Hồi ức đẹp của những người lính K10

Những ngày này, cựu chiến binh (CCB) K10 khắp mọi miền đất nước đều nôn nao chờ ngày được gặp nhau tại mảnh đất Hải Phú - nơi họ từng một thời sống, chiến đấu và lập nên nhiều chiến công được ghi vào lịch sử. Nhiều người trong số đó đều đã vào tuổi “xưa nay hiếm”, vậy nên lần gặp gỡ sắp tới này, với họ rất ý nghĩa. Càng ý nghĩa hơn khi sự kiện này nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 50 năm giải phóng huyện Hải Lăng 19/3 (1975-2025).

Ông Lê Phước Đạc lục tìm những bức ảnh kỷ niệm chụp chung với đồng đội mỗi dịp gặp gỡ -Ảnh: H.N

Là thành viên trong Ban liên lạc Hội CCB K10, mấy hôm nay, ông Tống Phước Trị, ở thị trấn Hồ Xá, huyện Vĩnh Linh rất bận rộn. Từ công tác tổ chức, khâu nối đồng đội, ông đều phải tham gia và đóng góp ý kiến để cuộc gặp mặt nhân kỷ niệm 50 năm trận tiến công vào Chi khu Mai Lĩnh, mở đầu chiến dịch năm 1975 tại Quảng Trị diễn ra vào ngày 9/3 được trọn vẹn.

Ông Trị nhập ngũ năm 1972 tại Tân Kỳ, Nghệ An, bổ sung vào lực lượng tiếp quản vùng giải phóng Quảng Trị. Sau khi địch tái chiếm Quảng Trị, đơn vị phải chuyển một số sang lực lượng an ninh, còn 140 người (trong đó có ông Trị) được chuyển đến K10 và K14. Ông Trị thuộc Tiểu đoàn 10, K10, đóng quân ở xã Hải Lâm, huyện Hải Lăng. Sau khi Hiệp định Pa-ri được ký kết, tiểu đoàn của ông rút ra Gio Linh để củng cố lực lượng và đến tháng 8/1974 quay trở lại chiến trường miền Tây Hải Lăng để thực hiện nhiệm vụ cho chiến dịch giải phóng năm 1975. “Lần đầu tiên trong lịch sử, đơn vị được nghỉ ngơi một thời gian dài nên quân số đông đủ, khí thế quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ rất cao”, ông Trị cho biết.

Trong nhiều trận đánh của K10, ấn tượng nhất đối với ông Trị là trận đánh cao điểm 118 phía Tây huyện Hải Lăng, tập kích Tiểu đoàn 119 địa phương quân của ngụy vào đêm 18, rạng sáng ngày 19/3/1975. Theo ông, đây là một trận đánh ác liệt và là trận cuối cùng trong chiến dịch giải phóng huyện Hải Lăng. “Đêm 18/3, chúng tôi vẫn còn nghe tiếng pháo nhưng 4 hướng tiếng súng im bặt. Đến ngày 19/3/1975, huyện Hải Lăng sạch bóng quân thù”, ông Trị nhớ lại.

Trong trận này, đơn vị của ông đã bắt được y tá trưởng của Tiểu đoàn 119 là Trung sĩ nhất Nguyễn Hào. Người này quê ở Hải Lăng. Quá trình tham gia hỏi cung, ông Trị biết người y tá trưởng này nhập ngũ năm 1963, nhiều hơn ông 10 tuổi quân. Trong túi của viên trung sĩ này không có tiền, chỉ có một lá số tử vi được luận giải đại ý rằng số phải theo nghiệp binh đao nhưng cuối cùng vẫn được về đoàn tụ với vợ con. Vậy nhưng khi bị bắt, lá số tử vi đó vẫn không thể trấn an được nỗi lo sợ của viên trung sĩ này. Anh ta sợ mình bị kết tội, bị xử tại chỗ và không được trở về với vợ cùng 5 con nhỏ ở quê nhà. “Tình cờ sau giải phóng, tôi gặp lại người này ở chợ Diên Sanh, thị trấn Hải Lăng (nay là thị trấn Diên Sanh). Anh ấy nhận ra tôi trước, rồi mừng rỡ “khoe” với vợ: Anh bộ đội này trước đây đã “bắt” anh! Vợ chồng họ mời tôi về nhà chơi. Nhìn cảnh gia đình đoàn tụ trong hòa bình, tôi cảm thấy ấm áp trong lòng. Người lính, dù ở phía nào, cũng đều nặng lòng với gia đình”, ông Trị bày tỏ.

Cũng là lính K10, như bao đồng đội khác, ông Lê Phước Đạc, hiện sống tại xã Vĩnh Tú, huyện Vĩnh Linh, luôn giữ cho mình những ký ức đẹp. Trận tiến công vào Chi khu Mai Lĩnh, mở đầu chiến dịch năm 1975 tại Quảng Trị là một trong những ký ức đó. Dẫu được lưu truyền trong sử sách, dẫu đã bao lần kể lại cho con cháu nghe nhưng mỗi lần nhắc đến, ông vẫn vẹn nguyên cảm giác tự hào, sôi nổi như tuổi 21 của ông khi tham gia trận đánh này vào năm 1975. “Tôi đặt tên cho người con gái đầu sinh năm 1976 của mình là Mai Lĩnh, để mãi nhớ đến một kỷ niệm sâu sắc trong cuộc đời binh nghiệp của mình”, ông Đạc chia sẻ.

