Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến rau quả sạch

(QT) - Nắm bắt nhu cầu của người tiêu dùng hiện nay rất chú trọng đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) nên tại thành phố Đông Hà thời gian gần đây xuất hiện nhiều cửa hàng trưng bảng bán nông sản sạch, nông sản hữu cơ, chủ yếu là rau quả và các loại trái cây trong nước sản xuất cũng như nhập ngoại. Vậy chất lượng hàng hóa nông sản sạch, nông sản hữu cơ của các cửa hàng này như thế nào? Chúng tôi có dịp cùng đoàn thanh tra đột xuất của Chi cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản (QLCLNLS&TS) tỉnh để ghi nhận kết quả kiểm tra các cửa hàng chuyên kinh doanh nông sản sạch, nông sản hữu cơ trên địa bàn.

Thanh tra Chi cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản tỉnh kiểm tra cửa hàng nông sản sạch Triệu Phong

Cửa hàng mà đoàn đến kiểm tra đầu tiên có tên Fresta tại đường Lê Thế Hiếu, có hàng hóa khá đa dạng, phong phú về chủng loại, là các sản phẩm đặc sản của các vùng, miền trong nước và nước ngoài. Khi được hỏi về các giấy tờ liên quan công nhận chất lượng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, người bán hàng trình ra đầy đủ hồ sơ chứng minh hàng hóa có rõ nguồn gốc xuất xứ, chất lượng và đảm bảo điều kiện VSATTP. Đoàn tiếp tục kiểm tra các cửa hàng bán nông sản sạch, nông sản hữu cơ trên địa bàn thành phố Đông Hà như cửa hàng Nông sản sạch Triệu Phong tại đường Hàm Nghi, Green Gift tại đường Lê Thế Hiếu, nông sản hữu cơ Quảng Trị tại đường Trần Hưng Đạo, Mini Mart tại đường Hùng Vương…và các cửa hàng này cũng xuất trình được hóa đơn mua hàng, nguồn gốc xuất xứ sản phẩm và giấy chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn VSATTP….Tuy nhiên, các cửa hàng này vẫn chưa chủ động minh bạch bằng việc in tên các mặt hàng đạt chuẩn mình đang bán trên bảng hiệu lớn để người tiêu dùng tìm hiểu thông tin sản phẩm trước khi mua. Chỉ có siêu thị Coopmart thực hiện đầy đủ việc công khai các mặt hàng đạt tiêu chuẩn sạch, an toàn mà Chi cục QLCLNLS&TS tỉnh cấp phép.

Ông Phan Hữu Thặng, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản tỉnh cho biết, trong rau quả sạch, an toàn thì có rau và trái cây, những thứ này ngày càng chiếm thị phần lớn trong tiêu dùng của người dân. Tuy nhiên, đối với trái cây nước ngoài nhập về, căn cứ theo quy định tại Điều 10 Nghị định 02/2007/NĐ-CP của Chính phủ về kiểm dịch thực vật để nhập khẩu trái cây vào Việt Nam, thì các cửa hàng muốn bán trái cây nhập ngoại phải đáp ứng các điều kiện sau: Có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật do cơ quan kiểm dịch thực vật có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp hoặc giấy xác nhận có giá trị tương đương. Phải phân tích nguy cơ dịch hại trước khi nhập khẩu vào Việt Nam, nếu có dịch hại thì phải được xử lý triệt để. Phần lớn các cửa hàng tại Đông Hà có bán trái cây ngoại nhập chưa có các loại giấy tờ này hay chủ yếu bán hàng “xách tay” nên cơ quan chức năng cần chú trọng thanh tra, kiểm tra để xử lý đúng pháp luật.

Còn đối với thực phẩm an toàn (TPAT), nhất là các loại rau sạch, rau hữu cơ và trái cây trong nước mà các cửa hàng đang bày bán, theo Quyết định số 3075 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành hướng dẫn xác nhận sản phẩm chuỗi cung ứng TPAT thì các cửa hàng trên muốn chứng minh TPAT với khách hàng phải đảm bảo một trong hai tiêu chí sau. Thứ nhất là sản phẩm đã được cơ quan chức năng xác nhận là TPAT, nghĩa là sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và cơ sở sản xuất đó đã được chứng nhận là sản xuất an toàn. Thứ hai là sản phẩm đó được Chi cục QLCLNLS&TS xác nhận là TPAT. Chi cục này lấy mẫu gửi đi kiểm định chất lượng sản phẩm, kiểm tra nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm theo tiêu chuẩn của quy định tại Quyết định 3075, nếu đạt thì cấp giấy chứng nhận. Khi đã cấp giấy chứng nhận rồi nhưng sản phẩm vẫn nằm trong điều kiện giám sát nên chi cục vẫn thường xuyên lấy mẫu giám sát định kỳ và đột xuất để theo dõi và quản lý chặt chẽ có phải là nông sản sạch, nông sản hữu cơ không.

