Ngư dân gặp khó vì luồng lạch bị bồi lấp

QTO - Thời gian gần đây, tình trạng bồi lấp luồng lạch ra, vào cảng cá Cửa Tùng và khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng, thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh ngày càng nghiêm trọng. Thực trạng này gây nhiều khó khăn cho ngư dân trong việc ra khơi khai thác thủy sản cũng như tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông đường thủy.

Thấy nhà mà không thể về

Trao đổi với chúng tôi khi vẫn đang cùng các bạn thuyền sửa chữa lại chiếc tàu cá số hiệu QT 21048TS, công suất 40 CV của mình, ông Phan Thanh An ở tại thị trấn Cửa Tùng bức xúc cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay luồng lạch ra vào cảng cá đã bị bồi lấp nghiêm trọng. Ngay cả với những tàu cá có chiều dài dưới 15 m như của ông muốn ra khơi đánh bắt hay cập cảng bán hải sản đều phải chờ lúc thủy triều lên cao nhất mới ra vào được.

Đầu tháng 3/2023 vừa qua, tàu cá của ông bị sự cố chìm tàu khi vào cách cửa biển khoảng 2,5 hải lý. Sau khi thuê thợ lặn trục vớt, trên đường kéo tàu vào bờ để sửa chữa, tàu cá của ông tiếp tục bị hư chân vịt, vỡ ván thuyền do va chạm với cồn cát tại khu vực cảng cá. Tổng chi phí sửa chữa hết hơn 300 triệu đồng.

Theo ông An, nếu luồng lạch không bị cạn thì tàu cá của ông sẽ không bị thêm các hư hỏng này, chi phí sửa chữa cùng thấp hơn. “Tàu cá của tôi chỉ có chiều cao mạn chưa đầy 1,1 m mà vẫn bị mắc cạn, chứng tỏ luồng lạch ra vào cảng cá đã bị bồi lấp nghiêm trọng. Nếu không được nạo vét thì nhiều khả năng sẽ không có tàu cá nào cập cảng cá Cửa Tùng được nữa”, ông An nói.

Do không vào cảng được nên ngư dân phải sử dụng tàu thuyền nhỏ để trung chuyển hải sản vào bờ -Ảnh: L.A

Tình trạng này càng nghiêm trọng hơn với các tàu đánh bắt xa bờ, tàu cá vỏ thép công suất lớn. Nhiều tàu hoặc nằm bờ hoặc phải chờ thủy triều lên cao nhất mới dám mò mẫm vào ra nếu không muốn bị mắc cạn, gãy chân vịt, bánh lái, thủng đáy.

Anh Trần Văn Hiền, chủ tàu cá QT 94567TS cho biết, đầu tháng 4/2023, sau chuyến đánh bắt dài ngày trên biển trở về, trong lúc đang vào cảng để bán hải sản tàu cá của anh bất ngờ bị mắc cạn. Mặc dù được ứng cứu kịp thời nhưng sự cố đã làm tàu cá của anh bị hư bánh lái, buộc phải sửa chữa thay thế. Theo anh Hiền, hiện tại mặc dù đang là chính vụ cá Nam nhưng tàu cá của anh vẫn đang phải nằm bờ do không thể ra khơi được.

“Tôi đang dự kiến khoảng 15 - 16/4 âm lịch này, khi thủy triều đạt cao nhất sẽ chạy tàu không ra phía ngoài cửa biển. Sau đó dùng tàu nhỏ chở nhiên liệu, đá lạnh, nước ngọt ra. Nếu không, chắc chắn sẽ tiếp tục mắc cạn”, anh Hiền cho hay.

Còn đối với anh Hồ Văn Hoàn, chủ tàu cá vỏ thép QT 90129TS ở tại xã Trung Giang, huyện Gio Linh, gần 2 năm nay anh buộc phải vào cảng cá Cửa Việt để bán hải sản, tiếp nhiên liệu cũng như neo đậu nghỉ ngơi sau mỗi chuyến biển.

