Cần thực hiện tốt theo quy hoạch nghĩa trang nhân dân ở vùng biển

(QT) - Nghĩa trang nhân dân (NTND) được xây dựng theo quy hoạch là một trong những nội dung của tiêu chí thứ 17 về môi trường trong xây dựng nông thôn mới (NTM). Tùy theo điều kiện thực tế và đặc điểm văn hóa của từng dân tộc để NTND được xây dựng quy hoạch cho phù hợp nhưng tất cả đều phải đảm bảo yêu cầu về vệ sinh môi trường và không gây lãng phí. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều địa phương trong tỉnh vẫn còn tình trạng thực hiện an táng theo quy hoạch nghĩa trang không hợp lý đã tác động đến cuộc sống của một bộ phận dân cư, nhất là ở vùng biển.

Nhiều hộ dân đang sinh sống ở gần khu vực có mộ

Người sống ở xen lẫn trong các khu vực có mồ mả

Do không còn đất ở khu vực dân cư tập trung nên xã Trung Giang, huyện Gio Linh đã cấp đất cho các hộ dân ở khu vực các rìa khu dân cư, gần nơi có mồ mả, nhất là các thôn gần biển. Có hộ làm nhà chỉ cách mộ khoảng 10- 30 m, trong khi quy định về khoảng cách của nghĩa trang đối với khu dân cư trong xây dựng NTM phải bảo đảm lớn hơn 100 m. Gia đình chị H. ở xã Trung Giang, Gio Linh vừa được xã cấp đất ở mới ở khu vực có nhiều mồ mả. Cái giếng chị mới khoan xong cách đúng những ngôi mộ chỉ khoảng hơn 10 m. Nước giếng khoan không trong lành như các giếng khác ở trong khu tập trung dân cư mà có nhiều mùi vị lạ. Chị H. cho biết: “Vì không còn đất ở khu vực dân cư tập trung nên xã phải cấp đất lấn dần ở khu vực có mồ mả. Ở đây có nhiều hộ xây nhà ở gần mộ, sống lâu ngày rồi cũng quen nhưng nước giếng khoan ở gần mộ quá cũng ngại”.

Hầu hết các làng ở vùng biển trước khi bắt tay vào thực hiện chương trình xây dựng NTM đều không có NTND. Do đặc điểm vùng cát khô nóng, đất sản xuất hẹp, đất trống nhiều nên người dân trước đây mai táng người mất khá tùy tiện, chôn cất ở khắp nơi, lâu dần hình thành tự phát các cụm mồ mả nằm rải rác ở nhiều khu vực. Việc chôn cất người mất lộn xộn, không theo quy hoạch đã gây lãng phí đất đai, ô nhiễm môi trường. Hiện diện tích đất có mồ mả chiếm khá nhiều trong diện tích đất tự nhiên của hầu hết các xã ở vùng biển trong khi người dân còn thiếu đất ở và đất sản xuất. Chủ tịch UBND xã Trung Giang Trần Xuân Tưởng cho biết: “Vì trước đây, xã chưa có NTND và chưa quy hoạch nghĩa trang, trong khi quỹ đất của địa phương dọc triền cát ven biển và những cánh rừng (rú) còn trống nhiều nên người dân thường chôn cất, xây dựng mồ mả ở những nơi này và hình thành những vùng nghĩa trang tự phát”.

Theo thời gian, dân số ở các địa phương vùng biển phát triển nhanh, nhu cầu tách hộ ngày càng tăng nên các xã đã cấp đất xây dựng nhà ở cứ lấn dần sang vùng có mồ mả, thậm chí có hộ sống xen lẫn trong khu vực có mộ. Việc người sống phải ở lẫn trong các khu vực có mồ mả đã làm ảnh hưởng đến cuộc sống, nhất là vấn đề nước sinh hoạt. Vùng cát thường có mạch nước ngầm nông, nên chỉ cần khoan giếng sâu khoảng 5 m là có nước. Đây cũng là tầng đất thấm các chất bẩn từ bề mặt đất xuống. Do đó, việc khoan giếng ở quá gần khu vực có mồ mả là hoàn toàn không nên. Hơn nữa, khu vực chôn cất người mất còn là nơi để người còn sống bày tỏ tình cảm với người thân đã mất nên thường tổ chức các cuộc viếng mộ, tảo mộ, cúng giỗ ngay tại khu vực mộ. Việc làm này đã ảnh hưởng đến người dân sống ở xung quanh và sự trang nghiêm nơi thờ cúng cho người mất.