Vậy thế nào là nông sản sạch, nông sản hữu cơ, trước khi được đưa vào các cửa hàng để bán cho người tiêu dùng thì nó được sản xuất theo quy trình ra sao, ông Phan Hữu Thặng cho biết: “Nông sản sạch, nông sản hữu cơ là chuỗi an toàn thực phẩm từ sản xuất, chế biến, phân phối đến tay người tiêu dùng để đảm bảo duy trì sức khỏe con người và luôn là mối quan tâm của Đảng và Nhà nước. Ở tỉnh Quảng Trị, chủ trương phát triển nông sản sạch, nông sản hữu cơ và công nghệ cao được lãnh đạo tỉnh rất quan tâm và các cấp, ngành triển khai thực hiện nghiêm túc. Trước hết người tiêu dùng cần phân biệt giữa nông sản được sản xuất theo phương pháp hữu cơ (còn gọi nông sản hữu cơ) và nông sản sạch. Nông sản hữu cơ sản xuất theo kiểu tự nhiên, truyền thống lâu đời của con người mà tạo ra sản phẩm. Theo quy định của IFOAM (Tổ chức bảo vệ quốc tế về nông nghiệp hữu cơ), khi sản phẩm được chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ thì giống trồng do con người chọn lọc, bảo quản mà có, không phải là giống chuyển gen; đất trồng không sử dụng bất cứ loại phân hóa học, không dùng thuốc diệt cỏ, diệt sâu bệnh thuộc dạng hóa học và sử dụng nước sạch. Nếu đất trước đó sử dụng các loại phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật thì phải cách ly khoảng 3 năm mới được canh tác. Sản phẩm khi thu hoạch, vận chuyển, chế biến bảo quản phải được sử dụng công cụ và bao bì, đồ chứa đựng sạch, không sử dụng các chất bảo quản bị cấm. Còn nông sản sạch là vẫn cho phép sử dụng tất cả các loại giống, kể cả giống chuyển gen, cho phép sử dụng phân hoá học, thuốc trừ sâu, trừ cỏ bằng hóa học. Tuy nhiên khi kiểm tra sản phẩm thì sản phẩm phải đạt tiêu chuẩn sạch. Người ta quy định sản phẩm sạch theo một hệ thống kết hợp kinh nghiệm và số liệu chứng minh mức độ tồn dư của chất nào đó trong từng sản phẩm mà con người sử dụng liên tục cũng không đủ sức gây độc hại đến cơ thể con người hay gia súc. Trong hoạt động sản xuất cũng không gây ra ô nhiễm môi trường. Vượt ngưỡng quy định đó là thuộc loại sản phẩm không sạch. Điều này dựa vào tiêu chuẩn quy định của từng nước, từng khu vực hay quy định chung của thế giới để đánh giá. Để thực hiện được tiêu chuẩn nông sản sạch theo quy định này trên thế giới hiện nay đều dựa vào tiêu chuẩn của GAP (Quy trình sản xuất nhằm đảm bảo cho môi trường, kinh tế xã hội được bền vững, sản phẩm làm ra phải tốt và an toàn) có thể VietGAP, Asean GAP hay GlobalGAP mà chúng ta đang áp dụng.

Đối chiếu với quy định khắt khe này thì trên địa bàn tỉnh cũng mới chỉ có một số đơn vị làm được nông sản sạch, nông sản hữu cơ và nông sản công nghệ cao. Ngoài ra, còn có một số HTX, nhóm hộ gia đình đăng ký với chính quyền sản xuất nông sản sạch thì họ cam kết chịu trách nhiệm với cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Cũng theo ông Thặng, trên địa bàn thành phố Đông Hà hiện có rất nhiều người bán nông sản qua internet, họ cho rằng sản phẩm của mình bán là được sản xuất theo phương pháp sạch, hữu cơ. Điều này cơ quan chức năng vẫn chưa kiểm tra được.

Vì vậy, việc minh bạch công khai các sản phẩm an toàn để người tiêu dùng yên tâm sử dụng là điều cần thiết mà các cửa hàng cần thực hiện. Các cửa hàng cần phải niêm yết danh mục những sản phẩm đã được xác nhận TPAT hoặc niêm yết các sản phẩm kèm theo xuất xứ và số của giấy chứng nhận sản xuất an toàn của cơ sở sản xuất sản phẩm đó để cho người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn.

Các nhà khoa học, nhà quản lý luôn khuyến cáo người tiêu dùng sử dụng rau, quả không đảm bảo tiêu chuẩn TPAT là rất nguy hại, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, cộng đồng. Vì vậy thời gian qua công tác thanh tra, kiểm tra của Chi cục QLCLNLS&TS tỉnh luôn được quan tâm. Tuy nhiên, Chi cục cần tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan để tăng cường thanh tra, kiểm tra tại tất cả các điểm, cửa hàng bán nông sản sạch, nông sản hữu cơ trên địa bàn thành phố Đông Hà và xử phạt nghiêm khắc những cửa hàng vi phạm VSATTP.

Trần Tú Linh