Cần vào cuộc quyết liệt để gỡ “thẻ vàng” của EC

(QT) - Thời gian qua, hoạt động xuất khẩu hàng thủy sản khai thác của nước ta vào châu Âu và một số thị trường khác gặp khó khăn do “thẻ vàng” mà Ủy ban châu Âu (EC) áp dụng. Để gỡ khó, cùng với cả nước, các cấp chính quyền, ngành và đơn vị liên quan cùng chủ tàu và ngư dân trong tỉnh đang nỗ lực triển khai, thực hiện nghiêm túc những quy định được đưa ra để EC rút lại “thẻ vàng”.

Ngư dân Quảng Trị hiểu nỗ lực trong chống khai thác IUU sẽ góp phần giúp gỡ “thẻ vàng” của EC. Ảnh: Q.H

Những bước đi nỗ lực

Nhiều chủ tàu, ngư dân ở các xã vùng biển của tỉnh đã thu xếp việc vươn khơi để tham dự hội nghị báo cáo kết quả làm việc của đoàn thanh tra EC do Sở Nông nghiệp và PTNT tổ chức. Cùng với đại diện lãnh đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan, người dân rất vui mừng khi được biết sau chuyến công tác, đoàn thanh tra của EC đánh giá cao, ghi nhận sự cam kết, quyết tâm chính trị cũng như nỗ lực của Việt Nam trong việc triển khai các khuyến nghị của EC, chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (khai thác IUU). EC khẳng định Việt Nam có nhiều tiến bộ so với đợt kiểm tra lần 1 và đang đi đúng hướng. Bên cạnh đó, đoàn thanh tra của EC chỉ rõ một số điểm cần sớm khắc phục về khung pháp lý; việc theo dõi, kiểm soát, giám sát tàu cá; quản lý đội tàu; thực thi pháp luật; truy xuất nguồn gốc và chứng nhận khai thác hải sản…

Cùng với các địa phương trên cả nước, thời gian qua, các cấp, ngành, địa phương, đơn vị liên quan và ngư dân trên địa bàn tỉnh đã nỗ lực chống khai thác IUU bằng nhiều cách khác nhau. Trong đó, việc chỉ đạo điều hành và hoàn thiện khung pháp lý được đặc biệt quan tâm. Năm vừa qua, Sở Nông nghiệp và PTNT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành 11 văn bản chỉ đạo về chống khai thác IUU. Sở cũng đã ban hành 21 văn bản hướng dẫn các địa phương, đơn vị liên quan, chủ tàu và ngư dân. Các đoàn kiểm tra luôn chú ý nhắc nhở, chấn chỉnh việc sản xuất của các tàu cá, quá trình cập cảng, sử dụng nhật ký khai thác thủy sản… Công tác thông tin, tuyên truyền chống khai thác IUU được tiến hành thường xuyên, đa dạng hóa về hình thức.

Để gỡ “thẻ vàng” của EC, các cấp, ngành, đơn vị liên quan, chủ tàu và ngư dân trên địa bàn quán triệt, thực hiện nghiêm túc các quy định chung. Việc kiểm soát tàu cá vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài được chú trọng. Tín hiệu đáng mừng là thời gian qua, không có tàu cá và ngư dân Quảng Trị bị bắt giữ vì vi phạm vùng biển nước ngoài. Các cấp, ngành, đơn vị liên quan đã quan tâm đến việc vận động người dân lắp đặt hệ thống giám sát tàu cá. Chi cục Thủy sản trang bị máy tính và ti vi màn hình cỡ lớn để triển khai giám sát và phân cấp cho Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng cùng Ban Quản lý Cảng cá theo dõi. Trong nỗ lực chung, các cấp, ngành, đơn vị liên quan đã đôn đốc, kiểm soát tàu cá ra, vào cảng; giám sát việc bốc dỡ thủy sản vào cảng; yêu cầu chủ tàu thu nộp nhật ký khai thác thủy sản, khai báo tàu trước khi cập và rời cảng…

Đặc biệt, nhằm nâng cao nhận thức của chủ tàu, ngư dân, các lực lượng chức năng đã làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý tàu vi phạm. Ông Nguyễn Hoài Nam, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản cho biết, riêng trong năm 2019, lực lượng chức năng đã tổ chức 37 chuyến tuần tra, trong đó có 27 chuyến trên biển và 10 chuyến nội vùng. Qua đó, có 415 lượt tàu được kiểm tra. Lực lượng chức năng đã xử lý 15 vụ tàu cá vi phạm trong lĩnh vực thủy sản, xử phạt 26 triệu đồng. Việc thanh tra, kiểm tra, xử phạt nghiêm túc đã góp phần răn đe, giáo dục những chủ tàu, ngư dân chưa ý thức rõ về tầm quan trọng của việc thực hiện các quy định từ EC.