Cần thực hiện giải pháp lâu dài

Do buông lỏng quản lý nên hầu hết các địa phương vùng biển chưa xây dựng được quy củ nơi an nghỉ cho người đã khuất, dẫn đến ảnh hưởng đời sống của một số bộ phân dân cư. Vì vậy, vấn đề cần thiết hiện nay là phải quy hoạch và thực hiện tốt theo quy hoạch NTND ở các địa phương vùng biển theo hướng văn minh, hiện đại đáp ứng tiêu chí xây dựng NTM nhằm tiết kiệm quỹ đất, đảm bảo vệ sinh môi trường và tạo mỹ quan.

Tuy nhiên, để thực hiện theo quy hoạch NTND là việc không dễ dàng, nhất là vấn đề triển khai quy tập mộ về một mối là rất khó khăn bởi yếu tố tâm linh của người dân và kinh phí thực hiện. Chủ tịch UBND xã Trung Giang Trần Xuân Tưởng cho biết thêm: “Hiện nay rất khó để tập trung mồ mả lại một nơi nên xã triển khai quy hoạch, xây dựng nghĩa trang theo từng vùng, từng khu vực chứ không tập trung thành một nơi nhất định”.

Theo tiêu chí 17 trong bộ tiêu chí xây dựng NTM quy định: Xã NTM phải có NTND xây dựng theo quy hoạch, được cấp có thẩm quyền phê duyệt, khoảng cách của nghĩa trang đối với khu dân cư phải bảo đảm lớn hơn 100 m; diện tích đất xây dựng cho mỗi mộ chôn cất một lần tối đa không quá 5m2; có quy chế về quản lý nghĩa trang; nơi trồng cây xanh, có lối đi thuận lợi cho việc thăm viếng; mộ phải đặt theo hàng, xây dựng đúng diện tích và chiều cao quy định... Đến hết năm 2017, toàn tỉnh có 40 xã đạt chuẩn NTM. Năm 2018 và những năm tiếp theo, nhiều xã đang phấn đấu về đích xây dựng NTM, song khó đạt nhất vẫn là tiêu chí về môi trường, trong đó có vấn đề thực hiện quy hoạch NTND.

Để thực hiện tốt quy hoạch NTND ở các xã vùng biển, trên cơ sở quy hoạch nghĩa trang theo chuẩn NTM đã được cấp trên phê duyệt, các địa phương cần tiến có các giải pháp bền vững, nhất là công tác tuyên truyền thực hiện theo quy hoạch. Các mộ nằm ở ngoài khu vực được quy hoạch NTND thì vận động người dân quy tập vào nghĩa trang. Tại các khu vực quy hoạch nghĩa trang thì hướng dẫn cho người dân an táng người đã khuất phù hợp đảm bảo khoảng cách, kích thước giữa các mộ, tránh chôn cất rải rác, các mộ cách xa nhau nhằm sử dụng đất có hiệu quả. Cần tích cực tuyên truyền, vận động người dân nâng cao nhận thức về thực hiện tốt việc chôn cất người chết theo đúng quy hoạch NTND, đồng thời nêu cao tinh thần tự giác của người dân về thực hiện quy tập mộ vào khu vực nghĩa trang để đảm bảo vệ sinh môi trường, đồng thời tạo nơi an nghỉ trang nghiêm cho người đã khuất. Có thể hỗ trợ kinh phí cho người dân về việc quy tập mộ vào nghĩa trang. Về vấn đề tuyên truyền, vận động cần giao trách nhiệm cho các trưởng dòng họ vận động trong dòng họ của mình, các đảng viên tiên phong gương mẫu làm trước để người dân làm theo. Đồng thời, vận động người dân thực hiện nếp sống văn hóa và khoa học trong ma chay, an táng cho người đã khuất, không ganh đua xây cất phần mộ to gây tốn kém tiền của và lãng phí đất đai. Tăng cường công tác quản lý việc an táng người chết của nhân dân, kiên quyết không để cho người dân an táng tùy tiện không theo quy hoạch.

Quy hoạch, xây dựng nghĩa trang nhân dân theo tiêu chí NTM phải theo hướng văn minh, hiện đại, phù hợp với thực tế và phong tục, tập quán của người dân, đồng thời phải đảm bảo đúng với các quy định và hướng dẫn cụ thể, không chỉ giải quyết được các vấn đề về vệ sinh môi trường, tiết kiệm quỹ đất mà còn tạo nét đẹp văn hoá truyền thống cho người dân trong việc ma chay, hiếu nghĩa.

Trần Cát Linh- Trần Tuyền