Tiết kiệm năng lượng từ gian bếp gia đình

Tháng 6/2022, đề tài nghiên cứu “Hệ thống đun nước sôi sử dụng cho bếp” của Thạc sĩ, Kiến trúc sư Nguyễn Văn Xuân, hiện công tác tại Trung tâm Quy hoạch và Kiểm định xây dựng, Sở Xây dựng đã được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích. Từ ý tưởng làm thế nào tận dụng lượng nhiệt thừa trong quá trình nấu nướng để đun nước sôi, sử dụng cho các sinh hoạt khác, anh Xuân đã tập trung nghiên cứu trong thời gian dài để hoàn thiện giải pháp và được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng xứng đáng.

Giải pháp tiết kiệm “4 trong 1”

“Từ ngày bé, tôi đã có thói quen đặt câu hỏi với hầu như các sự vật, hiện tượng diễn ra trước mắt. Ví dụ, mỗi lần xem ti vi, anh chị em trong gia đình thường nài nỉ nhau ai là người đứng dậy đến cạnh ti vi để nhấn nút chuyển kênh hay tắt, mở ti vi, tôi đã thắc mắc vì sao người ta không làm ra một dụng cụ mà ngồi một chỗ cũng có thể thao tác được những chức năng này.

Sau đó nhiều năm, chiếc remote điều khiển ti vi đã xuất hiện, mang lại nhiều tiện ích cho người dùng. Thời sinh viên, thường xuyên sử dụng chiếc dây may xo găm điện để nấu nước sôi, tôi lại nghĩ đến một vật dụng để có thể nấu an toàn và nhanh hơn, sau này người ta sáng chế ra những chiếc ấm điện đun nước sôi siêu tốc...

Người ta làm được những cái đem lại tiện ích, sao mình không thử mày mò sáng chế những thứ đơn giản nhưng cũng hữu ích cho cuộc sống? Nghĩ vậy và tôi đã bắt tay làm thử”, Thạc sĩ Nguyễn Văn Xuân bắt đầu câu chuyện để lý giải vì sao anh có ý tưởng nghiên cứu giải pháp “Hệ thống đun nước sôi sử dụng cho bếp”.

Sau nhiều năm nghiên cứu, đề tài của anh Nguyễn Văn Xuân đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng giải pháp độc quyền hữu ích - Ảnh: T.T

Năm 2012, anh Xuân bắt tay vào viết đề tài, trong đó tập trung vào phần lý thuyết về nguyên lý hoạt động, đánh giá ưu điểm, nhược điểm, tính ứng dụng trong đời sống xã hội. Sau khi được Cục Sở hữu trí tuệ công bố đề tài yêu cầu bổ sung các thủ tục, anh Xuân bắt đầu xây dựng mô hình thực tế và tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh giải pháp hoàn thiện.

Khâu khó nhất trong quá trình xây dựng mô hình thực nghiệm là cần phải có một máy uốn vòng kim loại dẫn nước xoắn ốc bằng inox sao cho thật chính xác thông số kỹ thuật.

“Thời điểm năm 2015, tôi phải bỏ ra vài chục triệu đồng, đi khắp các “chợ trời” tại TP. Hồ Chí Minh tìm mua vật liệu chế tác chiếc máy uốn vòng xoắn ốc để phục vụ công đoạn hoàn thiện sáng chế. Tỉ mẩn và kỳ công nhất là ở công đoạn này nên đến lúc thành công thì mừng lắm, cảm giác như mình đã vượt qua chính mình, không bỏ cuộc giữa chừng”, anh Xuân chia sẻ.

Bếp gas thông thường của mọi gia đình đều có thiết kế kiềng ba chân dùng để nấu. Sáng chế này thay thế kiềng ba chân thành kiềng vòng kim loại dẫn nước xoắn ốc bằng inox, một đầu nối với đường dẫn nước vào, đầu kia nối với hệ thống dẫn nước sôi vào bình chứa. Khi người dùng bật gas để đun nấu như bình thường, tác động của lượng nhiệt thừa sẽ làm nước trong vòng xoắn ốc tự động sôi.

Tùy theo việc điều chỉnh gas mà cho ra lượng nước theo nhiệt độ khác nhau. Trong hệ thống nước có ống an toàn nhiệt độ cho đun sôi nước hai lần đảm bảo sức khỏe cho người dùng. Sau khi nấu xong vẫn có thể tiết kiệm lượng nhiệt thừa cho ra nước ấm.

Thực tế cho thấy, quá trình đun nấu của các loại bếp gas thông thường có những nhược điểm như nhiệt thất thoát qua mặt bếp, qua kiềng bếp ga và phần trên nồi. Ưu điểm lớn nhất của hệ thống đun nước này là tiết kiệm “4 trong 1”: điện, gas, nước, thời gian, giúp người nội trợ có thêm một lượng nước sôi để sử dụng vào việc nấu ăn cũng như các sinh hoạt khác cần đến nước nóng.

