Ghi nhận bước đầu mô hình trường học mới tại Đông Hà

(QT) - Mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN) là dự án hợp tác đổi mới phương pháp dạy học do Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Quỹ Hỗ trợ phát triển giáo dục toàn cầu triển khai thực hiện thí điểm trong giai đoạn 2012- 2015 cho cấp tiểu học. Mô hình giáo dục này được UNICEP, UNESCO, WB đánh giá cao, được thực hiện thành công ở các nước đang phát triển. Tại tỉnh Quảng Trị được áp dụng thí điểm cho 32 trường từ năm học 2012- 2013 (thực hiện lớp 2, 3); năm học 2013- 2014 (thực hiện lớp 2, 3, 4) và năm học 2014- 2015 (thực hiện lớp 2, 3, 4, 5). Mô hình VNEN kế thừa những mặt tích cực của nội dung, phương pháp giáo dục truyền thống, kết hợp với đổi mới phương pháp dạy và học, cách đánh giá, cách tổ chức quản lý lớp học, cơ sở vật chất phục vụ dạy và học. Xuất phát từ mục tiêu đổi mới phương pháp dạy và học, thành phố Đông Hà đã chọn áp dụng tại 3 trường tiểu học gồm Trường Tiểu học Kim Đồng (phường 4), Trường Tiểu học Lý Tự Trọng (phường 3), Trường Tiểu học Hòa Bình (phường 5) và đã đưa lại kết quả bước đầu khả quan.

Một giờ học theo nhóm của học sinh lớp 3A, Trường Tiểu học Lý Tự Trọng, thành phố Đông Hà

Điểm mới của mô hình VNEN là thiết kế tài liệu “Hướng dẫn học tập” thay sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập và được dùng cho cả giáo viên, học sinh, phụ huynh. Một bài học được thiết kế bao gồm các hoạt động căn bản, thực hành và ứng dụng. Tùy theo môn học mà tài liệu sẽ được thiết kế phù hợp với hoạt động của từng học sinh hoặc nhóm học sinh. Điểm nổi bật của mô hình là từ tài liệu hướng dẫn học tập học sinh tự học, tự tìm hiểu, tiếp cận kiến thức trong mỗi giờ học tại lớp. Học sinh tự quản lý lớp học, tự đánh giá kết quả học tập của mình và của bạn.

Chọn học sinh làm trung tâm và mọi hoạt động dạy- học đều thực hiện theo nhóm học sinh, mỗi giờ học của mô hình trường học mới VNEN thực sự là mỗi giờ học chủ động, tích cực của giáo viên, học sinh trên cơ sở cùng hợp tác làm việc đã tạo ra sự hứng thú trong dạy và học. Học sinh được hình thành thói quen làm việc trong môi trường tương tác, từ đó rèn luyện được nhiều kỹ năng trong học tập cũng như trong cuộc sống. Tham gia mô hình giáo dục này đã tránh được sự thụ động trong dạy và học, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng và đẩy mạnh sự phát triển giáo dục trong nhà trường.

