Khuyến khích học sinh không ngừng sáng tạo

Sau nhiều năm triển khai, cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh trung học do Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức đã thực sự trở thành sân chơi dành cho các em có niềm đam mê nghiên cứu khoa học, sáng tạo kỹ thuật, công nghệ. Từ cuộc thi, đã có rất nhiều ý tưởng được hiện thực hóa, trở thành những mô hình có ý nghĩa thiết thực trong đời sống xã hội.

Các thí sinh tham gia cuộc thi KHKT giới thiệu về dự án của mình -Ảnh: T.P

Đến với cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học năm nay, dự án “Thiết bị chuyển ngữ hỗ trợ người câm điếc trong giao tiếp” của em Cao Trung Quân, học sinh Trường THPT thị xã Quảng Trị được Ban giám khảo đánh giá cao. Em đã vượt qua nhiều thí sinh khác để dành giải Nhì chung cuộc.

Trao đổi với phóng viên, Quân cho hay, ý tưởng thực hiện dự án được hình thành khi em nhiều lần chứng kiến được sự khó khăn trong quá trình giao tiếp của những người khuyết tật, mà cụ thể là người câm điếc với người bình thường và ngược lại.

Nhằm giúp việc giao tiếp của 2 đối tượng nói trên trở nên đơn giản hơn, Quân đã chế tạo ra thiết bị có khả năng dịch ngôn ngữ ký hiệu thành ngôn ngữ tự nhiên với dữ liệu đã được huấn luyện 50 cử chỉ gồm các chữ cái, một số từ cùng những câu thông dụng nhất. Thiết bị nói trên cũng có thể chuyển đổi từ các ký hiệu sang giọng nói và chuyển đổi từ âm thanh, giọng nói sang ký tự. Tác vụ giao tiếp của thiết bị được thực hiện online và offline; có thể mang đi khắp mọi nơi.

Thiết bị do Quân chế tạo không chỉ nhỏ gọn, thuận tiện sử dụng mà người dùng còn có thể chủ động thêm bất cứ cử chỉ nào mình muốn vào kho dữ liệu. “Từ khi lên ý tưởng cho đến lúc hoàn thành dự án mang tới cuộc thi, em mất khoảng 8 tháng để nghiên cứu, sáng chế các thiết bị. May mắn là em được các thầy, cô đồng hành, hướng dẫn tận tình.

Đối với em, giải Nhì tại cuộc thi KHKT năm nay là động lực lớn để em tiếp tục nghiên cứu nhiều hơn những ý tưởng hay trong tương lai”, Quân cho hay.

Phó Hiệu trưởng Trường THPT thị xã Quảng Trị Nguyễn Trường Dân chia sẻ: “Những năm qua, phong trào nghiên cứu, sáng tạo KHKT được nhà trường đặc biệt chú trọng. Riêng năm học 2023 - 2024, toàn trường có tổng cộng 56 dự án tham dự cuộc thi cấp trường, có 4 dự án được lựa chọn tham dự cuộc thi KHKT cấp tỉnh và đều đoạt giải”.

Dự án “Một số giải pháp nhằm hạn chế tình trạng bạo lực ngôn ngữ của học sinh tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Quảng Trị” thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội và hành vi của em Hồ Thị Diệu Huyền, học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh cũng đã xuất sắc đoạt giải Nhì tại cuộc thi. Để đưa ra giải pháp hạn chế tình trạng bạo lực ngôn ngữ của học sinh, Diệu Huyền tập trung khảo sát thực trạng, nghiên cứu nguyên nhân để xây dựng các nhóm giải pháp phù hợp. Trong đó, em đặc biệt chú trọng đến giải pháp xây dựng chương trình giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.