Cũng theo anh Xuân, nếu ứng dụng sản xuất với số lượng lớn thiết bị này thì giá đến tay người tiêu dùng sẽ rất “mềm”, chỉ từ 300.000 - 600.000 đồng, tùy theo thiết bị đơn hoặc đôi, áp dụng cho loại bếp nấu của hộ gia đình. Bỏ ra khoản tiền nhỏ để tiết kiệm lâu dài một khoản chi phí không nhỏ cho việc mua gas để sử dụng nấu bếp hằng ngày, đây là giải pháp mà bất cứ người nội trợ nào cũng muốn áp dụng.

Thực tiễn cuộc sống khơi nguồn cho ý tưởng sáng tạo

Vốn là kiến trúc sư công trình, tốt nghiệp đại học, anh Xuân sinh sống và làm việc tại TP. Hồ Chí Minh. Năm 2004, anh tham gia Cuộc thi Kiến trúc - Quy hoạch xây dựng Ashui 2004 với chủ đề “Tôn vinh Thành phố” do Bộ Xây dựng, Bộ Văn hóa - Thông tin, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Tạp chí Quy hoạch Xây dựng phối hợp tổ chức.

Giải pháp giúp tiết kiệm đáng kể nhiên liệu đun nấu cho người nội trợ - Ảnh: T.T

Với đồ án “Bước chân bừng sáng”, anh Xuân đưa ra giải pháp cho người khiếm thị hòa nhập cộng đồng xã hội qua hệ thống giao thông đi bộ định hướng giúp họ có tâm lý thoải mái, dễ dàng nhận biết được các vị trí, các công trình, tạo ấn tượng cho du khách khiếm thị trong và ngoài nước.

Bằng cách đề xuất lát nền bằng một số loại gạch có ký hiệu cảm nhận, tạo thành đường giao thông đi bộ cho người khiếm thị, giúp họ thuận lợi trong tham gia giao thông tại khu vực công cộng, khu nhà ở, trường học, bệnh viện. Giải pháp được lựa chọn trao “Giải thưởng nhân văn” tại cuộc thi và được ứng dụng thực tế ngoài xã hội.

Năm 2012, giải pháp “Hệ thống đun nước sôi sử dụng cho bếp” được trao Cúp vàng Khoa học công nghệ quốc tế - Việt Nam cho sản phẩm tiêu biểu tại Chợ công nghệ và thiết bị quốc tế Việt Nam năm 2012. Với nhiều giải pháp khoa học có ứng dụng hiệu quả vào đời sống thực tiễn, năm 2014, anh Xuân vinh dự được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trao Huy hiệu Hồ Chí Minh.

Chia sẻ về vinh dự được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng sáng chế độc quyền giải pháp hữu ích đối với “Hệ thống đun nước sôi sử dụng cho bếp”, anh Xuân cho biết thêm, giải pháp hữu ích là giải pháp kỹ thuật mới so với trình độ kỹ thuật trên thế giới, có khả năng áp dụng trong các lĩnh vực KT-XH.

Để được bảo hộ độc quyền, tiêu chí đầu tiên là phải đảm bảo đây là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình, có tính mới được thể hiện ở chỗ các đặc tính, mô tả về giải pháp phải chưa được công khai trước công chúng hoặc chưa được sản xuất, lưu hành rộng rãi. Đồng thời, giải pháp hữu ích phải có khả năng áp dụng công nghiệp, có khả năng thực hiện được việc chế tạo, sản xuất hàng loạt sản phẩm hoặc áp dụng lặp đi lặp lại quy trình là nội dung của sáng chế và thu được kết quả ổn định.

Làm thế nào để sáng chế khoa học được ứng dụng rộng rãi vào đời sống xã hội, đó chính là trăn trở lớn nhất của anh Xuân: “Trong quá trình nghiên cứu giải pháp này, tôi đã mơ đến một ngày sáng chế được công nhận, được đưa vào sử dụng hàng loạt để áp dụng trong các bếp ăn tập thể ở những ngôi trường bán trú vùng cao tại quê hương mình như Hướng Hóa, Đakrông. Ở đó, mùa đông trẻ em không có nhiều nước nóng để uống thường xuyên, chưa nói đến dùng để tắm rửa, sinh hoạt cá nhân...

Trong khi lượng nhiệt thừa từ việc đun nấu trong các bếp ăn tập thể gây lãng phí rất lớn thì không được tận dụng hiệu quả. Hay những công nhân trong các xí nghiệp, nhà máy, họ hoàn toàn có thể được dùng nước nóng cho các sinh hoạt cá nhân trong mùa đông lạnh giá mà không phải tốn thêm chi phí cho doanh nghiệp nếu biết tận dụng nguồn nhiệt từ các bếp ăn để có thêm nước nóng nhờ hệ thống này”.

Người đam mê nghiên cứu đã hoàn thiện sáng chế, được công nhận về tính khả dụng trong thực tiễn và được bảo hộ độc quyền giải pháp hữu ích. Vấn đề còn lại, để giải pháp khoa học được ứng dụng rộng rãi vào thực tiễn cuộc sống, góp phần tiết kiệm nhiên liệu, bảo vệ môi trường... quá trình này rất cần sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và các đơn vị khác.

Bảo Bình