Cần quản lý chặt chẽ việc buôn bán, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

(QT) - Để đáp ứng nhu cầu sản xuất nông nghiệp, các sản phẩm vật tư nông nghiệp trong đó có các loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) xuất hiện ngày càng đa dạng, phong phú về chủng loại và chất lượng. Tuy nhiên, vấn đề quản lý, sử dụng thuốc BVTV vẫn đang còn nhiều bất cập cần được ngành chức năng quan tâm giải quyết. Nông dân lạm dụng thuốc BVTV Quảng Trị có khoảng 80.000 ha đất trồng trọt. Do địa bàn có nhiều loại cây trồng nên việc sử dụng thuốc BVTV diễn ra ngày càng phổ biến. Ngoài các loại thuốc trừ sâu, trừ bệnh, trừ chuột thì đáng báo động nhất hiện nay là nhóm các loại thuốc trừ cỏ đang bị người dân lạm dụng. Trong khoảng 160 tấn thuốc BVTV mà người dân trên địa bàn tỉnh sử dụng mỗi năm có đến 100 tấn là các loại thuốc trừ cỏ.

Trước khi gieo cấy lúa, nông dân vẫn thường phun thuốc diệt cỏ

Đại bộ phận nông dân sản xuất nông nghiệp hiện nay đều có dùng thuốc BVTV, nhất là ở những vùng sản xuất hàng hóa chuyên canh. Tuy nhiên, việc phun thuốc của nông dân chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, nhiều người còn tự ý tăng nồng độ phun thuốc gấp nhiều lần so với khuyến cáo với mong muốn nhanh chóng diệt được sâu bệnh. Trong đó một bộ phận không nhỏ người dân, nhất là ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa còn chưa nhận diện được các đối tượng dịch bệnh gây hại, chưa tuân thủ việc sử dụng thuốc BVTV 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng - nồng độ và đúng cách) cũng như việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Điều này làm tăng chi phí sản xuất, hiệu quả đem lại thấp, nguy hại hơn là làm tăng nguy cơ tác động xấu đến môi trường đất, nước, không khí, giảm giá trị nông sản và ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. So với các địa phương khác trong tỉnh, điều kiện địa lý và tự nhiên của huyện Hướng Hóa được đánh giá là thuận lợi để phát triển nhiều loại cây trồng khác nhau trong đó có cây sắn. Diện tích trồng sắn trên địa bàn huyện Hướng Hóa đã tăng lên trên 4.200 ha. Sắn là loại cây dễ trồng, không yêu cầu kỹ thuật hay vốn đầu tư nhiều nhưng đem lại thu nhập ổn định. Tuy nhiên, đến nay, việc trồng sắn ở Hướng Hóa vẫn chủ yếu theo hình thức quảng canh, sản lượng tăng chủ yếu là do mở rộng diện tích. Đi kèm với việc mở rộng diện tích trồng sắn hiện nay đang nổi lên thực trạng đáng báo động đó là người trồng sắn sử dụng thuốc trừ cỏ khai hoang, làm đất trước khi trồng sắn. Do chưa nhận thức đầy đủ, đúng đắn về đảm bảo an toàn thuốc BVTV khi sử dụng, nên nhiều người dân tự ý tăng nồng độ thuốc, sử dụng quá liều lượng... rồi súc bình sau phun thuốc, vứt bỏ bao bì, chai lọ đựng thuốc BVTV ở đầu nguồn nước, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Theo ông Lê Văn Minh, Trạm trưởng Trạm BVTV huyện Hướng Hóa, tình trạng sử dụng thuốc BVTV chưa đảm bảo an toàn xảy ra phổ biến ở các xã vùng Lìa. Đặc biệt, trên địa bàn huyện có 6 cơ sở kinh doanh thuốc BVTV được cấp phép, nhưng tại vùng Lìa chưa có cơ sở kinh doanh thuốc BVTV nào đủ điều kiện cấp phép bán hàng. Người dân trong vùng thường mua thuốc BVTV trôi nổi ngoài thị trường, do đó chất lượng thuốc không đảm bảo và cũng không được người bán hàng