Nguyên nhân là do luồng lạch vào cảng cá Cửa Tùng lúc sâu nhất cũng chỉ đạt khoảng 1,5 m, trong khi tàu cá của anh có mớn nước lên đến 2,3 - 2,4 m. Theo anh Hoàn, do neo đậu ở xa, thiếu người trông coi nên tàu cá của anh đã nhiều lần bị mất trộm các ngư lưới cụ, trang thiết bị trên tàu.

“Từ cuối năm 2021 trở lại đây tàu cá của tôi không thể cập cảng được nữa do luồng lạch quá cạn. Có khi vào được nửa đường rồi vẫn phải quay ra vì biết phía trước không đi được nữa. Hy vọng nhà nước sớm có chủ trương nạo vét để ngư dân chúng tôi thuận tiện hơn trong việc vươn khơi bám biển. Đừng để ngư dân thấy nhà mà không thể về”, anh Hoàn bày tỏ.

Theo Phó Chủ tịch UBND thị trấn Cửa Tùng Nguyễn Bá Tuyến, từ đầu năm 2023 đến nay đã có 6 tàu thuyền trong và ngoài địa phương bị ảnh hưởng do luồng lạch bị cạn. Đáng nói là hiện có hơn 100 tàu cá có chiều dài từ 12 m trở lên đánh bắt ở vùng lộng và vùng khơi của địa phương và các xã lân cận buộc phải ra biển bằng cửa này.

Việc luồng lạch bị cạn đã ảnh hưởng lớn đến việc đi khai thác hải sản của ngư dân. UBND thị trấn Cửa Tùng cũng đã nhận đơn của 14 ngư dân đại diện cho ngư dân thị trấn Cửa Tùng và ngư dân xã Trung Giang về việc xin nạo vét khẩn cấp và thường xuyên luồng lạch ra vào cảng cá Cửa Tùng. “Với độ sâu luồng hiện nay, chỉ tàu cá nhỏ dưới 12 m mới ra vào cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng được, còn lại đều có nguy cơ mắc cạn”, ông Tuyến nói.

Cần khẩn trương nạo vét luồng lạch ra vào cảng

Theo Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị, cảng cá Cửa Tùng được xây dựng, đưa vào sử dụng năm 2008. Thời điểm đó, luồng lạch cho tàu cá vào cảng có chiều rộng khoảng 60 m, độ sâu khoảng 3,1 m, đủ đáp ứng cho hầu hết tàu cá xa bờ công suất lớn trong và ngoài tỉnh ra vào cảng. Tuy nhiên qua thời gian dài ảnh hưởng của thời tiết, bồi lắng bất thường của cát biển, hiện tại luồng lạch tại khu vực cảng cá Cửa Tùng đã bị biến đổi, bồi lấp nghiêm trọng.

Nhiều đoạn luồng lạch chỉ còn sâu khoảng 0,5 - 1 m, đoạn có độ sâu nhất chỉ khoảng 1,5 m, gây nhiều khó khăn cho ngư dân trong khai thác thủy, hải sản và ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh tại khu vực cảng cá Cửa Tùng.

Theo thống kê, trong quý I/2023, chỉ có một tàu cá cập cảng cá Cửa Tùng. Số lượng tàu cá rời cảng là 5 tàu, trong đó có 4 tàu là tàu cá địa phương phải chờ khi nước lên mới ra khơi được; 1 tàu còn lại là tàu cá ngoại tỉnh khi ra khơi thì bị mắc cạn phải quay vào lại cảng cá.

Giám đốc Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị Lê Văn Sơn cho biết, do luồng lạch bị cạn nên nhiều tàu cá của ngư dân đang phải nằm bờ, không thể ra khơi. Một số tàu cá của ngư dân địa phương trở về sau chuyến biển buộc phải vào cảng cá Cửa Việt, huyện Triệu Phong để bán hải sản và neo đậu rất bất tiện.

Nếu không, những tàu cá này và các tàu cá ngoại tỉnh phải neo đậu ở phía ngoài cách cửa biển Cửa Tùng khoảng 0,5 - 1 hải lý và sử dụng tàu thuyền nhỏ để trung chuyển hải sản vào bờ và đưa lương thực, đá lạnh, nhiên liệu ra tàu.

