Nâng cao chất lượng cuộc sống người cao tuổi trong thời kỳ “già hóa dân số”

(QT) - Năm 2010, tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên ở nước ta chiếm 6,8% tổng dân số, bước vào năm 2011 tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên ở nước ta đã vượt 7% tổng dân số, tức là Việt Nam đã bước vào giai đoạn “già hóa dân số” (già hóa dân số hay dân số đang già khi tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 10% dân số hoặc số người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% dân số; dân số già khi tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 20% dân số hoặc tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm 14% dân số). Riêng đối với tỉnh Quảng Trị, tính đến năm 2010, toàn tỉnh có 74.817 người cao tuổi, chiếm 11% dân số của tỉnh. Đây là một thành công của công tác dân số, khẳng định những thành tựu trong công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân, người dân đã sống lâu hơn, tuổi thọ trung bình không ngừng được nâng lên. Tuy nhiên, khi dân số già hóa sẽ tạo ra nhiều hậu quả KT- XH nghiêm trọng nếu chúng ta không nỗ lực trong việc xây dựng các chính sách để giải quyết khuynh hướng nhân khẩu học này. Bởi vì, già hóa dân số sẽ tác động rất lớn đến sự phát triển KT- XH. Trong lĩnh vực kinh tế, già hóa dân số ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, thị trường lao động, lương hưu, thuế... Trong lĩnh vực xã hội, già hóa dân số sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và chăm sóc sức khỏe, cơ cấu gia đình và sắp xếp cuộc sống, nhà ở và di cư…

Khám chữa bệnh cho người cao tuổi tại xã Cam Thủy (Cam Lộ).

Đặc biệt, với chỉ 20% người cao tuổi sống bằng lương hưu hay trợ cấp xã hội và trên 70% người cao tuổi phải tự lao động kiếm sống, chủ yếu ở trong khu vực nông nghiệp, là nông dân, trong khi đất nông nghiệp càng ngày càng bị thu hẹp, thiên tai, dịch bệnh hoành hành, nên cuộc sống của đại đa số người cao tuổi gặp rất nhiều khó khăn. Theo ông Lê Đức Nồng, Trưởng Ban đại diện Hội Người cao tuổi tỉnh thì ngoài một bộ phận người cao tuổi là cán bộ nghỉ hưu theo chế độ, còn lại số đông người cao tuổi trên địa bàn tỉnh có mức thu nhập thấp so với mặt bằng chung của xã hội, và đây cũng là một trong những lớp người dễ bị tổn thương nhất khi có những biến động dù rất nhỏ xảy ra trong cuộc sống thường nhật. Hiện toàn tỉnh có 14.309 người cao tuổi được hưởng các chế độ theo Nghị định 67 và Nghị định 13 của Chính phủ, trong đó, người cao tuổi cô đơn, khó khăn là 1.630 cụ, người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên có 12.679 cụ (năm 2006 toàn tỉnh chỉ có 1.822 người cao tuổi được hưởng các chế độ theo Nghị định 120 của Chính phủ, trong đó, người cao tuổi cô đơn, khó khăn là 1.460 cụ, người cao tuổi từ 90 tuổi trở lên có 362 cụ). Mặc dù đối tượng hưởng trợ cấp xã hội từng bước được mở rộng, mức trợ cấp ngày càng tăng (được điều chỉnh 4 lần từ 45.000 đồng/người/ tháng năm 2000 lên 180.000 đồng/người/ tháng năm 2010), nhưng mức trợ cấp này chỉ đáp ứng một phần nhu cầu tối thiểu trong sinh hoạt hàng ngày và người cao tuổi hiện đang sống dưới mức chuẩn nghèo, chỉ cần một cú“sốc” về kinh tế sẽ dễ dàng đẩy họ xuống mức nghèo đói. Toàn tỉnh hiện có 35.500 người cao tuổi đang trực tiếp lao động sản xuất, kinh doanh, tự tạo công ăn việc làm trong khu vực nông nghiệp với thu nhập thấp và không ổn định. Trong số đó, tình trạng người cao tuổi sống cô đơn chiếm tỉ lệ khá cao là một bất lợi, bởi gia đình luôn là chỗ dựa vững chắc cho mỗi thành viên khi về già. Để hỗ trợ, giúp đỡ người cao tuổi vượt qua khó khăn, những năm qua, các cấp hội người cao tuổi trong tỉnh đã vận động sửa chữa nhà ở cho 342 hộ có người cao tuổi nghèo với số tiền gần 1,5 tỷ đồng; tặng nhà đại đoàn kết cho 944 hộ nghèo có người cao tuổi với số tiền 3 tỷ đồng. Hưởng ứng cuộc vận động “Một triệu áo ấm tặng người cao tuổi nghèo” do Trung ương Hội Người cao tuổi phát động, Hội Người cao tuổi tỉnh phát động quyên góp mua tặng áo ấm, chăn cho 12.609 người cao tuổi nghèo trong tỉnh. Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng được khám chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí với gần 9.000 cụ tham gia; chăm sóc sức khỏe và mổ đục thủy tinh thể cho 2.054 cụ; tiếp nhận và trao tặng 50 xe lăn cho người cao tuổi tàn tật. Các tổ chức hội người cao tuổi xã, phường, thị trấn cũng đã chủ động duy trì thường xuyên và nâng cao chất lượng các hoạt động tình nghĩa tùy theo điều kiện kinh tế, tập tục văn hóa của từng địa phương, làm cho tình làng nghĩa xóm thắt chặt hơn. Theo báo cáo của các huyện, thị xã, thành phố, đến nay quỹ hoạt động của hội người cao tuổi ở cơ sở có 8.273 triệu đồng, quỹ chăm sóc người cao tuổi hiện có ở 95 xã, phường, thị trấn với số tiền hơn 1 tỷ đồng; quỹ phụng dưỡng ông bà, cha mẹ tại các gia đình có 1.180 triệu đồng... góp phần chăm sóc đời sống cho người cao tuổi ngày càng tốt hơn, có thêm điều kiện để các cấp hội tổ chức nội dung sinh hoạt với nhiều hình thức phong phú, hấp dẫn nên số lượng người cao tuổi tự nguyện gia nhập hội ngày càng tăng. Dân số nước ta đang bước vào thời kỳ già hóa với tốc độ rất nhanh. Khi dân số già hóa, có rất nhiều việc phải làm, trong đó các ngành, các cấp và cộng đồng cần phải tham gia để chăm sóc người cao tuổi cả về sức khỏe, trí tuệ và tinh thần, quan tâm chế độ an sinh xã hội của người già, phát huy vai trò của người cao tuổi nhằm góp phần làm cho người già không còn cảm giác là gánh nặng cho con cháu, để vấn đề già hóa dân số không còn là thách thức đối với sự phát triển KT- XH. Đồng thời, cần thực hiện các chỉ tiêu cải thiện đời sống về ăn, ở, đi lại, đảm bảo khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe, nâng cao đời sống tinh thần cho người cao tuổi nghèo có hoàn cảnh đặc biệt thông qua việc phát triển các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi từ cộng đồng. Để nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi, cần phải nâng cao nhận thức của cộng đồng về các thách thức có liên quan đến vấn đề già hóa dân số, trong đó, bản thân mỗi một người dân trước khi về già cần chuẩn bị tốt cho tương lai của mình để chủ động bước vào giai đoạn già hóa với sự tự tin và sẵn sàng thích ứng. Bài, ảnh: THANH HẢI