Đại biểu Hà Sỹ Đồng kiến nghị hoàn thiện cơ chế đầu tư, quy hoạch và an toàn giao thông đường sắt

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, chiều ngày 16/6, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Tham gia phát biểu tại phiên họp, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã có một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện dự thảo luật, nhằm hoàn thiện dự thảo luật, phục vụ mục tiêu phát triển kết cấu hạ tầng giao thông của ngành đường sắt.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng - Ảnh: NL

Đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của cơ quan soạn thảo, đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng dự thảo lần này có nhiều đổi mới theo hướng hiện đại, hội nhập, phù hợp với chiến lược phát triển hạ tầng đến năm 2030, tầm nhìn 2050.

Tuy nhiên, để luật thực sự là động lực cho mô hình tăng trưởng mới, đại biểu đề nghị cần tiếp tục làm rõ và bổ sung một số nội dung quan trọng.

Hoàn thiện cơ chế, huy động nguồn lực cho đầu tư, phát triển đường sắt

Đại biểu đề xuất bổ sung cơ chế rõ ràng về hợp tác công tư (PPP), trong đó cần làm rõ việc chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và nhà đầu tư, bảo đảm lợi nhuận hợp lý và chính sách ổn định trong suốt vòng đời dự án.

Đặc biệt, cần cho phép khai thác quỹ đất quanh ga và trạm dừng để tái đầu tư cho hạ tầng đường sắt theo mô hình phát triển tích hợp đô thị – giao thông – dịch vụ; ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư công trung hạn cho các dự án chiến lược, sửa đổi các luật liên quan để tránh xung đột pháp lý, và đầu tư vào những vùng có vai trò kết nối liên vùng, xuyên biên giới, điển hình như tuyến đường sắt Đông Hà – Lao Bảo, thuộc hành lang kinh tế Đông – Tây.

Về quy hoạch đường sắt, đại biểu đề xuất bổ sung quy định rõ ràng trong dự thảo: việc quy hoạch tuyến, ga đường sắt phải bảo đảm kết nối hiệu quả với các hành lang kinh tế quốc tế đã được xác định trong các hiệp định, đặc biệt là các tuyến ven biển và Đông – Tây nối từ cảng biển Việt Nam sang Lào, Thái Lan.

Phân cấp, điều phối rõ ràng, tránh chồng chéo

Đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh sự cần thiết rà soát các quy định để tránh tình trạng “vừa xây dựng, vừa vận hành” giữa các đơn vị thuộc Bộ Xây dựng. Đồng thời, cần làm rõ cơ chế phối hợp giữa Bộ Xây dựng và chính quyền địa phương trong quản lý hành lang an toàn đường sắt, bảo trì hạ tầng, tích hợp quy hoạch vào phát triển đô thị, nông thôn. Đề xuất thiết lập đầu mối chuyên trách về đường sắt trong cơ cấu Bộ Xây dựng để bảo đảm hiệu quả quản lý.

Theo đại biểu, Luật cần có lộ trình cụ thể về nội địa hóa với từng loại hình đường sắt, nhất là đường sắt tốc độ cao và đô thị. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất đầu máy, toa xe, linh kiện; khuyến khích chuyển giao công nghệ và quy định tỉ lệ nội địa hóa trong các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Đề nghị hình thành các trung tâm nghiên cứu- đào tạo – ứng dụng công nghệ đường sắt, liên kết chặt chẽ với các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước và đối tác quốc tế.

Bảo đảm an toàn đường sắt bằng công nghệ hiện đại

Về an toàn giao thông, đại biểu đề nghị quy định rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương và lực lượng chức năng trong xử lý vi phạm hành lang đường sắt, kể cả bằng biện pháp cưỡng chế. Cần sớm ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo để giám sát, điều hành giao thông đường sắt và đẩy nhanh việc xóa bỏ lối đi tự mở, xây dựng cảnh báo thông minh tại các đường ngang dân sinh.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề xuất cần xác định rõ trách nhiệm giải trình của các cơ quan trong toàn bộ chuỗi: từ lập quy hoạch, thẩm định, đầu tư đến khai thác. Bên cạnh đó, cần có cơ chế giám sát độc lập, sự tham gia của cộng đồng, chuyên gia và hệ thống thông tin thống nhất về kế hoạch, tiến độ và hiệu quả vận hành.

Cuối cùng, đại biểu Hà Sỹ Đồng khẳng định: “Phát triển đường sắt không chỉ là nhu cầu bức thiết về giao thông, mà còn là chiến lược lâu dài để đảm bảo quốc phòng – an ninh, kết nối vùng, bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.” Kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiêm túc tiếp thu các ý kiến, hoàn thiện dự thảo với chất lượng cao nhất, trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp này.

Nguyễn Lý – Cẩm Nhung