Chung tay nuôi dưỡng trẻ phát triển toàn diện

(QT) - Đồng hành với Quảng Trị trong nỗ lực giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) và tử vong của trẻ em, gần 4 năm qua, Dự án Alive & Thrive (viết tắt là A&T) do Quỹ Bill & Mellinda Gates tài trợ đã giúp rất nhiều gia đình trên địa bàn tỉnh cải thiện hành vi thực hành nuôi dưỡng trẻ nhỏ (NDTN). Mô hình Phòng tư vấn Mặt trời bé thơ (PTVNDTN) và Nhóm hỗ trợ NDTN tại cộng đồng do A&T đặt nền móng đến nay đã thực sự phát huy hiệu quả và trở thành ngôi nhà chung cho những người nuôi dưỡng trẻ ở những vùng dự án triển khai. Việc NDTN của các bà mẹ ở những vùng Dự án A&T triển khai đã thực sự đổi thay từ khi cùng nhau tham gia sinh hoạt chung trong nhóm hỗ trợ NDTN tại cộng đồng. Với mô hình sinh hoạt này, mỗi thôn bản được chia thành 3 nhóm gồm nhóm những bà mẹ có thai 3 tháng cuối; nhóm bà mẹ có con từ 0- 6 tháng tuổi và bà mẹ có con từ 6- 24 tháng tuổi. Dưới sự giám sát của cán bộ y tế địa phương, lịch sinh hoạt của các nhóm được phân chia theo từng chủ đề phù hợp với nhu cầu của từng nhóm bà mẹ. Cách làm khoa học này giúp người tham gia không mất thời gian và dễ dàng tiếp cận thông tin đích hơn khi nội dung thông tin đưa ra không chồng chéo, những buổi sinh hoạt nhóm của mô hình 02 do A& T hỗ trợ vì vậy thu hút không chỉ các bà mẹ tham gia mà còn cả những người làm bố, làm ông, làm bà.

Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu giúp trẻ phát triển toàn diện