Ông Đạc vốn là lính trinh sát quận Mai Lĩnh nên rất thông thạo địa hình xã Hải Phú. Để chuẩn bị cho trận tiến công vào Chi khu Mai Lĩnh, ông được đơn vị điều sang làm Trung đội phó Đại đội 12, Tiểu đoàn 10. Trong khi trận đánh diễn ra, trung đội trưởng của đơn vị hy sinh nên ông được chỉ định làm trung đội trưởng.

Ông Đạc kể lại: Từ tháng 9/1974, cấp trên giao nhiệm vụ cho đơn vị chuẩn bị trận tiến công vào Chi khu Mai Lĩnh. Chi khu này là tai mắt của lực lượng địch đóng ở Thành Cổ Quảng Trị, thường xuyên có hai đại đội biệt động ngăn bộ đội tăng viện cho Thành Cổ. K10 đã có 3 lần đánh vào chi khu này, lần lượt vào các năm 1971, 1972 và trận cuối là năm 1975.

Sau khi được giao nhiệm vụ, đơn vị tôi tổ chức huấn luyện tại Ba Lòng 1 tháng, thực hành đánh trên sa bàn. Trận tiến công vào chi khu này nhằm mục đích thu hút lực lượng, nghi binh địch để mở chiến dịch Buôn Ma Thuột. “Toàn bộ lực lượng được huy động tham gia trận đánh vào Chi khu Mai Lĩnh. Tiếng súng từ chi khu này là bộc phá lệnh cho toàn miền Nam nổ súng. Vì thế tinh thần quyết đấu dâng cao”, ông Đạc nhấn mạnh.

Đêm ngày 8, rạng sáng ngày 9/3/1975, đơn vị của ông cùng với lực lượng được tăng cường đã đánh vào Chi khu Mai Lĩnh, giành chiến thắng để góp phần tạo thời cơ cho lực lượng vũ trang Quảng Trị kịp thời chuyển sang tiến công.

Trong trận đánh này, 7 đồng đội của ông Đạc đã hy sinh, trong số đó có người đồng hương Vĩnh Linh của ông. Vì thế, mỗi lần đơn vị tổ chức gặp gỡ, ông Đạc đều thu xếp có mặt, trước là để chuyện trò, ôn lại kỷ niệm với đồng đội, sau là thắp nén hương cho những người đã ngã xuống trên mảnh đất Hải Phú.

Nhiều CCB K10 cùng chung suy nghĩ như ông. Hòa bình lập lại, những người lính K10 người thì tiếp tục trong quân ngũ, người thì trở về cuộc sống đời thường. Nhiều trong số đó có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Để giúp đồng đội, từ năm 2012, CCB K10 đã vận động các đơn vị hỗ trợ đồng đội có hoàn cảnh khó khăn sửa chữa 10 ngôi nhà với kinh phí khoảng 500 triệu đồng. Vào năm 2020, CCB K10 ở miền Bắc đã quyên góp 24 triệu đồng hỗ trợ đồng đội ở miền Trung bị ảnh hưởng bởi trận lụt lịch sử năm đó.

50 năm trôi qua, vậy nhưng mỗi lần có dịp trở lại mảnh đất Hải Phú anh hùng, ai cũng rưng rưng một nỗi niềm. Dù bận rộn đến đâu họ cũng gác lại để ưu tiên cho chuyến trở về với đồng đội, cùng nhau đến thắp hương tại Khu tưởng niệm liệt sĩ K10 và Di tích lịch sử Chi khu quân sự Mai Lĩnh (đã được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị xếp hạng di tích lịch sử). Công trình này nhằm tri ân các bậc tiền bối đã hy sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc và giáo dục thế hệ con cháu sau này.

“Công trình được xây dựng từ tâm huyết và sự đóng góp của CCB K10. Trong đó có sự đóng góp công sức to lớn của Thiếu tướng, Phó giáo sư, Tiến sĩ Phan Hải Quân, nguyên Viện trưởng Viện 70, Tổng cục Tình báo Quân sự, Bộ Quốc phòng (là Đại đội trưởng trực tiếp chỉ huy Đại đội 12 tiến công Chi khu Mai Lĩnh) và ông Nguyễn Văn Sản, nguyên Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (là Trung đội trưởng của Đại đội 12, K10 trước đây)”, ông Trị cho biết.

Từ năm 2025, công trình ý nghĩa trên được bàn giao cho UBND xã Hải Phú. “Nguyện vọng của chúng tôi là địa phương làm tốt công tác chăm sóc, quản lý, bảo vệ công trình để đây mãi là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ mai sau”, ông Đạc bày tỏ mong muốn.

Minh Thảo