Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng góp ý sửa đổi Hiến pháp năm 2013

Chiều nay 13/6, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trưởng thảo luận về Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Tri Hà Sỹ Đồng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã bày tỏ sự tán thành với sự cần thiết sửa đổi Hiến pháp, đồng thời đưa ra một số ý kiến, kiến nghị tập trung vào các nhóm vấn đề trọng tâm của dự thảo nghị quyết như sau:

Đổi mới cách lấy ý kiến Nhân dân: Cần nhìn thẳng những giới hạn

Đại biểu Hà Sỹ Đồng ghi nhận việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo nghị quyết thông qua ứng dụng VNeID là một bước tiến trong việc mở rộng dân chủ và cải cách hành chính.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại Quốc hội ngày 13/6 - Ảnh: NL

Với hơn 280 triệu lượt ý kiến thu nhận được, đây là con số ấn tượng thể hiện sự quan tâm và tham gia của toàn xã hội đối với công cuộc sửa đổi Hiến pháp.

Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ ra mặt hạn chế của cách làm này: phần lớn người dân chỉ chọn “đồng ý” hoặc “không đồng ý”, trong khi tỉ lệ góp ý cụ thể cho từng điều khoản còn thấp. Điều này cho thấy, để thu được những ý kiến thực sự có chất lượng và chiều sâu, cần có thêm các hình thức tổ chức đối thoại, thảo luận chuyên đề ở cơ sở, tổ chức nghề nghiệp, chuyên môn hoặc lồng ghép vào các hội nghị tiếp xúc cử tri.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Cần nhất quán về vị trí và vai trò trong hệ thống chính trị

Một trong những điểm sửa đổi trọng yếu của dự thảo là xác lập vai trò thống nhất của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) trong hệ thống các tổ chức chính trị - xã hội.

Đại biểu đồng tình với định hướng này và nhấn mạnh rằng, việc đưa các tổ chức chính trị - xã hội về trực thuộc MTTQVN không chỉ góp phần tinh gọn tổ chức mà còn thể hiện tư duy cải cách hệ thống chính trị theo hướng “tinh – gọn – mạnh”.

Tuy nhiên, việc liệt kê cụ thể tên các tổ chức chính trị - xã hội trong Hiến pháp như hiện nay là chưa phù hợp với nguyên lý nền tảng của luật Hiến pháp.

Đại biểu phân tích: Hiến pháp là văn bản có tính nguyên tắc và lâu dài, việc ‘đóng khung’ bằng tên cụ thể như vậy sẽ khó linh hoạt nếu trong tương lai phát sinh các tổ chức mới, hoặc cần tái cấu trúc các tổ chức hiện hành. Đại biểu đề xuất Hiến pháp chỉ nên quy định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên,” để tạo sự linh hoạt trong việc tổ chức bộ máy, đồng thời mở rộng không gian thể chế cho các hình thức tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp mới trong bối cảnh hội nhập và phát triển.

Phân quyền, phân cấp: Cải cách nhưng không làm mờ quyền lực dân cử

Trong phần góp ý về chính quyền địa phương (sửa đổi các Điều 111, 112, 114, 115), đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh tính cấp thiết phải khẳng định rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp là cấp tỉnh và cấp huyện, để bảo đảm sự nhất quán giữa Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang được sửa đổi đồng thời.

Đại biểu ủng hộ phương châm phân quyền mạnh, phân cấp rõ, kiểm soát chặt, nhưng cảnh báo về xu hướng tập trung quyền lực vào Trung ương nếu không đi kèm với cơ chế giám sát dân chủ.

Đại biểu nhấn mạnh: cần giữ nguyên quyền chất vấn của đại biểu hội đồng nhân dân tỉnh đối với Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, coi đây là công cụ kiểm soát quyền lực hữu hiệu của cơ quan dân cử. Việc này phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước không chỉ dựa vào phân công mà còn dựa trên kiểm soát lẫn nhau.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị cân nhắc kỹ đề xuất chuyển mô hình chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh do Hội đồng nhân dân bầu sang Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn, vì điều này có thể làm suy giảm tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của địa phương trước nhân dân. Đồng thời, việc trao thêm quyền cho Thường trực Hội đồng nhân dân trong chỉ định nhân sự cấp xã cũng cần bảo đảm dân chủ, công khai, tránh biến cải cách thành hình thức hóa quyền lực.

Điều khoản chuyển tiếp: Cần cụ thể để tránh lúng túng

Về điều khoản thi hành, đại biểu đề nghị phải có lộ trình cụ thể, rõ ràng về việc kiện toàn tổ chức bộ máy sau khi sửa đổi Hiến pháp có hiệu lực. cho rằng nếu không quy định rõ thời hạn và trình tự chuyển tiếp, có thể dẫn đến tâm lý chờ đợi, trì hoãn hoặc “lúng túng trong triển khai”.

Đại biểu cũng đặc biệt lưu ý về các trường hợp chỉ định nhân sự không phải là đại biểu Hội đồng nhân dân, cho rằng quy định này chỉ nên áp dụng một lần duy nhất, có mục tiêu rõ ràng, trong điều kiện cụ thể, và phải có cơ chế giám sát minh bạch.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng khẳng định: “Hiến pháp sửa đổi không chỉ đơn thuần là điều chỉnh bộ máy, mà quan trọng hơn, phải là văn kiện thể hiện tư duy chiến lược, mở đường cho cải cách thể chế, tái cấu trúc tổ chức chính trị và khai phóng tiềm năng phát triển đất nước trong giai đoạn mới”.

Cẩm Nhung - Nguyễn Lý