Chính sách bảo hiểm thất nghiệp: “Phao cứu sinh” cho người lao động

(QT) - Được triển khai từ năm 2009, chính thức chi trả chế độ từ 1/1/2010, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã có những tác động tích cực, trực tiếp đến người lao động, người sử dụng lao động và vấn đề an sinh xã hội, thể hiện tính nhân văn, tinh thần đoàn kết của người lao động và chủ sử dụng lao động đối với những lao động bị mất việc. Với những lợi ích mang lại, BHTN đã từng bước đi vào cuộc sống và thực sự trở thành “phao cứu sinh” của nhiều lao động trong lúc khó khăn.

Người lao động tìm hiểu các thủ tục liên quan đến chính sách chi trả BHTN

Có thời gian 9 năm làm công nhân tại một công ty chuyên sản xuất giày thể thao ở Đồng Nai, vì hoàn cảnh gia đình, anh Trần Văn Đỗ, ở xã Cam An, huyện Cam Lộ nghỉ việc về quê. Trong thời gian tạm thời chưa tìm được công việc mới, anh đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh làm các thủ tục để được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp (TCTN). Anh Đỗ cho biết: “Trong thời gian làm việc tại Đồng Nai, tôi được đơn vị tư vấn hướng dẫn đóng BHXH và BHTN, nên bây giờ trong điều kiện tạm thời không có việc làm, tôi sẽ được nhận một khoản tiền TCTN theo chính sách BHTN. Mặc dù khoản TCTN chỉ là một phần thu nhập khi mất việc làm nhưng thực sự đó là “phao cứu sinh” giúp tôi có thu nhập để chờ tìm công việc mới phù hợp”.

Tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, bình quân mỗi ngày có hơn mười người đến làm thủ tục để được nhận TCTN theo chính sách BHTN. Chị Võ Thị Thúy Hằng, từng là nhân viên bộ phận Chăm sóc khách hàng của Công ty Mobifone chi nhánh Đà Nẵng, nay nghỉ việc về Quảng Trị theo chồng và đang chờ tìm công việc mới, chia sẻ: “Đang có công việc ổn định được 6 năm, nay phải nghỉ để tìm công việc mới ở quê chồng, tôi cũng rất hoang mang. Lo lắng nhất là mình sẽ mất một thời gian thất nghiệp, không có thu nhập trong khi con đang còn nhỏ. Nay có thêm khoản TCTN, tôi còn được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí, được hỗ trợ học nghề để có nhiều cơ hội chuyển đổi việc làm và được hưởng BHYT trong suốt thời gian tìm việc nên tôi thấy được động viên và yên tâm phần nào”.

Tại địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện có 2.519 doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức đang hoạt động, trong đó có 1.907 đơn vị với 39.099 người giao kết hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc trên địa bàn tham gia BHTN. 6 tháng đầu năm 2018, Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh tiếp nhận hồ sơ đề nghị hưởng BHTN cho 1.506 người và đã giải quyết hồ sơ cho 1.373 người được hưởng TCTN với số tiền chi trợ cấp hơn 15,5 tỷ đồng. Đồng thời tổ chức tư vấn, giới thiệu việc làm cho 2.863 lượt lao động, trong đó có 53 người tìm được việc làm, hỗ trợ học nghề cho 34 lao động hưởng TCTN với số tiền hơn 95 triệu đồng. Theo đánh giá, 6 tháng đầu năm 2018, trên địa bàn tỉnh có một số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, đồng thời số người lao động bị mất việc làm tại các doanh nghiệp thuộc các tỉnh phía nam như Bình Dương, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh gia tăng. Do đó, số lượng lao động thất nghiệp nộp hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng TCTN trong 6 tháng đầu năm 2018 tăng 27,8% so với cùng kỳ năm 2017.

Có thể thấy sự ưu việt của chính sách BHTN là nhằm thay thế, bù đắp một phần thu nhập tạm thời dành cho những người lao động bị mất việc làm. Song người lao động khi bị mất việc làm để được hưởng chế độ BHTN phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu theo quy định của pháp luật về BHTN. Cụ thể là đã tham gia đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc; đóng đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng đối với hợp đồng lao động/hợp đồng làm việc theo mùa vụ hoặc một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng và đã nộp đầy đủ đúng quy định hồ sơ hưởng TCTN tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh; chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ đề nghị hưởng TCTN. Mức TCTN hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi mất việc làm, nhưng không quá 5 lần mức lương cơ sở đối với lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do nhà nước quy định hoặc không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Luật Lao động đối với người lao động đóng BHTN theo chế độ tiền lương mà người sử dụng lao động đóng tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động/hợp đồng làm việc.

Thời gian hưởng TCTN được quy định như sau: Đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 3 tháng TCTN; đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng TCTN nhưng tối đa không quá 12 tháng; các tháng lẻ, năm lẻ được bảo lưu cho lần hưởng tiếp theo. Mặt khác, chính sách BHTN còn hỗ trợ người lao động được học nghề, được hỗ trợ tìm việc làm, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống. Đối với doanh nghiệp, từ khi triển khai chính sách BHTN, không còn phải trả 0,5 tháng lương/năm công tác để trợ cấp thôi việc khi có lao động nghỉ việc. Trước đây, nếu vào một thời điểm nhất định, lao động nghỉ việc nhiều thì việc doanh nghiệp cân đối tiền để chi trả trợ cấp thôi việc cho người lao động sẽ gặp khó khăn. Nhưng từ năm 2009, khi chính sách BHTN đi vào cuộc sống, người lao động, doanh nghiệp và nhà nước cùng tham gia nên giảm tải rất nhiều cho doanh nghiệp trong việc giải quyết trợ cấp thôi việc cho người lao động. Hằng tháng, doanh nghiệp chỉ trích 1% tổng quỹ lương của mình để đóng vào quỹ BHTN cho người lao động.

Có thể thấy, BHTN đang là chỗ dựa cho người lao động mất việc có thể ổn định cuộc sống, có điều kiện học nghề và tìm việc làm mới. Tuy nhiên, để người lao động được hưởng đầy đủ các quyền lợi từ BHTN, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp cần tuyên truyền tích cực hơn nữa để người lao động hiểu về lợi ích của BHTN, chủ động tham gia và hưởng quyền lợi nếu chẳng may bị mất việc làm. Đồng thời, phối hợp giám sát chặt chẽ việc tham gia, thực hiện các thủ tục về BHTN của tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp sử dụng lao động. Bên cạnh đó, các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp cũng cần chủ động thực hiện đầy đủ các thủ tục về BHTN nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng, giảm bớt khó khăn cho người lao động khi mất việc, góp phần bảo đảm an sinh xã hội.

Bảo Bình