẫn nhau giữa người dân trong cùng một địa phương thông qua việc niêm yết, công bố công khai số liệu, danh sách đối tượng kê khai thiệt hại tại hội trường thôn, trụ sở làm việc UBND các xã, thị trấn và hệ thống loa phát thanh ở các địa bàn dân cư. Chính quyền cơ sở ngoài việc nắm chắc các quy định về đánh giá thiệt hại của Bộ, ngành Trung ương cần bám sát địa bàn, nắm rõ diễn biến tình hình cũng như tâm tư nguyện vọng của người dân. Hơn lúc nào hết những người đứng đầu địa phương cần tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm, năng lực quản lý nhà nước, tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực thi pháp luật nói chung, đánh giá bồi thường thiệt hại sau sự cố ô nhiễm môi trường biển tại các địa bàn dân cư ven biển nói riêng. Bên cạnh việc giải thích rõ những băn khoăn, thắc mắc của người dân cần làm chặt chẽ, kỹ lưỡng công tác thẩm định kê khai thiệt hại của người dân. Việc thẩm định xác định thiệt hại của chính quyền địa phương cần phát huy tinh thần dân chủ cơ sở để người dân theo dõi, giám sát trước khi có quyết định bồi thường. Vấn đề quan trọng nhất không phải là việc bồi thường thiệt hại nhanh hay chậm mà phải giải quyết bồi thường đúng đối tượng, đúng quy định và công khai, minh bạch để phát huy hiệu quả nguồn kinh phí sau bồi thường thiệt hại; hạn chế tối đa những khiếu nại, khiếu kiện có thể phát sinh nhằm ổn định tình hình kinh tế - xã hội, an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh. LÂM THANH