Giấc mơ… nấm của nạn nhân bom mìn

(QT) - Từ một hợp phần của dự án tạo thu nhập, nâng cao đời sống cho các hộ gia đình nạn nhân bom mìn ở Quảng Trị, Viện Humpty Dumpty Institute (HDI) ở New York- Hoa Kỳ và dự án Renew đã phát hiện tiềm năng của một chương trình mở rộng phát triển nông nghiệp và kinh tế bền vững, đó là sáng kiến “Sứ mệnh của Nấm”. Đây là chương trình mang lại “lợi ích kép”: Hỗ trợ thoát nghèo cho các gia đình nạn nhân bom mìn thông qua tập huấn về kỹ thuật trồng nấm, hỗ trợ nhà trồng nấm, sản xuất và cung cấp bịch nấm chất lượng cao cho các hộ tham gia chương trình, bao tiêu sản phẩm và lợi nhuận thu được từ chương trình sẽ tái đầu tư vào các hoạt động rà phá bom mìn của địa phương. Niềm vui từ nấm Trong một lần tự tháo đạn M79, ông Nguyễn Huynh, ở thôn Bích Giang, xã Cam Hiếu, huyện Cam Lộ bị tai nạn bom mìn cụt mất bàn tay phải. Từ một nông dân khỏe mạnh, siêng năng làm lụng, khai hoang trồng hơn một mẫu ruộng đủ các loại lúa, lạc, ngô, rau quả..., sau khi bị cụt tay, mọi công việc đồng áng ông phải giao phó cho vợ. Vợ ông lại đau ốm luôn, sức khỏe yếu, nên ruộng vườn hầu hết đều thuê máy móc và người làm công. “Làm nông nghiệp chủ yếu lấy công làm lãi, nhà tôi thì phần lớn diện tích sản xuất là đất khai hoang, không chủ động được nguồn nước, năng suất bấp bênh, mà thuê người làm nữa, trừ chi phí xong lời lãi chẳng còn bao nhiêu. Đó là chưa kể gặp năm hạn hán, mất mùa, thu hoạch bán không đủ trả tiền công cho người ta. Từ khi tôi bị tai nạn, không làm được gì phụ giúp vợ kiếm tiền nuôi 4 đứa con ăn học, cuộc sống cực khổ thì đã đành, mà cảm giác mình như một người thừa, rất khó chịu”, ông Huynh tâm sự.