Có thể nói, ở những nơi khó tiếp cận với các dịch vụ y tế như thôn, bản thì mô hình nhóm hỗ trợ NDTN chính là ngôi nhà chung để các các bà, các mẹ và những người nuôi trẻ cùng nhau gặp gỡ, trao đổi và thảo luận cũng như tiếp thu nhiều kiến thức bổ ích làm thay đổi hành vi thực hành theo hướng có lợi cho sự phát triển của con em. Song hành với mô hình 02 được triển khai ở vùng thôn bản, mô hình 01 là các PTVMTBT cũng đã và đang chứng minh vai trò của mình trong nỗ lực giảm tình trạng SDD và tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi do thực hành chăm sóc dinh dưỡng chưa phù hợp. Thông qua tư vấn cá nhân và tư vấn nhóm cho các bà mẹ mang thai từ 3 tháng cuối thai kỳ cho đến khi trẻ lên 2 tuổi, các PTVMTBT hoạt động với mục đích can thiệp nhằm tăng tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ, cải thiện số lượng và chất lượng thức ăn bổ sung và giảm tỷ lệ SDD của trẻ em ở thể thấp còi. Chị Nguyễn Thị Thúy Vân, thôn 2A, xã Hải Thái, Gio Linh cho biết: “Tôi tham gia sinh hoạt nhóm từ lúc mang thai 3 tháng cuối. Sau khi sinh cháu, do được tư vấn kỹ về cách NDTN, nhất là việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu nên dù sinh mổ nhưng tôi vẫn cố gắng cho cháu bú ngay sau khi sinh và sẽ cho cháu bú mẹ hoàn toàn đến hết tháng thứ 6 để cháu có nền tảng phát triển toàn diện về sau”. “Các thành viên trong nhóm rất tự tin và nuôi con rất có khoa học nhờ áp dụng những kiến thức tiếp thu được trong việc tham gia sinh hoạt nhóm hỗ trợ NDTN tại cộng đồng. Mô hình này rất bổ ích và thiết thực cho những bà mẹ nuôi con nhỏ nên tôi nghĩ cần được nhân rộng để mọi trẻ nhỏ có cơ hội được nuôi dưỡng tốt hơn”, chị Đinh Thị Liên, nhân viên y tế thôn bản thôn 2A, Hải Thái, Gio Linh chia sẻ. Trước thực trạng tỷ lệ SDD trẻ em dưới 5 tuổi cao hơn mức bình quân cả nước, đặc biệt là ở các huyện miền núi như Hướng Hóa, Đakrông, sự có mặt của A&T ở Quảng Trị được xem như một luồng gió mới góp phần làm thay đổi nhận thức và thực hành về NDTN của không ít người dân trên địa bàn. Với 4 vùng hưởng lợi gồm huyện Triệu Phong, Gio Linh, Hướng Hóa và thành phố Đông Hà, A&T đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực như đào tạo bồi dưỡng cán bộ y tế, những người tham gia dự án thông qua tập huấn về kiến thức, kỹ năng NDTN và kỹ năng tư vấn nhằm tạo ra một đội ngũ tư vấn đạt chuẩn đảm nhận nhiệm vụ nâng cao nhận thức cho các bà mẹ. Công tác truyền thông thông qua 2 mô hình PTVMTBT và Nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản được tăng cường nhằm giúp khả năng tiếp cận của các đối tượng thuận lợi hơn, cụ thể hơn và dễ dàng thực hành hơn trong từng giai đoạn. Thực hiện việc quảng bá PTVMTBT nhằm thu hút khách hàng, cung cấp các tài liệu truyền thông và truyền thông trực quan đến bà mẹ mang thai, cho con bú và cho ăn bổ sung. Đồng thời, thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát chất lượng công tác tư vấn, góp phần giúp Quảng Trị hướng tới mục tiêu cải thiện tình trạng SDD trẻ em. Cụ thể là tăng gấp đôi tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; cải thiện chất lượng và số lượng thức ăn bổ sung và mỗi năm giảm 2% tỷ lệ trẻ em SDD dạng thấp còi. Từ những việc làm cụ thể đó, sau gần 4 năm Dự án triển khai, hoạt động NDTN trên địa bàn Quảng Trị đã có những bước khởi sắc rất đáng ghi nhận. Tình trạng SDD trẻ em đã giảm đáng kể và giảm bền vững qua các năm. Cụ thể, tỷ lệ SDD trẻ em dưới 24 tháng tuổi từ 15,2% năm 2011 giảm còn 9,4% năm 2014. Đặc biệt, việc đưa vào hoạt động 25 PTVMTBT theo hình thức nhượng quyền xã hội đặt tại các trạm y tế xã, các trung tâm y tế, các bệnh viện tuyến huyện và tỉnh với cơ sở vật chất, trang thiết bị được A&T đầu tư theo chuẩn, đội ngũ cán bộ đảm trách công tác tư vấn được đào tạo bài bản về chuyên môn và sáng tạo trong phương pháp truyền thông đã thu hút hàng ngàn lượt bà mẹ mang thai, bà mẹ nuôi con nhỏ đến tham gia tư vấn. Cùng với hoạt động của 81 nhóm trong mô hình 02 do A&T hỗ trợ tại thôn, bản, các PTVMTBT đã cung cấp cho những gia đình trong vùng dự án nhiều thông tin bổ ích, chi tiết về từng thời kỳ, từng giai đoạn của việc nuôi con bằng sữa mẹ và cho trẻ ăn bổ sung hợp lý thông qua hình thức tư vấn và cấp phát các tài liệu truyền thông. Từ việc nâng cao nhận thức của bà mẹ và những người nuôi trẻ, tỷ lệ trẻ được bú mẹ trong vòng 1 giờ đầu sau sinh tại Quảng Trị đến nay đã đạt trên 99%, tỷ lệ trẻ được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu tăng từ 21% lên 49% sau gần 4 năm Dự án đi vào hoạt động. Có thể nói, bằng những hoạt động mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, A&T đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng NDTN tại địa phương, góp phần định hướng cho Quảng Trị có những bước đi phù hợp tiếp theo nhằm mục đích tiếp tục cải thiện tình trạng SDD trẻ em một cách hiệu quả. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của dự án cũng gặp phải những rào cản nhất định. Một trong số đó chính là khó khăn của việc đưa mô hình nhượng quyền xã hội PTVMTBT phát triển theo định hướng ban đầu nhằm từng bước xã hội hóa công tác phòng chống SDD trẻ em. Trên thực tế, phương cách hoạt động mà mô hình này hướng tới vẫn còn khá mới mẻ với nhận thức đa phần người dân Quảng Trị. Khách hàng đến với các PTV lâu nay đã quen với việc bao cấp nên rất khó khăn trong việc vận động họ chi trả để nhận được những thông tin tư vấn khi họ có nhu cầu. Đồng thời, cơ chế, chính sách để thực hiện điều này hiện vẫn dừng ở mức thảo luận, chưa đồng thuận vì dự án đang thí điểm triển khai... Tuy nhiên, với một dự án có ý nghĩa xã hội tích cực như A&T thì việc đưa ra các giải pháp đồng bộ nhằm khắc phục khó khăn, duy trì và nhân rộng hiệu quả hoạt động trong thời gian tới là việc làm hết sức cần thiết. Bà Nguyễn Thị Thanh, Phó Giám đốc Sở Y tế, Giám đốc Dự án A&T Quảng Trị cho biết: “Thời gian tới, chúng ta sẽ tiếp tục duy trì các mô hình hoạt động đang có thông qua các nguồn lực thực tế cũng như kinh nghiệm có được và từng bước nhân rộng, trước mắt là ở những địa bàn thuận lợi, đặc biệt ở các huyện xa trung tâm thành phố vì hoạt động tư vấn sẽ hiệu quả hơn. Đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm quảng bá lợi ích của việc triển khai dự án A&T trên địa bàn. Đẩy mạnh công tác giám sát kiểm tra. Quan trọng hơn, khi dự án không còn hỗ trợ nguồn kinh phí, chúng ta cần phối hợp lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như các nguồn kinh phí khác để duy trì hoạt động này nhằm tiếp tục giảm tỷ lệ SDD trẻ em, đặc biệt là thể thấp còi, đồng thời tăng nhận thức cũng như cải thiện thực hành NDTN cho người dân trên địa bàn tỉnh”. Bài, ảnh: PHƯƠNG THẢO