ĐBQH Hà Sỹ Đồng: Cần cơ chế tạm thời, linh hoạt và minh bạch để tháo gỡ các vướng mắc pháp lý

Sáng nay 23/6, tại phiên thảo luận toàn thể tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong một số quy định pháp luật hiện hành, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã phát biểu đồng tình về sự cấp thiết và chính đáng của việc ban hành một nghị quyết đặc thù, có tính chất tạm thời nhưng đủ hiệu lực, đủ rõ ràng và minh bạch để tháo gỡ những vướng mắc đang kìm hãm hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh và cải cách thể chế.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng phát biểu tại Quốc hội sáng 23/6 - Ảnh: NL

Những vướng mắc pháp lý kéo dài, gây ách tắc thực tiễn

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, hệ thống pháp luật hiện nay còn tồn tại không ít quy định chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu thống nhất hoặc chưa đủ rõ ràng giữa các luật, đặc biệt là trong các lĩnh vực đầu tư, đất đai, xây dựng, đấu thầu, tài nguyên môi trường, tài chính, ngân sách... Những điểm nghẽn này đã được các địa phương, bộ, ngành phản ánh trong nhiều năm, gây cản trở đến quá trình tổ chức thực hiện các dự án đầu tư công, thu hút đầu tư tư nhân, giải ngân vốn đầu tư, chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính và thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia.

Mặc dù Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan có liên quan đã triển khai chương trình rà soát, sửa đổi pháp luật. Tuy nhiên, tiến độ và kết quả vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. “Nếu tiếp tục chờ sửa luật thì sẽ lỡ nhịp nhiều cơ hội phát triển, ảnh hưởng đến niềm tin và hiệu quả điều hành”, đại biểu nhấn mạnh.

Nghị quyết đặc thù là cần thiết, đúng thẩm quyền và phù hợp thực tiễn

Từ thực tế đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng hoàn toàn tán thành với đề xuất ban hành một nghị quyết của Quốc hội theo khoản 2 Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cho phép Quốc hội có thể quyết định áp dụng tạm thời những quy định khác với luật hiện hành, nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu đánh giá cao cách tiếp cận chủ động, thực tiễn của dự thảo nghị quyết lần này khi đã tập hợp được 25 nhóm vấn đề nổi bật, có tác động rộng và mang tính hệ thống. Trong đó, nhiều đề xuất có ý nghĩa quan trọng như: điều chỉnh tiêu chí dự án quan trọng quốc gia để tháo gỡ ách tắc cho các dự án hạ tầng lớn; gỡ vướng trong hợp đồng BT thuộc lĩnh vực PPP, vốn bị đình trệ nhiều năm do quy định thanh toán chưa rõ ràng; linh hoạt trong xác định giá đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và góp vốn bằng quyền sử dụng đất, những nội dung đang gây chậm trễ ở nhiều địa phương; hướng dẫn cụ thể về đấu thầu, chỉ định thầu, lựa chọn nhà đầu tư, thanh toán khối lượng xây lắp... góp phần thúc đẩy tiến độ đầu tư công và thu hút tư nhân tham gia phát triển hạ tầng.

Bên cạnh việc đồng tình với nội dung và cách tiếp cận của dự thảo, đại biểu Hà Sỹ Đồng cũng thẳng thắn đề xuất một số nội dung để hoàn thiện nghị quyết, đảm bảo tính khả thi và hạn chế phát sinh tiêu cực: bổ sung nguyên tắc thực hiện “minh bạch, công khai và trách nhiệm giải trình”, tránh việc vận dụng tùy tiện dẫn đến cơ chế xin cho; những nội dung trao quyền linh hoạt cho địa phương, bộ, ngành cần đi kèm quy định công khai phương án xử lý và quy trình giám sát; phải xác định rõ thời hạn hiệu lực của nghị quyết.

Đồng thời có quy định về đánh giá tác động và tổng kết quá trình thực hiện để kịp thời đưa vào chương trình sửa đổi luật; cần đảm bảo sự kết nối chặt chẽ giữa nghị quyết này và chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhằm đảm bảo sự nhất quán của hệ thống pháp luật và nâng cao năng lực lập pháp của Quốc hội trong thời gian tới.

Đề xuất xây dựng cơ chế “sandbox lập pháp” có kiểm soát

Từ thực tiễn xây dựng nghị quyết lần này, đại biểu Hà Sỹ Đồng kiến nghị Quốc hội nghiên cứu và thể chế hóa mô hình “sandbox lập pháp có kiểm soát”, tức cho phép thử nghiệm chính sách trong khuôn khổ nghị quyết, có giới hạn, có thời hạn, có báo cáo và giám sát chặt chẽ. Đây là cách tiếp cận hiện đại, phù hợp với thông lệ quốc tế, và cũng đúng định hướng của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi và hội nhập.

Cuối cùng, đại biểu đề nghị Quốc hội giao Chính phủ sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, rõ ràng để tránh tình trạng “nghị quyết có mà không dám làm” và kỳ vọng tạo ra một cơ chế vận hành tạm thời nhưng hiệu quả, minh bạch và có kiểm soát.

Nguyễn Lý - Thanh Tuân