Nỗ lực để những đứa trẻ sinh ra khoẻ mạnh

Thời gian qua, tỉnh Quảng Trị tích cực triển khai thực hiện Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh. Qua đó, góp phần can thiệp sớm bệnh, tật ở thai nhi và sơ sinh để những đứa trẻ được sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh, tránh những hậu quả nặng nề do dị tật bẩm sinh, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Cán bộ y tế xã A Dơi, huyện Hướng Hoá lấy mẫu máu sàng lọc trước sinh cho bà mẹ mang thai - Ảnh: DSHH

Được triển khai từ năm 2010 với bước đầu thí điểm tại 50% xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh, đến nay 100% xã, phường, thị trấn đã triển khai thực hiện chương trình. Để chương trình thực hiện có hiệu quả, Chi cục Dân số tỉnh phối hợp với Bệnh viện Đa khoa tỉnh, trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố tổ chức tập huấn cho các y, bác sĩ về nâng cao kỹ thuật lấy máu sàng lọc trước sinh và sơ sinh.

Tập huấn cung cấp kiến thức, kỹ năng cơ bản về sàng lọc trước sinh và sơ sinh, kỹ năng tuyên truyền, vận động đối tượng tham gia chương trình cho viên chức dân số xã và cộng tác viên dân số. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn cho người dân, đặc biệt là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ mang thai về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của sàng lọc... Phối hợp với Trung tâm Sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh của Trường Đại học Y dược Huế tiến hành xét nghiệm cho các đối tượng được lấy mẫu máu sàng lọc.

Riêng trong năm 2024, Chi cục Dân số tỉnh phối hợp với Công ty Gene Solutions tổ chức hội thảo chương trình “Xã hội hóa xét nghiệm NIPT TriSure cho mọi thai phụ, nâng cao chất lượng dân số Việt” cho 45 cán bộ y tế tuyến tỉnh, huyện để mở rộng dịch vụ sàng lọc trước sinh và sơ sinh qua kênh xã hội hóa. Tổ chức 85 hội nghị cung cấp thông tin cho người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội với 2.473 đại biểu tham dự.

Lồng ghép đưa các nội dung hoạt động của chương trình tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh vào các chương trình, đề án về công tác dân số trong tình hình mới đang triển khai thực hiện tại địa phương. Ngoài ra, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, vận động trực tiếp tại cộng đồng như: nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt nhóm cung cấp thông tin về sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ; sinh hoạt nhóm cho nam, nữ thanh niên trước khi kết hôn.

Đã có 4.053 người được tư vấn, vận động trực tiếp tại hộ gia đình về việc thực hiện tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh bẩm sinh qua đội ngũ cộng tác viên dân số, y tế thôn, khu phố và tuyên truyền viên của các ngành, đoàn thể cơ sở. Lồng ghép các nội dung truyền thông về tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh; tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn vào hoạt động của các ngành, đoàn thể tại cơ sở.

Chị Nguyễn Thị Hương Lan ở Khu phố 3, phường Đông Giang, TP. Đông Hà chia sẻ: “Bất cứ cha mẹ nào cũng mong muốn con mình sinh ra được lành lặn và khỏe mạnh. Vì vậy, cả 2 lần mang thai tôi đều đến cơ sở y tế để được tư vấn, sàng lọc trước sinh và sơ sinh kiểm tra xem con có nguy cơ mắc bệnh gì không, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời”.

Ngành y tế - dân số tỉnh đã mở rộng mạng lưới cung cấp các dịch vụ tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh bằng kỹ thuật siêu âm và lấy mẫu máu khô tại 3 bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh, 9 trung tâm y tế huyện và 125 trạm y tế xã, phường, thị trấn.

Đội ngũ cán bộ y tế thực hiện tư vấn và cung cấp các gói dịch vụ tại đơn vị cho người dân biết và sử dụng. Số lượng người dân tham gia dịch vụ xã hội hóa sàng lọc ngày càng cao. 100% trạm y tế xã, phường, thị trấn có điểm tư vấn về sàng lọc trước sinh, sơ sinh theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. Đồng thời, đội ngũ cán bộ dân số luôn được tập huấn, cập nhật kiến thức, kỹ năng tuyên truyền về chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh.

Cũng trong năm 2024, các cơ sở y tế công lập tuyến tỉnh, tuyến huyện chủ động phối hợp với Trung tâm Sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh - Trường Đại học Y dược Huế sàng lọc trước sinh cho 488 bà mẹ mang thai và sàng lọc cho 2.591 trẻ sơ sinh là các đối tượng miễn phí theo quy định. Bên cạnh đó, từ nguồn kinh phí Nghị quyết 45/2020/NQ-HĐND, Chi cục Dân số tỉnh đã tiến hành mua bộ dụng cụ lấy mẫu máu sàng lọc trước sinh, sơ sinh để kịp thời đảm bảo thực hiện lấy mẫu máu cho đối tượng theo quy định.

Qua đó, tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành vi của người dân đối với công tác tầm soát trước sinh và sơ sinh. Nhờ vậy, có 4.310 bà mẹ mang thai được sàng lọc, chiếm 50,3% so với tổng số bà mẹ mang thai trong năm, phát hiện 96 trường hợp nghi ngờ bệnh. Có 4.429 trẻ được sàng lọc sơ sinh, chiếm 52,1% so với tổng số trẻ sinh ra sống trong năm, phát hiện 116 trường hợp nghi ngờ bất thường.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai đề án gặp không ít hạn chế, khó khăn như: một số thai phụ sàng lọc không đúng thời gian quy định nên khó phát hiện các nguy cơ dị tật của thai nhi để chẩn đoán. Một số cơ sở y tế thống kê chưa đầy đủ số lượng người dân tham gia dịch vụ xã hội hóa sàng lọc trước sinh và sơ sinh...

“Trong thời gian tới, ngành y tế - dân số tỉnh tiếp tục tăng cường truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi của người dân, gia đình, cộng đồng về sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Đặc biệt, chú trọng tuyên truyền người dân đi sàng lọc đúng thời gian quy định. Mở rộng xã hội hóa dịch vụ này để nhiều đối tượng được tham gia sàng lọc hơn và thường xuyên đôn đốc, yêu cầu các cơ sở y tế cần thống kê đầy đủ các đối tượng tham gia dịch vụ.

Từ đó, giúp phát hiện sớm bệnh, tật và hạn chế tối đa việc để lại di chứng ở trẻ, góp phần tập trung thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng dân số”, Phó Chi cục trưởng, Chi cục Dân số tỉnh, bác sĩ Nguyễn Hương Chương cho biết.

Ngọc Trang