Nâng cao nhận thức trong phòng tránh bệnh đột quỵ

(QT) - Bệnh đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) là tình trạng bệnh lí do tổn thương mạch máu não đột ngột. Hậu quả của bệnh đột quỵ làm phần não có liên quan bị tổn thương, không thể hoạt động được, dẫn đến phần của cơ thể mà phần não đó kiểm soát cũng không thể hoạt động. Khi mắc bệnh, cứ trung bình 10 người bị đột quỵ sẽ có 2 người tử vong, 5 người bị tàn phế và chỉ có 3 người có thể trở lại cuộc sống bình thường sau đột quỵ.

Các y bác sĩ đang thăm khám bệnh nhân đột quỵ

Tình trạng đột quỵ chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố, trong đó thời tiết thay đổi, chuyển lạnh bất ngờ cũng làm khởi phát tình trạng này. Theo cơ chế sinh học, dưới ảnh hưởng của thời tiết lạnh giá, mạch máu giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp khiến lưu lượng máu đến não giảm 1/5 so với bình thường. Mặt khác, các mạch máu dễ co lại làm tăng huyết áp, tăng áp lực trong lòng mạch. Với người đã có biến chứng xơ vữa động mạch hay huyết khối, mạch máu dễ bị tắc, thậm chí có thể vỡ mạch máu dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ với nguy cơ tử vong và các biến chứng vô cùng nặng nề. Hiện nay thời tiết chuyển lạnh, nhiệt độ thay đổi thất thường, nguy cơ đột quỵ thường tiềm ẩn ở những người cao tuổi do lưu lượng máu qua não ở người già giảm rất thấp, chức năng cơ thể suy yếu nên khó thích nghi với những thay đổi của thời tiết. Không chỉ người già mà những ai có tiền sử cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì, lạm dụng rượu bia, thuốc lá... cũng rất dễ bị đột quỵ tấn công.

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Lê Văn Lâm, Trưởng Khoa Hồi sức tích cực - chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh thì các dấu hiệu của đột quỵ não bao gồm: đột ngột tê hay yếu cơ mặt, tay hay chân, đặc biệt ở một nửa cơ thể; đột ngột lú lẫn, rối loạn hay không hiểu lời nói; đột ngột rối loạn thị giác ở một bên hay hai bên; đột ngột rối loạn việc đi đứng. Ngoài ra, người bệnh cảm thấy choáng váng, mất thăng bằng hay mất khả năng phối hợp động tác hoặc đột ngột đau đầu nhiều không biết nguyên nhân... Vì vậy khi phát hiện các dấu hiệu báo động đột quỵ, cần chuyển ngay tới các cơ sở y tế gần nhất sẽ giúp giảm tỉ lệ tử vong và tàn phế. Nếu được cấp cứu đúng thời điểm giờ vàng (3 - 4,5 giờ đầu) bằng các thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch, hoặc trong cửa sổ 6 giờ đầu áp dụng lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đối với các bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não thì khả năng cứu sống cũng như hạn chế được di chứng càng cao.Tuy nhiên, khi đột quỵ xảy ra, việc vận chuyển bệnh nhân cũng cần lưu ý đảm bảo an toàn và có ý kiến của các chuyên gia thần kinh. Khi bệnh nhân đến được cơ sở y tế, việc cấp cứu điều trị phải được tiến hành khẩn trương đúng quy trình.

Ngày 24/1/2018, Bệnh viện đa khoa tỉnh ra quyết định thành lập Đơn vị đột quỵ thuộc Khoa Hồi sức tích cực - chống độc với mục đích tập hợp lại đúng quy trình để tối ưu hóa điều trị đột quỵ. Quy trình điều trị đột quỵ trải qua 3 giai đoạn. Thứ nhất tận dụng thời gian vàng điều trị đột quỵ cấp tức là điều trị tái lưu thông; thứ hai là hồi sức, điều chỉnh các tổn thương não; thứ ba là điều trị các yếu tố nguy cơ, chức năng dự phòng và chống tái phát. Bà Phan Thị Lân (69 tuổi), thị trấn Gio Linh được đưa vào Bệnh viện đa khoa tỉnh trong tình trạng đau đầu, chống mặt, ù 2 tai, nói ngọng, méo miệng … được các bác sĩ chẩn đoán bị đột quỵ cấp. Sau khi được điều trị tích cực bệnh nhân đã dần ổn định và đang hồi phục sức khỏe. Đây là trường hợp được người nhà đưa vào bệnh viện sớm nên giảm được các tổn thương nặng do đột quỵ gây ra.

Theo ghi nhận của chúng tôi, hằng tháng đơn vị đột quỵ đã tiếp nhận 50 - 70 trường hợp tai biến. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do người nhà bệnh nhân không nhận biết được triệu chứng, hoặc khi biết triệu chứng thì đưa nạn nhân đến quá muộn để điều trị đột quỵ sớm trong khoảng giờ vàng. Đột quỵ là nguy cơ gây tử vong thứ ba trên toàn thế giới và đứng số một tại Việt Nam. Ở Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 ca đột quỵ mới, trong đó 50% trường hợp đột quỵ bị tử vong, những trường hợp cứu sống có thể bị những di chứng hết sức nặng nề. Theo thống kê có đến 90% người sống sót để lại di chứng như: tàn phế, liệt nửa người hoặc toàn thân; khù khờ, lú lẫn; cần sự hỗ trợ trong sinh hoạt, tốn kém chi phí điều trị sau đột quỵ. Tỉ lệ tử vong do căn bệnh này gây ra tại nước ta vượt qua nhiều những bệnh lí hiểm nghèo khác như ung thư, bệnh lí tim mạch, tai nạn giao thông. Số lượng bệnh nhân đột quỵ gia tăng theo từng năm và số tuổi bệnh nhân mắc căn bệnh này ngày càng trẻ hóa.

Để phòng bệnh đột quỵ, bác sĩ Lê Văn Lâm khuyến cáo: “Với thời tiết trở lạnh như hiện nay, cần chú ý giữ ấm cơ thể, ngủ trong phòng kín. Tránh để nhiễm lạnh đột ngột khi ra khỏi chăn ấm, đi ra ngoài. Cần tuyệt đối lưu ý những thời điểm rạng sáng, nửa đêm khiến cơn đột quỵ dễ xảy ra. Bên cạnh đó, người mắc bệnh mãn tính cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp, mỡ máu, đường huyết, stress, giữ cân nặng hợp lí, tập thể dục thể thao thường xuyên. Đặc biệt, tránh lạm dụng rượu bia bởi nếu uống nhiều trong thời tiết giá lạnh khiến chất cồn lưu lại trong máu lâu do khả năng bài tiết qua đường mồ hôi giảm khiến huyết áp tăng cao, dễ dẫn tới đột quỵ”.

Phan Thanh Hải