Cần có chiến lược quản lý, khai thác biển lâu dài

(QT) - Việt Nam là một quốc gia Biển. Biển là mặt tiền, là đường ra thế giới, với hơn 3.200km chiều dài trải dọc theo đất nước, có diện tích hơn 1.200km 2 , trong đó có hơn 3.000 đảo và quần đảo lớn nhỏ khác nhau. Là một tỉnh duyên hải miền Trung, Quảng Trị có huyện đảo Cồn Cỏ rộng 4 km 2 với bờ biển trải dọc qua 4 huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Triệu Phong, Hải Lăng dài 75 km cùng ngư trường đánh bắt rộng lớn. Cư dân 16 xã vùng biển tỉnh Quảng Trị sinh sống chủ yếu bằng nghề khai thác, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh và làm dịch vụ các mặt hàng từ biển. Gần 4 vạn lao động vùng biển mỗi năm đã tạo ra 21 vạn tấn sản phẩm hàng hóa thủy, hải sản, đạt tổng giá trị xuất khẩu gần 350 tỷ đồng. Để phát triển khai thác nguồn lợi, bảo vệ an ninh, môi trường biển, Trung ương đã thành lập Ban chỉ đạo quốc gia, UBND tỉnh, huyện đảo Cồn Cỏ và các huyện ven biển cũng cần phải có một tổ chức tương ứng để chỉ đạo công tác phòng chống lụt bão, thủy triều, khai thác dầu khí, cáp quang, an ninh cứu hộ biển. Sau sự kiện hải quân một nước trong khu vực bắt giữ trái phép 37 ngư dân huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi đang đánh bắt cá trên hải phận Việt Nam rồi đòi tiền chuộc thì vấn đề tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ chủ quyền biển, đảo và hoạt động đánh bắt hải sản trên biển Đông cho ngư dân càng trở nên cấp thiết. Ngoài ra đã đến lúc cần lập hệ thống đào tạo nghề về các lĩnh vực khai thác biển chuyên nghiệp, phân bố đều theo chiều dọc của biển để phục vụ đào tạo nghề cho công dân vùng biển. Các thành phần xã hội cùng đầu tư, tham gia từ những việc nhỏ nhất đến tầm vĩ mô, như khai thác dầu khí, cáp quang, năng lượng gió và mặt trời, vận tải, hàng hóa, phục vụ khách du lịch quốc tế và trong nước dài ngày ra những đảo và quần đảo. Từ hệ thống đào tạo đó, sẽ có những công dân biển có tay nghề, trình độ làm chủ “biển bạc” khai thác và bảo vệ an ninh, nuôi trồng tái tạo nguồn tài nguyên biển đang có. Công dân biển phải có 2 trách nhiệm: Bảo vệ chủ quyền và an ninh biển; bảo vệ, duy trì phát triển nguồn tài nguyên đang có cùng với việc khai thác hợp lý, tránh làm cạn kiệt; tập trung khai thác ở xa, giáp địa phận quốc tế, coi trọng việc bảo vệ môi trường biển và bảo vệ con người ở ngoài khơi. Khi đã có những công dân biển có trình độ, ta phải thay đổi cách kinh doanh, khai thác biển. Về đánh bắt thủy sản, không nên duy trì cách đánh bắt nhỏ lẻ hiện nay mà phải có những con tàu lớn tiến xa ra khu lân cận quốc tế, kết hợp giữa đánh cá với việc đưa khách du lịch đi cùng, để khách có thể cùng câu cá, kéo lưới... Đó là du lịch nghề biển với những con tàu khách to lớn hơn. Vậy phải biết kết hợp nhiều thành phần, nhiều gia đình để tạo ra những con tàu có khả năng vừa đánh bắt vừa làm du lịch, như vậy thu nhập của công dân biển mới phát triển được và nguồn thủy sản ven bờ không bị cạn kiệt. Về du lịch cần có chiến lược chuyển hướng và phát triển một tầm cao hơn. Không chỉ là nghỉ ngơi, tắm biển ven bờ mà phải ra đảo Cồn Cỏ và các quần đảo tiềm năng của đất nước để thu hút khách. Do vậy cần có những con tàu lớn đưa được khách đi xa nghỉ ngơi vui chơi dài ngày trên biển nhưng vẫn đảm bảo như ở khách sạn sang trọng trên bờ. Quá trình đó phải có những dịch vụ vui chơi giải trí như dừng đỗ ngoài khơi cho du khách ngắm cảnh, câu cá, lặn xuống đáy đại dương, lướt sóng, thả diều trên không... Cần khai thác các tầng địa khác nhau của biển mà ta đang có. Đây là nguồn tài nguyên khai thác tốt nhất để bù đắp phần đất liền ngày càng bị thu hẹp do phát triển công – nông nghiệp và dân số ngày càng tăng, trong đó có nhiều vịnh và bãi tắm đẹp được xếp hạng nhất nhì của thế giới cần được bảo tồn. Việc hoạt động kinh doanh biển cần phải trích lập quỹ hàng năm để có nguồn kinh phí đầu tư cơ sở hạ tầng, con người, phương tiện cho biển. Biển mang lại cho ta 4 lợi ích lớn: Vận tải hành khách và hàng hóa rẻ, không phải đầu tư làm đường, chỉ cần có phương tiện “tàu”; tài nguyên dưới đáy đại dương trong lòng biển, nhiều tầng khác nhau: dầu khí, thủy sản, thực vật biển; du lịch – cáp quang; năng lượng gió và mặt trời là vô tận... Hiện nay lực lượng thanh niên ở nhiều địa phương không có việc làm, phải đi xuất khẩu lao động xa quê hương để kiếm sống. Nếu biết đưa lực lượng này ra khai thác và bảo vệ chủ quyền thì mang lại hiệu quả cao và bền vững, lâu dài. Chính phủ và các cấp, các ngành cần có cơ chế đãi ngộ, hỗ trợ kinh tế cho họ hợp lý chắc sẽ thành công. Việc mở cửa hội nhập, kêu gọi trong và ngoài nước đầu tư, kinh doanh khai thác biển, sông chưa tương đương với địa lý biển ta có. Ngành công nghiệp đóng tàu của ta đang phát triển tốt nhưng chỉ chú trọng đóng tàu hàng mà chưa chú trọng đúng mức việc đóng tàu khách nhằm giảm áp lực cho đường bộ và tiết kiệm chi phí đi lại cho người dân trong khi mật độ dân số sống dọc biển là rất lớn. Đối với các tỉnh duyên hải miền Trung cần coi trọng hơn nữa việc liên kết, hợp tác tuyên truyền, giáo dục công dân thường xuyên quan tâm công tác quản lý, khai thác, bảo vệ chủ quyền biển, đảo quốc gia đồng thời làm tốt công tác dự báo thủy văn biển, bảo đảm người và tài sản đưa ra biển hoạt động an toàn và đạt hiệu quả cao. Đầu tư xây dựng đội ngũ tàu thuyền và bồi dưỡng trình độ kỹ thuật, kiến thức pháp luật để mọi người dân yên tâm làm kinh tế, ra sức bảo vệ tài nguyên biển, chủ quyền lãnh hải, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc trong mọi tình huống, kể cả những lúc gặp khó khăn bởi khí hậu, thời tiết biển. Thanh Phong