Bài thuốc “trời, đất và người” dành cho Xuân

(SK&ĐS) - Mỗi độ Xuân về, ở miền Trung, nhiều nhà có thói quen ngâm sẵn rượu thuốc để mời chúc nhau. Nhà thì ngâm: rượu bách nhật, rượu cúc hoa, rượu nho, rượu dâu... Riêng gia đình tôi thường giới thiệu bạn bè những loại rượu thuốc đặc sản: rượu thuốc đảng sâm, rượu tỏa dương, rượu hà thủ ô. Đặc biệt, là bài thuốc truyền thống mà thầy tôi (GS.TS. Đỗ Tất Lợi) chỉ dạy nhiều năm được bạn bè ưa thích mỗi khi Xuân về. Bài thuốc này có tác dụng bổ toàn thân, bổ tinh khí. Theo Đông y quan niệm: người (nhân), trời (thiên) và đất (địa) là một khối thống nhất và do đó là 3 yếu tố (tài) của vũ trụ. Nay đi gộp 3 yếu tố đó trong một thang thuốc gọi: “rượu tam tài”.

Thành phần gồm có 3 vị thuốc sau đây:

1. Nhân sâm: sâm Cao Ly (Panax ginseng). Nhân sâm có tác dụng bổ năm tạng: tâm, can, tỳ, phế, thận... Nhân sâm vị ngọt, hơi đắng, tính ôn, vào 2 kinh tỳ và phế. Có tác dụng đại bổ nguyên khí, ích huyết sinh tân, định thần, ích trí. Dùng chữa phế hư sinh ho suyễn, tỳ hư sinh tiết tả, vị hư sinh nôn mửa, bệnh lâu ngày khí hư, sợ hãi, tiêu khát.

2. Thiên môn đông còn gọi thiên môn, củ tóc tiên (Asparagus cochinchinensis M). Thiên môn đông có vị ngọt, đắng, tính đại hàn, vào hai kinh phế và thận. Có tác dụng dưỡng âm, nhuận táo, thanh nhiệt, hóa đờm. Dùng chữa phế ung hư lao, thổ huyết ho ra máu, tiêu khát, nhiệt bệnh tân dịch, hao tổn, tiện bí.

3. Thục địa (củ sanh địa đã chế) ngày xưa gọi là cửu chưng (đồ) cửu sái (phơi) nghĩa là 9 lần đồ, 9 lần phơi (Rehmannia glutinosa). Thục địa vị ngọt tính hơi ôn, vào 3 kinh: tâm, can và thận. Có tác dụng nuôi thận, dưỡng âm bổ thận, làm đen râu tóc, chữa huyết hư, kinh nguyệt không đều, tiêu khát, âm hư ho, suyễn. Những người lao thần khổ trí, lo nghĩ hại huyết, túng dục hao tinh nên dùng vị thuốc này. Ngâm với 1 lít rượu ngon 40 - 50 độ. Sau 3 tuần là có thể dùng được, nếu ngâm để lâu càng tốt.

Cách dùng: ngày 1 - 2 lần, lần 30ml. Nếu vui uống 5 - 7 ly cũng được nhưng uống nhiều nên pha loãng.

Chỉ định: dùng trong các trường hợp kiệt sức, mệt mỏi, thức khuya, ăn ngủ kém, đau lưng, khí huyết kém. Nam, nữ đều dùng được. Nhiều năm liền, chúng tôi được bạn bè “nhắc nhở”: Xuân về đã chuẩn bị rượu: “trời, đất” cho “người” chưa?.

Lương y NGUYỄN ĐỨC NGHĨA