Một mô hình gia đình khuyến học

Việc gia đình ông Nguyễn Khắc Đệ (68 tuổi) và bà Phan Thị Hoài (63 tuổi) ở khóm Thành Công, thị trấn Hồ Xá, Vĩnh Linh, tự thành lập một hội khuyến học gia đình, có nguồn quỹ ổn định, có điều lệ thưởng phạt phân minh để động viên ông bà, con cháu cùng nhau tu dưỡng đạo đức, bồi dưỡng trí lực đã tạo ấn tượng thú vị cho nhiều người. Sẽ còn quá sớm để nói đến hiệu quả của mô hình này trong phong trào khuyến học chung của toàn xã hội, nhưng chỉ nhìn vào không khí sôi nổi, đầm ấm của gia đình ông Đệ mỗi lần họp hội khuyến học gia đình cũng đủ thuyết phục người ta cần học tập và nhân rộng. * "Nhà tôi có hội ra đời..." Khoảng chừng hơn một năm về trước, anh con rể đầu của ông bà là Nguyễn Văn Dân, hiện là bộ đội đang công tác ở Phú Bài (Thừa Thiên Huế), trong một lần về thăm nhà đã đề nghị: "Bố ạ, bây giờ cả xã hội người ta cùng nhau làm khuyến học rầm rộ như thế, có lẽ gia đình ta cũng nên làm một cái gì đó để đóng góp cho phong trào chung. Bố cứ đứng ra chủ trì, bọn con nhất định sẽ hưởng ứng". Ông Đệ gật đầu cái rụp. Gì chứ làm khuyến học, khuyến tài thì ông luôn khuyến khích, huống hồ con cháu lại có tâm như thế. Nhưng làm gì, làm như thế nào để vừa mới lạ vừa hiệu quả cao thì nhất thời ông vẫn chưa nghĩ ra. Làm khuyến học không phải là chuyện trồng một khóm hoa hay bụi lúa, không nghĩ cho thấu đáo khéo lại chuốc lấy tác dụng ngược mà còn bị người ta cười cho. Ông Đệ bảo với các con như thế, các con cứ để cho bố nghĩ kỹ đã rồi hẵng làm...

Ông Nguyễn Khắc Đệ và bản nghị quyết thành lập Hội khuyến học gia đình

Câu chuyện làm khuyến học cứ quấn quýt mãi trong những buổi gặp mặt gia đình ông Đệ suốt hơn 1 năm. Và rồi, ngày 10/8/2008, lại một lần gặp mặt gia đình, trong khi bà Hoài cùng các cô con gái chuẩn bị cơm nước thì ông Đệ cùng ba chàng rể cùng ngồi lại bàn bạc và đi đến quyết định cuối cùng. Mô hình hội khuyến học gia đình, một mô hình hoàn toàn mới trong phong trào khuyến học, đã được ra đời như thế. Tuy nhiên, thành lập hội khuyến học gia đình không phải chỉ một bữa cơm thân mật với vài ba lời hô hào suông là xong mà phải có quỹ, có nội quy và phương thức hoạt động hẳn hoi. Ông bà ngoại Nguyễn Khắc Đệ và Phan Thị Hoài được bầu làm đồng chủ tịch hội, con rể đầu Nguyễn Văn Dân làm phó chủ tịch, công tác tổ chức và thư ký giao cho 2 anh con rể thứ là Phùng Thế Công và Lê Hữu Thọ phụ trách, 2 cô con gái đầu là Nguyễn Thị Tố Uyên và Nguyễn Thị Hải Yến phụ trách công tác đời sống, con gái thứ ba là Nguyễn Thị Lan Anh làm thủ quỹ, còn cô con gái út là Nguyễn Thị Anh Đào (chưa lập gia đình) cùng cháu gái Nguyễn Thị Thanh Lam (12 tuổi) phụ trách mảng văn nghệ. Hội khuyến học gia đình ông Đệ gồm 14 thành viên bao gồm ông bà ngoại, 4 cô con gái, 3 chàng rể và 5 đứa cháu ngoại. Trụ sở Hội đặt tại nhà ông bà ngoại, quỹ Hội do các thành viên trong gia đình đóng góp theo quy định và sẽ tổ chức phát thưởng cho các hội viên vào ngày 10/8 (ngày thành lập Hội) hàng năm. Mục đích thành lập Hội đã được ghi rõ: "Vì tương lai con em chúng ta, vì sự tiến bộ của toàn thể gia đình mà khuyến khích sự học cho con em trong đại gia đình mà thống nhất thành lập Hội khuyến học gia đình". Quá phấn khởi vì tâm huyết bấy lâu nay đã trở thành hiện thực, ngay trong ngày thành lập Hội, ông Đệ ứng khẩu ngay một bài thơ: "Nhà tôi có Hội ra đời/Mang tên khuyến học sáng ngời niềm tin/ Họp bàn phải trái phân minh/ Ông bà, con cháu đồng tình rất cao/ Chỉ tiêu, biện pháp đưa vào/ Giơ tay biểu quyết ý nào cũng hay/......./Sống trong thời đại anh hùng/ Quyết tâm phấn đấu để cùng tiến lên/ Khuyến học là việc đầu tiên/Vợ chồng, con cái gắn liền thi đua.". Và cũng trong ngày thành lập, hội khuyến học gia đình ông Đệ đã quyết định trích quỹ để trao thưởng cho 5 cháu ngoại đã đạt được danh hiệu học sinh giỏi cấp huyện, trường trong năm học vừa qua như một sự khẳng định tâm huyết của cả đại gia đình. * "Hội nhà chắc hẳn không thua hội nào" Ông Đệ có cơ sở để tự tin như thế bởi mặc dù hội khuyến học của gia đình ông chỉ mang tính tự phát, chủ yếu dựa trên tình cảm gia đình là chính nhưng cũng có những điều khoản quy định về thưởng, phạt hết sức rạch ròi. Theo đó, có 10 điểm sẽ được khen thưởng, bao gồm: Học sinh giỏi mầm non, tiên tiến cấp I được thưởng 100 nghìn đồng; học sinh giỏi cấp I, tiên tiến cấp II được thưởng 200 nghìn đồng; học sinh giỏi cấp II, tiên tiến cấp III, sơ cấp được thưởng 300 nghìn đồng; học sinh giỏi cấp III, giải nhất trường, giải cấp huyện được thưởng 400 nghìn đồng; giải nhất huyện, trung cấp được thưởng 500 nghìn đồng; giải cấp tỉnh, cao đẳng thưởng 1,5 triệu đồng; giải nhất tỉnh, đại học thưởng 2 triệu đồng; tốt nghiệp đại học, đạt danh hiệu nhà giáo ưu tú được thưởng đến 10 triệu đồng; thành viên nào đạt 3 giải trong năm hoặc 3 năm liên tiếp đều đạt giải thì ngoài các phần nêu trên còn được nhận thêm giải toàn năng 600 nghìn đồng/giải; bố mẹ trong năm có giấy khen, bằng khen, danh hiệu chiến sĩ thi đua, giáo viên dạy giỏi từ cấp huyện trở lên sẽ được tặng giấy khen và 200 nghìn đồng vào dịp Tết Nguyên đán. Đồng thời có điều khoản quy định rõ 4 mức kỷ luật và xử phạt, bao gồm: Gia đình mất đoàn kết, con cái học hành sút, 2 năm liền không có giải, sức khỏe không tốt sẽ bị phê bình và phạt 1 triệu đồng; bố mẹ ly thân, con cái bỏ học thường xuyên, sa vào con đường rượu chè, cờ bạc, sức khỏe yếu sẽ bị cảnh cáo và phạt 5 triệu đồng; đối với bố mẹ có tham gia học tập các lớp trung cấp, cao đẳng, đại học mà bỏ học giữa chừng hoặc cán bộ viên chức Nhà nước mà bỏ việc thì bị phạt 3 triệu đồng; bố mẹ ly hôn, con cái bỏ học, nghiện ngập, vi phạm pháp luật sẽ bị tước quyền tham gia hội và giao cho pháp luật giải quyết. Toàn bộ số tiền phạt sẽ được bổ sung vào quỹ

