Lê Quang Liêm và dấu ấn thày Nga

(VnExpress) - Dân làng cờ truyền tai nhau rằng khó nói được ai là người thày tạo dấu ấn cho Lê Quang Liêm nhất, bởi anh đã học với rất nhiều HLV Nga.

Hơn 10 năm trước, ông Anatoly Shvedchikov được mời làm HLV trưởng đội tuyển Việt Nam và làm việc ở TPHCM. Đây là giai đoạn chuẩn bị nền tảng cho Liêm và một số kỳ thủ giỏi khác. Sau 2 năm, HLV Shvedchikov hết hợp đồng và tới lượt HLV Mikhail Vasiliev tự đến xin thay thế. Kể lại trên cột blog của trang Chess-news rằng dựa trên những gì nền tảng mà ông Shvedchikov tạo dựng, sau này ông và Liêm còn phải nghiên cứu các trận đánh lớn trên Internet, đọc tài liệu và học với các chuyên gia có trình độ rất cao. Ông cũng nhấn mạnh vai trò của HLV Lâm Minh Châu. Và với ông, Liêm là sản phẩm của một nhóm các chuyên gia cao cấp. Thật ra thì mọi người cũng biết họ là ai. Một trong số đó là cựu tốp 10 thế giới và hiện là thành viên Liên đoàn cờ Nga Evgeny Bareev. Nhắc đến Liêm, ông kể lại: “Tôi đã ở Việt Nam một tháng rưỡi để làm việc với Carlsen Việt Nam – Lê Quang Liêm (Carlsen hiện là kỳ thủ số 1 thế giới với hệ số Elo 2823)”.

Sau Vasiliev, Liêm được kết nối với cựu vô địch thế giới FIDE sinh ra ở thành phố Leningrad, Alexander Khalifman. Đây là người hiện đang giữ kỷ lục về số ván thắng tại các giải Aeroflot Open với 72 ván thắng trong 8 giải từ 2004–2011. Ông cũng nổi tiếng là một "kẻ nổi loạn" đối chọi với cách đi lên truyền thống của Garry Kasparov khi tuyên bố hệ thống tính điểm chỉ dành cho những người chăm đi thi đấu, ám chỉ việc Kasparov ngự trị ngôi vị số 1 thế giới nhưng không có nghĩa là hơn hẳn ông về trình độ.

Sau chiến thắng đầu tiên của Liêm tại giải Aeroflot 2010, ông đến làm việc với Liêm để rồi có những kỷ niệm khó quên. Ông kể lại trong bài phỏng vấn với tạp chí Nga về trường phái đấu cờ kiểu Nga và kỳ thủ số 1 TG Carlsen: "Bạn có dịp hiểu rõ một trường phái đấu cờ là gì, nó đại diện hay không đại diện cho cái gì khi ngồi phân tích nó với các kỳ thủ châu Á. Trong 2 tháng đầu năm 2010, tôi có thời gian ngắn làm việc với Lê Quang Liêm. Thành thật mà nói nhiều lúc mắt tôi những muốn vọt ra khỏi đầu. Đó là một cậu bé rất, rất tài năng (có thể chưa phải là một Carlsen, nhưng chắc chắn là siêu phàm) và cậu ấy nỗ lực rất nhiều để ngày một hoàn thiện, phát triển. Vào thời điểm này, tất cả những gì cậu ấy làm là tính toán và biến tấu những phép tính. Và thực tế là cậu ấy tính toán rất giỏi".

"Nhưng một trường phái cờ, theo quan điểm của tôi, là những gì mà các bạn gọi là cái gốc của nguyên tắc cơ bản về các vị trí, tạo nên các thế mà từ đó kỳ thủ phát triển lối chơi của mình. Cái này rất khó học được, thậm chí là nếu bạn có trong tay các cuốn sách hướng dẫn rất hay. Để biết được mỗi mảnh trong trường phải đó dẫn ta đi đến đâu và tới lúc nào thì có thể chấp nhận đánh đổi, và nếu thế thì đánh đổi cái gì, quan trọng nhất là phải được làm việc với những chuyên gia giỏi".

Có vẻ Khalifman và Shvedchikov đều chia sẻ khái niệm về một ‘trường phái cờ” là như thế nào, trong đó nhấn mạnh vào sự hiểu biết về vị trí của các thế cờ. Khalifman, tuy nhiên, chỉ ra điểm chưa hoàn thiện trong tư duy cờ của Lê Quang Liêm mà theo ông, rồi đây anh sẽ phải tiếp tục phải cầu tới những người thày giỏi giúp đỡ. Quan điểm này hoàn toàn phù hợp với tính cách của Khalifman, người hiện đang điều hành một học viện cờ ở St. Petersburg có tên là "The Grandmaster Chess School." Ông huấn luyện các kỳ thủ từ khắp thế giới với phương châm: "Cờ vua = sự thông minh + cá tính".

Quá trình học hỏi lâu dài với những người thày giỏi của nước Nga tạo nên một bản lĩnh riêng cho Lê Quang Liêm. Từng đọ sức với Liêm, kỳ thủ Nga Evgeny Surov nhận xét: “Đối với tôi, Liêm chắc chắn là một kỳ thủ đầy bí ẩn. Tôi không thể giải thích chính xác điều gì đứng sau những thành công lớn của cậu ấy, nhưng rõ ràng Liêm có một tài năng khó tin đối với việc tạo chiến thuật. Ngoài ra, cậu ấy có khả năng làm việc khối lượng lớn và sự tập trung tốt”.

Về cá nhân mình, Liêm chỉ có một lời giải thích đơn giản được trích trực tiếp trên website của Liên đoàn cờ Nga: “Không có gì bí ẩn ở đây cả. Đơn giản là tôi thực sự yêu cờ, tôi liên tục nghiên cứu nó và trong mỗi ván đấu tôi đều cố gắng tấn công thay vì cầm cự. Và đơn giản là mọi chuyện diễn ra tốt đẹp”.

Minh Hà