Chống gian lận thi cử bằng camera liệu có khả thi?

(QT) - Chỉ vài tháng nữa, kì thi tốt nghiệp PTTH quốc gia năm 2019 lại bắt đầu, trong khi sự cố gian lận thi cử của mùa thi 2018 chưa hẳn đã giải quyết rốt ráo. Gian lận thi cử từ chỗ hiếm hoi, khó thực hiện, thì mùa thi vừa qua đã được tiến hành một cách bài bản, hệ thống và không thể bắt bẻ được. Nếu Hòa Bình, Hà Giang, Sơn La…đã có nhiều cán bộ giáo dục liên quan gian lận bị truy tố thì kết quả thi của phòng thi ở Lạng Sơn vẫn là một tồn nghi nhưng xét về pháp luật không thể hủy bỏ kết quả, cho dù đã có người dân đòi “sẵn sàng bỏ tiền ra tổ chức cho các thí sinh này thi lại” để giám định.

Nói như thế để thấy rằng, công cuộc thực hiện một kì thi nghiêm túc, công chính là điều không dễ dàng. Vừa qua, Bộ GD&ĐT công bố một số điểm mới nhằm hạn chế tiêu cực, đảm bảo kết qủa trung thực khách quan tuy nhiên những giải pháp này cũng chưa khiến cho người dân an tâm. Điểm nổi bật trong các giải pháp này là dùng hệ thống camera giám sát toàn bộ các khâu liên quan đến kì thi gồm: “Đặt camera giám sát phòng chứa tủ đựng đề thi, bài thi 24 giờ/ngày và tăng cường trách nhiệm của các đối tượng có liên quan trong bảo quản đề thi, bài thi tại điểm thi, hội đồng thi. Chỉ đạo tổ chức chấm bài thi trắc nghiệm, giao nhiệm vụ cho các trường đại học chủ trì, đặt camera giám sát phòng chấm thi 24/24 giờ. Sửa đổi, nâng cấp, hoàn thiện phần mềm chấm thi trắc nghiệm theo hướng tăng cường tính bảo mật và chức năng giám sát để ngăn ngừa các can thiệp trái phép. Mã hóa dữ liệu tạo ra trong quá trình xử lí bài thi trắc nghiệm để tránh người dùng can thiệp và đảm bảo trong suốt quá trình xử lí bài thi, cán bộ xử lí bài thi không thể có được thông tin về mối liên hệ giữa thông tin cá nhân của thí sinh với phần nội dung trả lời trắc nghiệm…”.

Hệ thống camera tại mùa thi sắp tới dường như được coi là một yếu tố khả dĩ nhất để hạn chế tiêu cực gian lận, tuy nhiên liệu điều đó có đảm bảo chắc chắn cho một kì thi an toàn tuyệt đối hay không thì chưa ai có thể trả lời dứt khoát. Hệ thống camera dù có hiện đại đến đâu thì người điều khiển hệ thống ấy vẫn là con người. Lịch sử của ngành công nghệ thông tin tuy non trẻ nhưng cũng đã cho thấy nhiều vụ việc hệ thống IT hay trí tuệ nhân tạo giỏi giang đến đâu thì cũng không thể quyết định thay cho con người. Bởi thế, không thể không lưu ý khi đề xuất giải pháp giám sát này đưa ra, có người đã tỏ ra nghi ngại: Hay lại chuẩn bị cho gói thầu lắp đặt camera?

Thi cử để nhằm chọn ra những người thực tài, thực sự giỏi giang tiếp tục con đường học hành và cống hiến cho đất nước. Tuy nhiên cái cách mà các sự cố gian lận thi cử gần đây cho thấy: mục đích của gian lận thi cử chỉ nhằm đạt được điểm cao để lọt vào các trường đại học hạng “top”, những ngôi trường mà sau khi tốt nghiệp các sinh viên hầu như sẽ được đảm bảo về công ăn việc làm và thu nhập. Làm sao nói chuyện cống hiến và phụng sự khi bắt đầu ngồi ở phòng thi các em đã được sắp xếp cho một kết quả gian lận? Và với kết quả gian lận ấy, học lực ấy, khi ra trường để thực thi công vụ, hậu quả từ đó gây ra cho xã hội sẽ là khôn lường.

Nguyễn Trãi từng viết “họa phúc hữu môi phi nhất nhật” (họa phúc đều có duyên do, đâu chỉ một ngày). Cũng có thể nói như vậy với sự loay hoay của ngành Giáo dục nước ta suốt nhiều năm qua xung quanh việc thi cử. Sự gian lận thi cử, chuyện đạo đức học đường, chuyện 231 cái tát, chuyện giáo viên lo lót chạy việc… những sự việc đau lòng ấy, sẽ khó mà giải quyết một sớm một chiều, vì thế chuyện camera cũng chỉ là một giải pháp tình thế, trong khi nền giáo dục nước nhà cần những giải pháp căn cơ và toàn diện hơn.

Lê Đức Dục