Còn nhiều rào cản

Mặc dù các cấp, ngành, đơn vị liên quan và phần đông chủ tàu, ngư dân đã có nhiều nỗ lực để gỡ “thẻ vàng” của EC nhưng tình trạng vi phạm quy định vẫn còn diễn ra. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó nguyên nhân chính là do nhận thức của một bộ phận chủ tàu, ngư dân chưa cao. Một số trường hợp tuy đã hiểu tầm quan trọng của việc gỡ “thẻ vàng” của EC cũng như những điều cần làm nhưng không thay đổi, chuyển biến.

Theo số liệu từ Sở Nông nghiệp và PTNT, năm 2019 số tàu cá nội tỉnh cập cảng chỉ định còn ít, chỉ chiếm 40%. Số lượng tàu từ 15m trở lên không chấp hành cập cảng chỉ định rất lớn. Một thực tế khác là một số chủ tàu vẫn chưa quen với quy định khai báo trước khi cập và rời cảng. Các thuyền trưởng thiếu nghiêm túc trong việc nộp nhật ký khai thác thủy sản. Năm vừa qua, số lượng nhật ký nộp cho Ban Quản lý Cảng cá chỉ đạt 34,55% tàu cập cảng. Tuy đã được hướng dẫn nhưng các chủ tàu, chủ hàng vẫn chưa quan tâm đến việc đề nghị cấp giấy xác nhận và chứng nhận thủy sản từ khai thác. Một số chủ tàu, ngư dân cho rằng, những công việc được yêu cầu nghiêm túc thực hiện theo quy định của EC là phức tạp, rối rắm.

Tuy các cấp, ngành, đơn vị liên quan đã tập trung tuyên truyền, vận động nhưng nhiều chủ tàu trên địa bàn tỉnh hiện vẫn chưa chủ động lắp đặt các thiết bị giám sát hành trình. Phó Chủ tịch UBND xã Gio Việt, huyện Gio Linh Trần Thanh Hải cho biết, toàn xã hiện có 110 tàu, thuyền lớn nhỏ, trong đó có 40 chiếc trên 90CV. Thời gian qua, phần lớn các chủ tàu và ngư dân trên địa bàn đã nghiêm túc thực hiện các quy định của EC, chống khai thác IUU. Bên cạnh những nỗ lực, một điểm tồn tại là vẫn còn 30 tàu cá của người dân trên địa bàn chưa được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Nguyên nhân là do bà con thiếu kinh phí lắp đặt. “Thời gian qua, một số hộ ngư dân trên địa bàn đã vay mượn nhiều để đóng mới, cải hoán tàu thuyền. Vì vậy, bà con gặp khó khăn trong việc xoay chạy để lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Chúng tôi rất mong các cấp, ngành, đơn vị liên quan vào cuộc để giải quyết vấn đề này”, ông Hải chia sẻ.

Tại hội nghị báo cáo kết quả làm việc của đoàn thanh tra EC vừa diễn ra, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Nguyễn Văn Huân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện các quy định của EC trong chống khai thác IUU. Ông Huân đề nghị các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan và ngư dân cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong triển khai thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU; chú trọng triển khai các nội dung của Luật Thủy sản 2017 và các văn bản liên quan; tiếp tục tổ chức ký cam kết với các chủ tàu không vi phạm khai thác trên các vùng biển nước ngoài; duy trì hoạt động của Văn phòng kiểm soát nghề cá…UBND các huyện ven biển cần chỉ đạo cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương thông báo về việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và thực hiện nghiêm các quy định khai báo tàu trước khi cập và rời cảng; thu nộp nhật ký khai thác; xác nhận, chứng nhận thủy sản từ khai thác; hoạt động tàu cá trên biển… Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp để tiến hành kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản và tăng cường kiểm soát tàu cá. Công an tỉnh cần phát huy hơn nữa hiệu quả của công tác nắm bắt tình hình, kịp thời phát hiện, phối hợp xử lý nghiêm để răn đe tàu cá khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài…

Được biết vào tháng 6/2020, đoàn thanh tra của EC sẽ lần thứ 3 sang Việt Nam để kiểm tra tình hình thực hiện các khuyến nghị về chống khai thác IUU. Hiện nay, các cấp, ngành, đơn vị liên quan và ngư dân Việt Nam nói chung đang dồn sức để khắc phục những điểm tồn tại, hạn chế trong việc chống khai thác IUU. Là người trong cuộc, các cấp, ngành, đơn vị liên quan, chủ tàu và ngư dân trên địa bàn tỉnh cần hành động tích cực, quyết liệt hơn nữa để góp sức gỡ “thẻ vàng”.

Quang Hiệp