Hiệu quả từ các mô hình khuyến học tiêu biểu

(QT) - Thời gian qua, mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Đơn vị học tập” trên địa bàn tỉnh Quảng Trị luôn phát triển vững chắc, toàn diện cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Điều đó đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành giáo dục - đào tạo và phong trào xây dựng xã hội học tập của địa phương.

Trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó hiếu học tại huyện Vĩnh Linh

Bám sát các tiêu chí của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, Hội Khuyến học tỉnh đã triển khai thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài, đặc biệt là các mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Đơn vị học tập” một cách nghiêm túc và sâu rộng nên mang lại nhiều hiệu quả thiết thực. Đầu năm 2015 đến nay, số gia đình đăng ký gia đình hiếu học liên tục tăng về cả chất và lượng. Từ phong trào gia đình hiếu học đã xuất hiện hàng nghìn gia đình đạt danh hiệu gia đình hiếu học xuất sắc. Số gia đình có 100% thành viên đạt trình độ đại học ngày càng nhiều. Không chỉ ở vùng đồng bằng, thị xã, thành phố mà ngay cả những vùng khó khăn, xa xôi hẻo lánh, vùng dân tộc thiểu số đã có nhiều “gia đình cử nhân”, “gia đình tú tài”. Tiêu biểu có gia đình ông Mai Chiếm Đàm, ở khu phố 3, phường Đông Giang, thành phố Đông Hà trở thành gia đình hiếu học tiêu biểu toàn tỉnh, nhiều lần được các cấp, ngành tuyên dương, khen thưởng. Cả 6 người con của ông Đàm có trình độ từ đại học trở lên, trong đó có 1 thạc sĩ và 1 tiến sĩ. Năm 2017, hưởng ứng phong trào xây dựng gia đình học tập theo Đề án 281 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch số 3012 của UBND tỉnh, đã có 99.778 gia đình đăng ký “Gia đình học tập” và có 73.856 gia đình được công nhận “Gia đình học tập”, đạt tỷ lệ 74,02%. Đáng chú ý là nhiều gia đình đồng bào dân tộc thiểu số dù điều kiện kinh tế còn khó khăn nhưng đã đăng ký “Gia đình học tập” và đã được công nhận.

Những năm qua, mô hình “Dòng họ hiếu học” không những động viên, cổ vũ tinh thần, ý thức học tập trong xã hội mà còn làm xuất hiện đông đảo đội ngũ cán bộ làm khuyến học tự nguyện có uy tín. Bước đầu mới hình thành, Ban Khuyến học của các dòng họ chỉ tập trung vận động quỹ khuyến học để khen thưởng, khích lệ con cháu học giỏi, đỗ đạt cao, hiếu thảo với ông bà. Dần về sau, các Ban Khuyến học dòng họ đã đưa hoạt động khuyến học, khuyến tài đi vào chiều sâu. Ngoài việc khen thưởng, các dòng họ từng bước quan tâm chăm lo đến các cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn có nguy cơ bỏ học để giúp đỡ các cháu được tiếp tục đến trường; vận động các cháu học giỏi kèm cặp các cháu học kém, tổ chức các nhóm tự quản trong giờ tự học. Nhiều dòng họ giáo dục truyền thống cho các cháu thông qua gia phả dòng họ, tổ chức lễ tuyên dương phát thưởng lựa chọn các dịp có ý nghĩa nhất, hình thức tổ chức trang trọng, thiêng liêng, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng con trẻ. Qua thực tiễn cho thấy những dòng họ xây dựng Ban Khuyến học sớm và có bề dày truyền thống thường làm rất tốt công tác khuyến học, khuyến tài gồm các dòng họ như: Hồ Sỹ ; Hoàng Kim; Lê Văn (ở TP. Đông Hà); dòng họ Trương Quang (ở Gio Linh); họ Văn Nhất (ở Hải Lăng)… Đến nay, toàn tỉnh có 1.085 dòng họ đăng ký “Dòng họ học tập” và có 807 dòng họ được công nhận “Dòng họ học tập”, đạt tỷ lệ 74,37%.