Khi bắt tay vào thực hiện thí điểm, các trường học được dự án đầu tư một phần cơ sở vật chất, toàn bộ sách giáo khoa của học sinh và tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên. Trong quá trình triển khai mô hình này các trường cũng nhận được sự tham gia tích cực của cộng đồng. Tài liệu đưa vào dạy và học trong các trường áp dụng thí điểm mô hình mới này về cơ bản giữ nguyên mục tiêu, nội dung sách giáo khoa hiện hành và chuẩn kiến thức, kỹ năng do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định. Nội dung đổi mới chủ yếu thực hiện ở khâu tổ chức lớp học và phương pháp dạy học (tích hợp), kế hoạch dạy học (được điều chỉnh hợp lý), thời lượng dạy học (bắt buộc áp dụng 2 buổi/ngày). Như vậy, mô hình trường học mới này không quá mới đối với giáo viên vì nội dung giữ nguyên, chỉ đổi mới phương pháp dạy học. Mặc dù mới tiếp cận cách dạy học mới với kỹ thuật dạy học tương tác cao, các điều kiện hỗ trợ dạy học còn thiếu song các giáo viên tham gia dạy chương trình VNEN đã thực sự thâm nhập tốt, sáng tạo, linh hoạt trong tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp, thể hiện được tinh thần đổi mới cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh, giúp học sinh tự giác, tự thao tác, tham gia tích cực vào các hoạt động học tập để tìm ra kết quả, các em đều có cơ hội được trải nghiệm, được giao lưu trong nhóm, với giáo viên để bày tỏ ý kiến, báo cáo kết quả học tập của mình và tổ chức hoạt động nhóm thực sự đã đem lại hiệu quả. Đặc biệt hơn cả, giúp giáo viên, cán bộ quản lý hiểu thế nào là đổi mới phương pháp dạy học. Lớp học được tổ chức học theo nhóm, học sinh ngồi quay mặt vào nhau để cùng trao đổi và tự học. Các em bầu ra “Hội đồng tự quản” và tự đảm nhiệm. Với phương pháp này đã giúp học sinh được phát huy quyền làm chủ trong quá trình học tập, các em hiểu rõ quyền và trách nhiệm của mình trong môi trường giáo dục, được rèn luyện các kỹ năng hoạt động nhóm, làm việc hợp tác, giao tiếp, điều hành... làm cho giờ học thật sự tự nhiên, nhẹ nhàng và hiệu quả. Không gian lớp học như “Góc học tập”, “Góc thư viện ”... được các em tự xây dựng, trang trí theo trí tưởng tượng của các em thật đẹp mắt, khoa học, tạo ra môi trường giáo dục thân thiện, an toàn. Cũng như các lớp khối 2 và khối 3 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng, thành phố Đông Hà, giờ học của lớp 3A được xếp bàn học theo 6 cụm cho 35 học sinh ngồi học theo 6 nhóm. Cô giáo đi từng nhóm hướng dẫn cho các em học tập. Các em học tập, trao đổi, thảo luận rất sôi nổi, bạn nào cũng đưa ra ý kiến của mình về bài học nhưng không ồn ào, không làm ảnh hưởng đến nhóm bên cạnh. Cô giáo Ngô Thị Hiền Lương, chủ nhiệm lớp 3A, Trường Tiểu học Lý Tự Trọng cho biết: “Mô hình trường học mới được giảng dạy theo 10 bước học tập của học sinh bao gồm: Học sinh sử dụng tài liệu, đồ dùng học tập rồi làm việc theo nhóm; ghi tên bài vào vở; tìm hiểu mục tiêu của bài học; bắt đầu hoạt động cơ bản; báo cáo kết quả với thầy cô; thực hành cá nhân rồi cùng trao đổi, chia sẻ với bạn, trao đổi nhóm; ứng dụng; đánh giá; tự viết vào bảng đánh giá; những nội dung cần ôn lại. Các học sinh trong mỗi nhóm được giáo viên chia dựa vào năng lực của học sinh sao cho các em có thể tự học hỏi được nhau. Giáo viên ít làm việc với cả lớp mà chủ yếu làm việc với từng nhóm học sinh với bước giảng dạy là: Tạo hứng thú cho học sinh; tổ chức cho học sinh trải nghiệm; tổ chức phân tích khám phá, rút ra kiến thức mới; thực hành, củng cố bài học và ứng dụng... Với cách học này, học sinh học rất chủ động, tự giác, tích cực và hiệu quả học tập đưa lại khá tốt” . Trong năm học vừa qua, các trường tham gia giảng dạy nghiêm túc từ khâu tổ chức tập huấn cho giáo viên, tổ chức