Nâng cao vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận và các tổ chức thành viên

(QT) - Thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về quy chế giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, MTTQVN và các tổ chức thành viên trên địa bàn tỉnh đã tập trung phản ánh các ý kiến, kiến nghị của nhân dân về những vấn đề liên quan thiết thực đến đời sống cộng đồng dân cư, giải quyết lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân.

Nhằm tổng hợp hàng ý kiến, kiến nghị của nhân dân gửi các cấp, các ngành, địa phương xem xét, giải quyết, thời gian qua, Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội tổ chức tiếp xúc cử tri tại 363 điểm thời gian trước và sau các kỳ họp Quốc hội; phối hợp với Thường trực HĐND tỉnh tổ chức 563 cuộc tiếp xúc cử tri cho đại biểu HĐND tỉnh, 857 cuộc tiếp xúc đại biểu HĐND cấp huyện và 9.684 cuộc tiếp xúc cử tri cho đại biểu HĐND cấp xã.

Bên cạnh đó, UBMTTQVN các cấp thường xuyên hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng hoạt động thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường vai trò giám sát của nhân dân. Đến nay, đã tổ chức giám sát 1.166 vụ việc liên quan đến chế độ chính sách, thu chi ngân sách trên địa bàn, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; bình xét và hỗ trợ sửa chữa, xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, quản lý các nguồn quỹ do nhân dân đóng góp xây dựng các công trình công cộng tại địa phương; việc tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; công tác giải phóng mặt bằng, tranh chấp đất đai, việc thực hiện quy ước, hương ước của thôn, làng, bản, khu phố trong đám tang, lễ hội.

Ngoài ra, UBMTTQVN cấp xã đã giám sát 2.419 các công trình đầu tư trên địa bàn thôn, xã, qua đó phát hiện nhiều công trình có dấu hiệu sai trái và phối hợp với Thường trực HĐND, UBND cấp xã, chủ đầu tư, nhà thầu khắc phục, sửa chữa, xử lý.

Các tổ chức thành viên của MTTQVN theo quyền và trách nhiệm của mình đã thường xuyên tổng hợp ý kiến, kiến nghị của đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân để gửi đến Ban Thường trực UBMTTQVN cùng cấp nhằm tổng hợp phản ánh, kiến nghị với các cơ quan của Đảng, Nhà nước ở địa phương trong đó, cấp tỉnh tổng hợp 91 ý kiến, cấp huyện 540 ý kiến và cấp xã 2.581 ý kiến trên các lĩnh vực. MTTQVN và các tổ chức thành viên trên địa bàn tỉnh đã thực hiện các chương trình giám sát trên nhiều lĩnh vực như thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; chính sách đối với người có công, đồng bào dân tộc thiểu số; công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, giải quyết, trả lời các kiến nghị của cử tri và nhân dân; thực hiện chính sách, chế độ bồi thường, giải phóng mặt bằng; bố trí tái định cư và tạm cư cho người dân có nhà, đất bị thu hồi; giám sát bồi thường cho người dân sau sự cố ô nhiễm môi trường biển…

Tuy đạt được một số kết quả nhưng trên thực tế công tác giám sát và phản biện xã hội của MTTQVN và các tổ chức thành viên trong tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều nơi lúng túng trong lựa chọn nội dung giám sát và phản biện xã hội, chưa đưa ra được tiêu chí để lựa chọn nội dung giám sát phù hợp; kết quả giám sát và phản biện xã hội chưa đều, nội dung phản biện còn ít; một số nội dung giám sát còn hình thức, thụ động, biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm. Bên cạnh đó kỹ năng, năng lực trình độ cán bộ còn hạn chế nên việc theo dõi thực hiện sau giám sát và phản biện nhiều nơi làm chưa tốt...

Những hạn chế này một phần do phạm vi giám sát và phản biện xã hội rộng, yêu cầu cao trong khi đội ngũ con người và điều kiện cơ sở vật chất của MTTQVN có hạn. Trên thực tế việc giám sát của MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội là giám sát không chế tài, ràng buộc trách nhiệm cho nên khâu thực hiện sau giám sát chưa cao.

Để nâng cao chất lượng đồng thời phát huy vai trò của Mặt trận và các tổ chức thành viên trong thực hiện giám sát và phản biện xã hội, MTTQVN cần chọn lọc nội dung chương trình giám sát, phản biện phù hợp và có phân công trách nhiệm rõ ràng như: Việc nào cấp Trung ương thực hiện, việc nào cấp địa phương, cơ sở thực hiện; việc nào thì Mặt trận thực hiện, việc nào thì tổ chức thành viên của Mặt trận hoặc phối hợp thực hiện.

Có thể Mặt trận chủ trì thực hiện những chương trình giám sát lớn, còn các tổ chức thành viên căn cứ chương trình của Mặt trận để thực hiện các chương trình giám sát riêng, giám sát chuyên đề theo đặc thù hội, đoàn thể, tránh phân công giám sát chung chung như hiện nay dễ xảy ra tình trạng có những việc thực hiện trùng lắp nhưng có những việc lại không tổ chức nào thực hiện. Có thể nói chỉ khi thay đổi được phương thức tổ chức thì chất lượng, hiệu quả việc giám sát, phản biện xã hội của MTTQVN và các tổ chức thành viên mới cải thiện, đồng thời tiết kiệm thời gian, kinh phí, giảm phiền hà cho cơ sở.

Thực tế cho thấy, muốn phát huy tinh thần giám sát của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền cần phải có quy định cụ thể, sát thực, dễ hiểu, dễ làm. MTTQVN và các tổ chức thành viên cần tiếp tục phát huy vai trò chủ thể, chủ động, tích cực làm tốt việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giám sát, phản biện xã hội hàng năm.

Việc phân công đội ngũ cán bộ phụ trách công tác giám sát và phản biện xã hội cần lựa chọn người có bản lĩnh, có trình độ chuyên môn, kỹ năng, dám đương đầu và dám chịu trách nhiệm. Trong cộng đồng khu dân cư cần phát huy vai trò các ban giám sát cộng đồng, ban thanh tra nhân dân, những người có uy tín, có kinh nghiệm, có tri thức am hiểu vấn đề tham gia giám sát và phản biện xã hội.

Cần tăng cường giám sát vụ việc qua giám sát giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri và nhân dân, những vấn đề dư luận quan tâm, nhân dân bức xúc. Cùng với đó thông tin về những việc giám sát và phản biện xã hội cần được công khai, minh bạch, dân chủ. MTTQVN và các tổ chức thành viên cần đề xuất cấp ủy, chính quyền biểu dương, khen thương để khích lệ những người làm tốt công tác giám sát, phản biện xã hội và có cơ chế bảo vệ những người trung thực, thẳng thắn trong đấu tranh giám sát và phản biện xã hội, có như vậy hoạt động giám sát và phản biện xã hội mới thật sự hiệu quả, góp phần làm lành mạnh các hoạt động xã hội, tạo sự đồng thuận ý Đảng, lòng dân.

Lâm Thanh