“Cộng đồng khuyến học” là mô hình xã hội hóa sâu sắc về công tác khuyến học, khuyến tài. Nhận thức đúng đắn vai trò, vị trí của “Cộng đồng khuyến học” nên ngay từ khi mới đi vào hoạt động, các cấp Hội Khuyến học đã nhanh chóng tham mưu với cấp ủy, chính quyền các cấp thành lập chi hội khuyến học ở toàn bộ các khu dân cư, thôn, bản. Các chi hội hoạt động làm vai trò nòng cốt liên kết, phối hợp với các tổ chức vận động nhân dân tham gia đăng ký xây dựng cộng đồng khuyến học. Năm 2017 là năm triển khai đại trà các mô hình học tập và chỉ đạo điểm mô hình “Cộng đồng học tập” cấp xã nên toàn tỉnh có 818 cộng đồng đăng ký “Cộng đồng học tập” và có 543 cộng đồng được công nhận, tỷ lệ 66,38%. Tiêu biểu có thôn Gia Môn, xã Gio Phong, huyện Gio Linh được xem là điểm sáng trong xây dựng “Cộng đồng học tập”. Hiện toàn thôn có 6 Ban khuyến học, cùng nguồn quỹ khuyến học vững mạnh nên công tác khuyến học luôn được quan tâm chu đáo. Bên cạnh đó, thôn cũng phát động phong trào “Tiếng trống khuyến học” góp phần đưa phong trào học tập ở thôn đi vào nền nếp, hướng tới thực hiện có hiệu quả phong trào “Cộng đồng học tập”.

Ngoài ra, các cơ quan, doanh nghiệp, các đơn vị lực lượng vũ trang, các trường học, các cơ sở tôn giáo đều hưởng ứng cuộc vận động và tiến hành thành lập tổ chức mô hình “Đơn vị học tập” tại đơn vị mình. Các chi hội, các ban khuyến học đều xây dựng nguồn quỹ độc lập để chủ động tổ chức tôn vinh các gương sáng hiếu học, hỗ trợ khích lệ những hoàn cảnh khó khăn nhưng vươn lên trong học tập, rèn luyện. Nhiều cộng đồng và đơn vị khuyến học luôn tìm các hình thức hoạt động sáng tạo, độc đáo, có sức thu hút mọi lực lượng xã hội tham gia. Ở huyện Gio Linh phát động phong trào mỗi cán bộ, công chức góp 1 ngày lương, mỗi gia đình góp 20.000 đồng/năm để xây dựng quỹ khuyến học xã, thị trấn. Bên cạnh đó, mỗi tổ chức, trường học đều xây dựng quỹ khuyến học riêng như: Quỹ khuyến học “Vòng tay đồng đội”, phong trào “Nuôi heo đất ở trong trường học”.

Qua 5 năm thực hiện các mô hình “Gia đình hiếu học”, “Dòng họ hiếu học”, “Cộng đồng khuyến học” và 2 năm triển khai các mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Đơn vị học tập”, tại địa bàn tỉnh Quảng Trị, các mô hình khuyến học liên tục phát triển và phát huy hiệu quả, tạo được hiệu ứng phong trào mạnh mẽ. Có được những kết quả trên là nhờ sự hướng dẫn chỉ đạo cụ thể của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam; sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh, sự phối hợp của Sở Giáo dục- Đào tạo và các sở, ban, ngành đoàn thể cấp tỉnh. Bên cạnh đó, sự hưởng ứng tích cực của các tập thể, cá nhân đặc biệt là sự tận tình, tâm huyết, trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ khuyến học từ tỉnh đến cơ sở, sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân dân đã góp phần xây dựng một xã hội học tập ngày càng vững mạnh.

Nguyễn Thị Hồng Vân

(Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Quảng Trị)