Thực trạng này vừa làm tăng chi phí chuyến biển, ảnh hưởng chất lượng hải sản, kéo dài thời gian bốc xếp hàng lại vừa không an toàn. Đáng chú ý đó là các tàu nhỏ này nhiều chiếc thiếu đăng ký, đăng kiểm, đa số không đăng ký ngành nghề thu mua dịch vụ hậu cần nghề cá…

Điều này gây khó khăn lớn cho việc thực hiện công tác giám sát tàu cá, thu nhận nhật ký khai thác, giám sát sản lượng, ảnh hưởng đến việc thực hiện chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Theo báo cáo của Sở Giao thông vận tải (GTVT), năm 2020, trên cơ sở ý kiến thống nhất của Thủ tướng Chính phủ tại các Quyết định số 1887/QĐ-TTg ngày 31/12/2018, số 819/QĐ-TTg ngày 2/7/2019, công trình nạo vét cửa sông Bến Hải được UBND tỉnh phê duyệt Báo cáo kinh tế kỹ thuật tại Quyết định số 2151/QĐUBND ngày 16/8/2019 từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2018 cho các địa phương thực hiện các nhiệm vụ cấp bách. Công trình được thi công hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng cuối năm 2020.

Tuy nhiên, sau thời gian đưa vào khai thác sử dụng, do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như sóng, dòng chảy, bão lũ… luồng chạy tàu tại khu vực Cửa Tùng bị biến đổi, tiếp tục bị bồi lấp gây khó khăn cho các phương tiện thủy có trọng tải lớn khi hoạt động, ra khơi đánh bắt thủy, hải sản, gây mất an toàn giao thông đường thủy.

Trong đó, khu vực Cửa Tùng, sông Bến Hải đoạn từ Km0+00 - Km2+00 đang bị bồi lấp, khan cạn nghiêm trọng; đoạn hạ lưu cầu Cửa Tùng có cồn cát bồi lấp chiếm gần hết cửa sông làm luồng chạy tàu biến đổi, khúc khuỷu hình chữ Z, chiều rộng luồng có đoạn dưới 10m, độ sâu luồng nhiều vị trí chỉ còn - 0,5 m.

Trong khi đoạn tuyến này phục vụ chủ yếu các phương tiện thủy chở hàng hóa, thủy sản ra vào cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng với lưu lượng qua khu vực hơn 100 lượt/ngày, chủ yếu là các phương tiện dưới 60 CV, đối với tàu cá từ 400 CV trở lên, tàu chở hàng trên 10 tấn không thể ra vào được.

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các phương tiện thủy, đặc biệt là các tàu cá có công suất lớn ra vào cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão nhằm giao thương buôn bán và trú bão được an toàn, đồng thời tăng khả năng tiêu thoát lũ cho sông Bến Hải; kết nối phát triển ngành nghề thủy sản giữa tỉnh Quảng Trị với các tỉnh lân cận, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, Sở GTVT đã đề nghị Cục Đường thủy nội địa Việt Nam bổ sung hạng mục nạo vét bãi cạn Cửa Tùng (từ Km0+00 đến Km2+00), khối lượng nạo vét dự kiến khoảng 50.000 m3 . Kinh phí dự kiến khoảng 7 tỉ đồng. Thời gian thực hiện từ năm 2023 - 2025.

Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Văn Sơn cho hay, đơn vị đã nhiều lần đề nghị Sở Nông nghiệp và PTNT xem xét, trình UBND tỉnh cho chủ trương thực hiện nạo vét luồng vào cảng cá Cửa Tùng bằng hình thức phù hợp như: điều chỉnh dự án nâng cấp cảng cá Cửa Tùng đang thực hiện, bố trí kinh phí để thực hiện nạo vét khẩn cấp luồng vào cảng cá Cửa Tùng, hoàn thành trước lúc bàn giao công trình vào sử dụng.

Vì nếu công trình hoàn thành mà tàu cá không vào cảng được thì không phát huy hiệu quả đầu tư của công trình. Về lâu dài, đề nghị UBND tỉnh cho chủ trương bố trí ngân sách kết hợp với các hình thức xã hội hóa để nạo vét duy tu thường xuyên luồng với khối lượng nạo vét phù hợp. “Có như vậy ngư dân mới có thể yên tâm vươn khơi đánh bắt thủy sản”, ông Sơn nhấn mạnh.

Lê An