Ngoài ra mỗi gia đình sẽ đóng góp vào quỹ mỗi năm 600 nghìn đồng, ông bà ngoại tình nguyện đóng góp mỗi năm ít nhất 1 triệu đồng, riêng cô con gái út Nguyễn Thị Anh Đào chưa lập gia đình, chưa có việc làm ổn định được miễn đóng góp (nếu muốn đóng góp thì tùy lòng hảo tâm), khi nào có việc làm sẽ phải đóng góp 300 nghìn đồng/năm, lập gia đình thì đóng góp 600 nghìn đồng/năm như các thành viên khác. Bà Hoài nói rằng: "Trước mắt cứ như vậy đã, tương lai các cháu lớn lên tí nữa thì mức đóng góp cũng sẽ tăng thêm để xây dựng nguồn quỹ ổn định, các mức và hình thức khen thưởng cũng sẽ có sự thay đổi cho phù hợp và có sức hấp dẫn hơn". Ông Đệ vốn gốc gác ở xã Vĩnh Long, trước từng làm dân quân du kích ở địa phương rồi chuyển sang dạy học và gắn bó với sự nghiệp giáo dục cho đến ngày về hưu năm 1991. 40 năm tuổi Đảng và cũng gần từng ấy năm gắn bó với sự nghiệp trồng người có lẽ đã hun đúc nên trong con người ông ý thức trách nhiệm với cộng đồng và khát khao xây dựng con người toàn diện về văn - thể - mỹ như một thứ trầm tích của thời gian. "Tôi già rồi, không thể đóng góp được gì nhiều cho xã hội nhưng trộm nghĩ, gia đình cũng là một tế bào của xã hội, tế bào có tốt thì xã hội mới tốt được. Gia đình tôi tổ chức Hội khuyến học gia đình ngoài mục đích chính là động viên, khuyến khích con cháu chí thú học hành, rèn luyện đạo đức thì cũng có một tâm nguyện khác là được đóng góp chút gì đó cho phong trào chung của xã hội", ông Đệ tâm sự. Ông Nguyễn Văn Hào, Phó Chủ tịch thường trực Hội khuyến học huyện Vĩnh Linh, hồ hởi: "Mô hình độc đáo của gia đình anh Đệ là sự hưởng ứng triệt để 2 phong trào lớn của xã hội, đó là cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" và đề án xây dựng xã hội học tập mà huyện Vĩnh Linh đã phê duyệt. Tuy mới thành lập nhưng nhìn vào cách thức tổ chức và phương thức hoạt động của mô hình Hội, tôi chỉ có thể nói được 3 từ : quá tuyệt vời". Người ta có trăm nghìn cách để đóng góp vào phong trào khuyến học chung. Hội khuyến học gia đình ông Đệ cũng là một cách. Dù sớm hay muộn, dù hoạt động như thế nào thì cái tâm đầy yêu thương và trách nhiệm của ông bà cùng con cháu cũng là một điều đáng biểu dương. Và đối với gia đình ông Đệ, từ ngày có hội khuyến học ra đời, ông bà như trẻ lại cả chục tuổi, những buổi gặp mặt gia đình cũng ấm cúng và sôi nổi hơn mọi lần... Bài và ảnh: THÚY AN