tư vấn, hướng dẫn cách sử dụng. Do tập quán canh tác, trình độ nhận thức của người dân vùng Lìa còn hạn chế nên tình trạng lạm dụng thuốc BTTV diễn ra khá phổ biến. Lỏng lẻo trong quản lý thuốc BVTV Hiện Quảng Trị có 167 cơ sở kinh doanh thuốc BVTV nhưng chỉ có 76 cơ sở được cấp phép đủ điều kiện kinh doanh. Ngoài 91 cơ sở kinh doanh buôn bán không phép được ngành chức năng thống kê, thuốc BVTV còn được bán tràn lan tại nhà riêng, tại các chợ, nhất là địa bàn vùng sâu, vùng xa… Như vậy, con số cơ sở đang bán thuốc BVTV nhưng không có giấy chứng nhận đủ điều kiện bán trên toàn tỉnh trên thực tế lớn gấp nhiều lần. Điều đáng nói là những cơ sở này bán hàng công khai và có rất nhiều sai phạm trong kinh doanh thuốc BVTV. Cơ sở bán thức ăn chăn nuôi gia súc cũng bán kèm thuốc BVTV trong khi không có nhà kho kín để riêng, không có danh mục thuốc, không niêm yết giá, người bán không có chứng chỉ chuyên môn về lĩnh vực trồng trọt và BVTV… Thậm chí ở những vùng miền núi của huyện Hướng Hóa, Đakrông do địa bàn rộng, địa hình đi lại khó khăn nên những hàng quán tạp hóa hoặc ngay cả những người hàng ngày đưa thực phẩm từ miền xuôi lên miền núi bằng xe máy cũng tiện thể bỏ thêm vài loại thuốc BVTV vào sọt đựng chung với các mặt hàng thực phẩm để bán cho người dân có nhu cầu… Có thể thấy, mặc dù thuốc BVTV là mặt hàng kinh doanh có điều kiện nhưng việc quản lý, kiểm soát kinh doanh, cung ứng thuốc BVTV quá lỏng lẻo nên tình trạng mua bán, sử dụng thuốc BVTV không an toàn diễn ra ngày càng phức tạp. Ông Trần Minh Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: “Việc tồn tại các cơ sở, tiểu thương bán thuốc BVTV trái phép sẽ dẫn đến rất nhiều hệ lụy. Bởi khi những người trực tiếp bán thuốc BVTV nhưng không có trình độ chuyên môn sẽ dễ xảy ra tình trạng tư vấn không chính xác loại thuốc, thời điểm phun thuốc, liều lượng và kỹ thuật phun thuốc cho người mua. Không những thế, nhiều người dân khi hỏi mua thuốc này nhưng nếu hết hoặc không có hàng, chủ cửa hàng sẽ tư vấn mua sang loại thuốc khác. Điều này có thể khiến cho hiệu quả thuốc kém, hoặc không phát huy tác dụng. Nhiều người dân thấy sâu bệnh không chết nên tự ý tăng liều lượng và phun một cách tràn lan. Việc lạm dụng thuốc BVTV không những gây ô nhiễm môi trường, làm tăng chi phí sản xuất mà còn tiềm ẩn nhiều nguy hại đến sức khoẻ người sử dụng”. Với những mối nguy hại đó, vấn đề nâng cao nhận thức của người dân về sử dụng, bảo quản thuốc BVTV là hết sức cần thiết nhằm giảm thiểu rủi ro do thuốc BVTV gây ra cho con người và môi trường sinh thái. Thời gian qua, các đơn vị chuyên môn ngành nông nghiệp đã tổ chức nhiều khóa tập huấn, bồi dưỡng ngắn ngày về kiến thức sử dụng thuốc BVTV cho nông dân. Tuy nhiên do thời gian ngắn, chương trình chủ yếu là lý thuyết, trong khi nội dung chuyển tải nhiều, cần cụ thể, chặt chẽ, nên không phải nông dân nào cũng tiếp thu được, nhất là nông dân các vùng sâu, miền núi. Vì vậy, bên cạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân các địa phương, cơ quan chức năng cần phối hợp cùng ngành nông nghiệp đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, tuyên truyền nâng cao nhận thức của người sản xuất, của cộng đồng về công tác kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV. Bài, ảnh: LÂM THANH