Ông Nguyễn Huynh đang chăm sóc vườn nấm của gia đình

Mặc dù canh tác hơn một mẫu ruộng và vất vả ngược xuôi làm đủ thứ nghề, ai kêu gì làm nấy, nhưng kinh tế gia đình chỉ dựa vào một mình vợ ông xoay xở nên vẫn luôn thiếu trước hụt sau. Đến năm 2011, với sự hỗ trợ của dự án Renew tài trợ xây dựng nhà trồng nấm trị giá 12 triệu đồng, tập huấn kỹ thuật và cung cấp 1.500 bịch giống nấm mộc nhĩ để trồng, ông đã có thể kiếm thêm được nguồn thu nhập đáng kể để trang trải cuộc sống. Vụ trồng nấm năm 2012-2013 ( từ tháng 10 năm trước đến tháng 2 năm sau thu hoạch), gia đình ông Huynh thu được 1 tạ nấm mộc nhĩ, trị giá 10 triệu đồng, trừ tiền mua bịch giống ra ông còn lãi 7 triệu đồng. Phấn khởi trước những kết quả vụ trồng nấm vừa qua, năm nay gia đình ông nhận chăm sóc 1.500 bịch nấm mộc nhĩ và 500 bịch nấm sò. Hiện các bịch giống nấm đang phát triển tốt, hứa hẹn đem lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. Ông Huynh cho biết thêm: “Công việc chăm sóc nấm rất nhẹ nhàng, mỗi ngày từ 2- 3 lần chăm sóc tưới các bịch nấm, mỗi lần chỉ 30 phút, phù hợp với khả năng của người khuyết tật và nạn nhân bom mìn. Do tôi mới tham gia chương trình nên chỉ nhận những loại nấm dễ chăm sóc, quy mô còn nhỏ, nhưng khi có kinh nghiệm trồng nấm rồi thì sẽ chuyển sang trồng những loại nấm khó tính hơn như nấm linh chi, nấm hương…, khi đó lợi nhuận từ nấm sẽ cao hơn”. Tham gia chương trình “Sứ mệnh của Nấm”, điều quan trọng nhất là các nạn nhân bom mìn như ông Huynh tìm thấy niềm vui trong công việc, được giao lưu học tập kinh nghiệm trồng nấm, có nguồn thu nhập ổn định để vui sống và hòa nhập cộng đồng. Từ 9 hộ trồng nấm thử nghiệm ở huyện Triệu Phong năm 2009, đến nay chương trình đã có 179 hộ tham gia, địa bàn dự án mở rộng ra 4 huyện: Triệu Phong, Gio Linh, Cam Lộ, Đakrông. Điều đó cho thấy hiệu quả kinh tế và ý nghĩa nhân văn của chương trình mang lại đang có sức lan tỏa lớn. Ngôi nhà chung của nạn nhân bom mìn Anh Ngô Thiện Lợi, Quản lý chương trình “Sứ mệnh của Nấm”- dự án Renew, cho biết: “Với mong muốn góp phần cải thiện sinh kế cho hộ gia đình nạn nhân bom mìn, hộ nghèo khó khăn trong vùng ảnh hưởng hậu quả của bom mìn, chương trình “Sứ mệnh của Nấm” được thiết kế với các hoạt động chính, gồm: Thiết lập trang trại mẹ, các trang trại vệ tinh, cơ sở sản xuất nấm cung cấp bịch nấm chất lượng cao cho các trang trại và hộ gia đình. Các hộ tham gia chương trình được dự án tài trợ xây dựng nhà trồng nấm trị giá 12 triệu đồng/nhà tại hộ gia đình và 30 triệu đồng/nhà tại nhà trồng cộng đồng, được tập huấn kỹ thuật, cung cấp bịch nấm trồng và bao tiêu sản phẩm làm ra với thương hiệu sản phẩm mang tên NAMUS, đạt tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt Vietgap”. Trước đây, do dây chuyền sản xuất nấm của Sở Khoa học & Công nghệ bàn giao chỉ sản xuất được 1.000 bịch nấm/ngày, nên không thể mở rộng phạm vi dự án cho các đối tượng nạn nhân bom mìn trong toàn tỉnh được. Từ tháng 6/2013, với sự tài trợ của Chính phủ Nhật Bản đầu tư xây dựng dây chuyền sản xuất bịch nấm hiện đại trị giá 123.000 USD tại Trung tâm nấm ở huyện Cam Lộ, công suất thiết kế mỗi ngày có thể sản xuất 10.000- 15.000 bịch nấm/ngày, thì chắc chắn đối tượng tham gia chương trình sẽ nhiều hơn. Dự kiến, chương trình “Sứ mệnh của Nấm” tại Quảng Trị được HDI và Renew thiết kế để phát triển bền vững trong thời gian 5-6 năm với 1.000 hộ dân tham gia, sau đó sẽ chuyển giao cho địa phương quản lý, vận hành. Lợi nhuận từ sản xuất, bán nấm sẽ được tái đầu tư vào hỗ trợ các hoạt động rà phá bom mìn, khắc phục hậu quả chiến tranh. Hiện Quảng Trị là tỉnh có mật độ ô nhiễm bom mìn cao nhất cả nước, chiếm 83% (mật độ ô nhiễm bom mìn chung của cả nước khoảng 20%) với hơn 7.000 nạn nhân bom mìn sau chiến tranh, trong đó có hơn 2.500 người chết; 31% nạn nhân là trẻ em. Theo tính toán của Bộ LĐ,TB&XH, phải mất 300 năm nữa Việt Nam mới rà phá hết số bom mìn còn sót lại, điều này cũng có nghĩa tính mạng con người vẫn bị đe dọa do bom mìn/vật liệu nổ ẩn sâu trong lòng đất đến hàng trăm năm nữa. “Sứ mệnh của Nấm” trở thành chương trình có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, là ngôi nhà chung cho người nghèo và nạn nhân bom mìn dệt giấc mơ thoát nghèo từ nấm, tạo lập sinh kế bền vững cho họ vươn lên hòa nhập cộng đồng. Bài, ảnh: KHÁNH NGỌC