Nâng cao trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý đất đai

QTO - Dự án cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ đoạn qua địa bàn tỉnh Quảng Trị có chiều dài 32,53 km. Hiện nay, các địa phương có dự án đi qua đã hoàn thành công tác bồi thường, chi trả tiền hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) được 24,83 km/32,53 km, đạt 76,33%; bàn giao mặt bằng sạch cho Ban Quản lý dự án (QLDA) đường Hồ Chí Minh 22,3/32,53 km, đạt 68,6%. Mặc dù thời gian qua, cấp ủy, chính quyền các cấp, các sở, ban, ngành liên quan đã đồng bộ vào cuộc, quyết liệt thực hiện nhưng tiến độ GPMB chưa đáp ứng theo kế hoạch của dự án.

Huyện Gio Linh đã hoàn thành công tác GPMB phần đất nông nghiệp và vật kiến trúc, cây cối, hoa màu trên đất nông nghiệp, bàn giao 8,14/11,9 km mặt bằng sạch cho Ban QLDA đường Hồ Chí Minh (đạt 68,4%); đồng thời thực hiện công khai phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB đối với các trường hợp còn lại.

Tuy nhiên, trong quá trình công khai phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB phần còn lại (3,5km) trên toàn tuyến gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Đáng chú ý, trong quá trình rà soát GPMB, UBND huyện Gio Linh phát hiện tại xã Linh Trường có 3 hộ gia đình xây nhà ở trên đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, gồm: ông Hồ Văn Nam, bà Hồ Thị Bình, ông Nguyễn Văn Vĩnh đều trú tại thôn Bến Hà.

Qua tìm hiểu được biết, cả ba gia đình nói trên đều chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng sinh sống ổn định từ trước đến nay, diện tích đất ở của họ cũng không có tranh chấp. Nguồn gốc diện tích đất của ba hộ dân này là của trường học, trạm y tế xã trên địa bàn được người dân mua lại hoặc hoán đổi.

Cụ thể: ông Hồ Văn Nam xây nhà trên đất của Trường Mầm non xã Linh Thượng cũ (nay là xã Linh Trường) có diện tích 497 m² . Theo văn bản của UBND xã Linh Thượng, diện tích đất này được UBND xã thanh lý cho gia đình ông Nam với số tiền 90 triệu đồng vì trường mầm non xuống cấp, không còn sử dụng được. Sau khi mua lại thửa đất này, gia đình ông Nam xây nhà ở và sử dụng ổn định. Trường hợp gia đình bà Hồ Thị Bình thì xây nhà ở trên đất của Trường THCS xã Linh Thượng cũ, diện tích 347 m² .

Vốn trước đó, gia đình bố mẹ chồng bà Bình sinh sống trên mảnh đất này từ năm 1980. Khoảng năm 1998, Trường THCS Linh Thượng xin một phần diện tích đất của gia đình bố mẹ chồng bà để xây nhà công vụ cho giáo viên.

Trong khoảng thời gian từ năm 2004 - 2005, trường được chuyển đến vị trí mới, nhà công vụ được tháo dỡ. Vì vậy, năm 2006 gia đình bố mẹ chồng bà Bình xin lại diện tích đất đã hiến cho nhà trường để sử dụng trồng trọt và làm cho gia đình bà Bình một ngôi nhà nhỏ.

Còn đối với trường hợp gia đình ông Nguyễn Vĩnh, tại tờ bản đồ địa chính số 12, thửa đất số 514, gia đình ông sử dụng 912 m² đất nằm ngoài diện tích được cấp trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Diện tích trên có nguồn gốc là đất của Trạm Y tế xã Linh Thượng cũ, được UBND xã Linh Thượng thỏa thuận với gia đình ông Vĩnh hoán đổi vị trí đất trạm y tế cũ với mảnh đất của gia đình ông đang sử dụng thời điểm đó để xây trạm y tế mới.

Theo Chủ tịch UBND huyện Gio Linh Võ Đắc Hóa, do công tác quản lý nhà nước về đất đai trước đây ở xã Linh Thượng cũ thiếu chặt chẽ, thiếu hiểu biết về quy định của pháp luật nên để xảy ra tình trạng này. Hiện nay, huyện đã báo cáo xin chủ trương của UBND tỉnh để chỉ đạo giải quyết đối với từng trường hợp cụ thể.

Đối với huyện Vĩnh Linh, địa phương này đã hoàn thành công tác bồi thường, chi trả tiền hỗ trợ GPMB được 11,5/14,25 km; bàn giao mặt bằng sạch cho Ban QLDA đường Hồ Chí Minh 8,97/14,25 km (đạt 62,9%).

Còn lại khoảng 2,5 km đã bàn giao mặt bằng, tuy nhiên chưa bàn giao được mặt bằng sạch để thi công dự án vì một số hộ gia đình bị ảnh hưởng nhà ở phải bố trí tái định cư; nhà ở sát cọc GPMB nên đề nghị bồi thường diện tích nhà ở ngoài phạm vi GPMB.

Nhiều hộ gia đình xây dựng nhà trên đất nông nghiệp nhưng khi bồi thường đất nông nghiệp và hỗ trợ 50% đơn giá tài sản thì không đồng ý, đề nghị bồi thường toàn bộ tài sản, vật kiến trúc mà hộ gia đình xây dựng trên đất nông nghiệp với đơn giá 100%...

Ngoài những nguyên nhân khách quan, một “điểm nghẽn” trong công tác GPMB của huyện Vĩnh Linh bắt nguồn từ việc chính quyền địa phương không ngăn chặn từ đầu các trường hợp xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp.

Theo báo cáo của UBND huyện Vĩnh Linh, có 33 trường hợp xây dựng nhà ở, nhà xưởng, nhà kho, ki ốt, quán tạm, chuồng trại... trái phép trên đất nông nghiệp vào tháng 3/2022.

Đây cũng là thời điểm Ban QLDA đường Hồ Chí Minh đã cắm xong mốc GPMB trên thực địa và bàn giao cho huyện triển khai công tác GPMB đợt 1. Đối với những trường hợp này UBND huyện Vĩnh Linh đề xuất UBND tỉnh xem xét cho phép hỗ trợ tài sản 50% đơn giá của UBND tỉnh theo quy định tại Quyết định số 26/2021/QĐ-UBND ngày 27/10/2021.

Có thể thấy, một trong những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong công tác GPMB, triển khai Dự án cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ xuất phát từ việc chính quyền các địa phương không phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác quản lý nhà nước về đất đai; không quan tâm hỗ trợ, kịp thời cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân theo đúng quy định; không quyết liệt xử lý những trường hợp xây dựng công trình, kiến trúc trái phép trên đất nông nghiệp để xảy ra nhiều hệ lụy không đáng có.

Liên quan đến việc nhiều hộ dân xây dựng nhà trên đất nông nghiệp, đất công, trong chuyến kiểm tra thực địa công tác GPMB Dự án cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ đoạn qua địa bàn tỉnh Quảng Trị vào cuối tháng 9 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Lê Quang Tùng đã yêu cầu Huyện ủy Gio Linh, Vĩnh Linh chỉ đạo rà soát những công việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của huyện, xã về xây dựng nhà ở trên đất công, đất nông nghiệp... để có phương án xử lý, kiến nghị giải quyết phù hợp, đảm bảo quyền lợi của người dân bị ảnh hưởng. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục Nhân dân tuân thủ, chấp hành các quy định của pháp luật, đồng tình với các chủ trương, phương án thiết kế để góp phần đảm bảo tiến độ thực hiện dự án.

Trần Thanh