giảng dạy nhiệt tình, trách nhiệm rất cao nên hiệu quả bước đầu mang lại khá khả quan. Thầy giáo Phạm Tùng Vinh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lý Tự Trọng cho biết: “Mô hình được thí điểm từ học sinh khối 2 trở lên vì các khối này các em đã biết đọc, biết viết. Qua thực hiện mô hình này, trường đã rút ra được nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy như: cách tổ chức dạy học theo nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm. Cả giáo viên và học sinh đều tăng cường tính tự chủ, chủ động trong mọi hoạt động lên lớp. Ngoài đồ dùng học tập của Bộ Giáo dục và Đào tạo, dự án hỗ trợ kinh phí để trang trí lớp học, làm đồ dung phục vụ học tập cho học sinh (làm phiếu học tập, làm đồ dùng dạy học…), hỗ trợ kinh phí sinh hoạt chuyên môn… nên giáo viên cũng đã sưu tầm và tự làm đồ dùng dạy học, đảm bảo cho học sinh thao tác, thực hành tốt. Việc kết hợp giữa tự đánh giá của học sinh với đánh giá của nhóm, đánh giá của giáo viên và đánh giá phụ huynh giúp chất lượng học tập được đánh giá sát đúng hơn”. Qua một năm triển khai mô hình trường học mới, giáo viên và học sinh ở các trường thí điểm đã thích nghi với môi trường học tập này và mô hình đã đạt hiệu quả khá. Cả giáo viên và học sinh đều đã cơ bản thay đổi thói quen dạy và học, khả năng tự học của học sinh được phát huy tối đa thông qua việc các em tự tìm hiểu kiến thức trong bài và qua tài liệu. Chênh lệch trong việc tiếp thu kiến thức giữa các học sinh nhờ đó cũng được rút ngắn. Những kiến thức khó, các em trao đổi nhóm và với giáo viên. Qua đó, các em phát huy tính độc lập, chủ động tiếp thu kiến thức và hiểu sâu sắc về các kiến thức đã được học. Ngoài ra, thông qua hoạt động nhóm, học sinh được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng làm việc tập thể. Môi trường học thoải mái, tạo sự hào hứng học tập cho học sinh. Ông Nguyễn Đức Tiên, Phó Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Đông Hà cho biết: Mô hình trường học mới đã bước đầu đem lại một số hiệu quả thiết thực. Nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học không chỉ ở các trường thực hiện thí điểm mà ở nhiều trường học trên địa bàn đã thực sự nâng cao. Năng lực của cán bộ, giáo viên, học sinh trong nhà trường được cải thiện theo chiều hướng dân chủ và lành mạnh hóa, thực sự lấy học sinh làm trung tâm. Học sinh thực sự tự giác, tự quản, tự học, tự đánh giá, tự tin, tự trọng, vì dạy học theo phương pháp mới này các em thực sự được trải nghiệm, được hợp tác giữa học sinh với nhau, giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với cha mẹ, cộng đồng nên không còn hiện tượng “học sinh ngồi nhầm lớp”. Tuy nhiên, việc áp dụng mô hình trường học mới này trên địa bàn thành phố Đông Hà nói riêng và toàn tỉnh nói chung còn gặp khó khăn do điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu thốn, nhất là phòng học vừa thiếu, vừa chật hẹp nên thiếu không gian cho việc tổ chức các hoạt động theo nhóm và tổ chức học 2 buổi/ngày. Vì vậy, để mô hình này phát huy được hiệu quả tốt nhất và nhân rộng (nếu được chọn làm mô hình chuẩn cho giáo dục trong toàn quốc) thì ngành Giáo dục và các cấp chính quyền cần quan tâm và ưu tiên tăng cường đầu tư cơ sở vật chất đạt chuẩn để có đủ phòng học cho các em không chỉ cho năm học này mà cho cả những năm sau. Trên cơ sở thí điểm dạy học theo mô hình VNEN có hiệu quả, Phòng Giáo dục và Đào tạo Đông Hà đã giới thiệu một số nội dung mới cho tất cả cán bộ, giáo viên toàn thành phố thông qua việc bồi dưỡng thường xuyên trong hè, để năm học 2013-2014 các trường đó có thể áp dụng một số phương pháp dạy học mới cũng như đổi mới “không gian lớp học” thật sự hiệu quả trong những năm học tiếp theo. Bài, ảnh: VÕ THÁI HÒA