“Ở trường em hiện có các bạn học sinh đến từ nhiều dân tộc và sử dụng ngôn ngữ khác nhau. Sự bất đồng trong ngôn ngữ khiến các bạn dễ nảy sinh những hiểu lầm, xô xát không đáng có. Nên thông qua dự án của mình, em muốn góp phần xây dựng môi trường học đường thân thiện, văn minh để tất cả các bạn học sinh có điều kiện học tập và sinh sống tốt nhất. Cuộc thi KHKT thực sự là sân chơi bổ ích để chúng em có thể được thỏa mãn đam mê nghiên cứu, tìm tòi của mình”, Huyền nói.

Từ năm 2013 đến nay, cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học đã dần trở thành một hoạt động thường niên, thu hút sự quan tâm của học sinh. Số lượng và chất lượng dự án tham dự cuộc thi tăng lên rõ rệt qua các năm.

Tại sân chơi trí tuệ này, các em có cơ hội thể hiện đam mê nghiên cứu khoa học, sáng tạo kỹ thuật, công nghệ và vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu cao của cuộc cách mạng 4.0. Năm nay, ban tổ chức đã nhận được 106 dự án gồm: 93 dự án tập thể; 13 dự án cá nhân của thí sinh đến từ các trường THPT, trường nhiều cấp học có cấp THPT và phòng GD&ĐT trong tỉnh.

Được biết so với mọi năm, cuộc thi KHKT năm nay có những nét mới trong khâu tổ chức, cách thẩm định, đánh giá. Là thành viên trong Ban giám khảo, thầy giáo Hồ Đắc Vinh, Phó Trưởng phòng Giáo dục Trung học - Giáo dục thường xuyên, Sở GD&ĐT đánh giá cao tính phong phú về thể loại, nội dung đề tài và phương pháp nghiên cứu dự án của thí sinh năm nay. Đa phần các em đã tập trung nghiên cứu các vấn đề có tính thời sự; có ý nghĩa đời sống thực tiễn, có tính nhân văn cao. Đồng thời, đưa ra nhiều ý tưởng mới và sáng tạo, tạo được ấn tượng đối với ban giám khảo.

Thầy Vinh bộc bạch: “Theo thời gian, các em ngày càng thể hiện được sự chuyên nghiệp và tính sáng tạo qua các dự án của mình. Chúng tôi đã làm việc tích cực để lựa chọn và trao giải cho những dự án xuất sắc nhất. Kết quả, đã trao 65 giải, trong đó có 2 giải Nhất, 7 giải Nhì, 25 giải Ba và 31 giải Tư. Ngành GD&ĐT Quảng Trị luôn tự hào vì trong lĩnh vực nghiên cứu KHKT, học sinh của tỉnh đã khẳng định được sự đam mê, sáng tạo; đạt được những kết quả cao trong các kỳ thi cấp quốc gia, quốc tế”.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Trị Mai Huy Phương khẳng định, mặc dù còn một số hạn chế song cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học Quảng Trị các năm đã thực sự khuyến khích học sinh nghiên cứu, sáng tạo khoa học, công nghệ, kỹ thuật. Từ đó, tạo cơ hội để các em giới thiệu kết quả nghiên cứu KHKT của mình; tăng cường trao đổi, giao lưu văn hóa, giáo dục giữa các địa phương và hội nhập quốc tế.

“Không chỉ đơn thuần là sân chơi, cuộc thi cũng góp phần thúc đẩy đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập; nâng cao chất lượng dạy học trong các cơ sở giáo dục trung học; tăng cường giáo dục STEM trong bậc phổ thông. Đây là tiền đề quan trọng nhằm tích cực đổi mới giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh theo đúng tinh thần Nghị Quyết 29/NQ-TW”, ông Phương cho biết.

Để cuộc thi tiếp tục lan tỏa, ông Phương đề nghị các phòng chuyên môn, các nhà trường đồng hành, trách nhiệm trong tư vấn hỗ trợ, chỉ đạo để khích lệ học sinh hăng say nghiên cứu khoa học, phát hiện, thực hiện nhiều dự án có ý nghĩa thiết thực trong cuộc sống. Trên cơ sở đó, phát huy năng lực tự chủ, tự học, giải quyết vấn đề cũng như những năng lực khác trong học tập.

Trúc Phương