Vùng quê mới A Dơi

Chiều đang dần buông trên những dãy núi mờ sương của vùng biên giới Việt- Lào. Trong căn nhà xây, mái lợp Phibrôximăng, rót chén nước chè mời tôi, Hồ Hiếu, chàng trai người dân tộc Vân Kiều ở thôn Giang Xi, xa A Dơi, huyện Hướng Hoá vui mừng khoe gia đình anh vừa thu hoạch xong vụ sắn, lãi hơn chục triệu đồng. Anh nói rằng nhờ có chủ trương của Nhà nước mà 65 hộ người dân tộc thiểu số như anh được ở xen với đồng bào Kinh, có điêu kiện học hỏi làm ăn mà mấy năm nay đời sống của gia đình rất ổn định so với trước đây. Đặc biệt, điều mà trước đây anh có nằm mơ cũng không thấy là điện, nước đầy đủ, đường giao thông rộng rãi, con cái được học hành đàng hoàng, trường lại gần nhà, việc khám chữa bệnh thuận tiện. Anh Hồ Hiếu cho biết: Lâu nay mình làm nương rẫy nên quanh năm không đủ ăn, bây giờ học người Kinh, sau khi nhận 0,7 ha đất mình lên luống trồng hoa màu, trồng lạc và chăn nuôi, đời sống khá hơn. Cuối năm ngoái mình cũng mạnh dạn vay vốn trồng cao su được hơn 10 sào, hiện giờ cây đã lên xanh tốt. Cạnh nhà Hồ Hiếu là Nguyễn Văn Dũng, chàng trai người Kinh lên đây lập nghiệp từ năm 2005. Anh không giấu được niềm vui nói với chúng tôi rằng: Lên ở đây rất thuận tiện, thứ nhất là không phải chịu cảnh hàng năm bị lũ lụt như ở quê vùng úng trũng Hải Thành, huyện Hải Lăng. Thứ hai đất đai rộng, lại màu mỡ, thứ ba mọi điều kiện phục vụ sinh hoạt, đi lại, sản xuất, chăn nuôi đều thuận lợi. Trên diện tích gần 1 ha, anh dành 2/3 trồng cao su còn lại thực hiện luân canh, xen canh các loại cây trồng rồi chăn nuôi bò, dê, thu nhập bây giờ gấp đôi hồi ở đồng bằng.

Bình yên bản làng vùng biên. Ảnh: PV

Không chỉ anh mà 168 hộ từ những vùng thường xuyên bị ngập lũ của huyện Hải Lăng và Triệu Phong theo chủ trương của Nhà nước từ năm 2005 lên xã A Dơi lập nghiệp đều có sự đổi đời. A Dơi là một trong hai xã của cả nước được Trung ương chọn triển khai thí điểm Dự án bố trí lại dân cư vùng biên giới. Sau hơn 2 năm thực hiện, từ một vùng đất hoang sơ, đầy cỏ tranh, lau lách nay đã trở thành vùng nông thôn mới. Bước đầu Dự án đã quy hoạch, khai hoang và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 233 hộ với 230 ha, trong đó đất sản xuất 215 ha. Xã được quy hoạch chi tiết thành 4 làng, cư dân ở dọc theo những trục đường giao thông đổ nhựa, mỗi hộ được hỗ trợ 10 triệu để làm nhà. Các hộ ở đồng bằng lên ở xen với người dân tộc thiểu số tại chỗ, cùng đoàn kết học hỏi nhau làm ăn, cùng giúp nhau trong cuộc sống. Với nguồn vốn gần 26 tỷ đồng, dự án đã xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng khá hoàn thiện gồm điện, đường, nước sạch, trường học, nhà sinh hoạt cộng đồng. Đặc biệt, Ban quản lý dự án đã phối hợp với Dự án Đa dạng hoá nông nghiệp mở các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm soc cây cao su và làm việc với Ngân hàng cho vay vốn với lãi suất ưu đãi trong 8 năm, năm đầu tiên 1 ha được vay 10 triệu và năm thứ 9 mới trả lãi. Chính nhờ vậy khi mới lên nhân dân thực hiện phương châm lấy ngắn nuôi dài, vừa san xuất các loại hoa màu, lạc, đậu đỗ, chăn nuôi, vừa tiến hành trồng cao su. Toàn vùng hiện có hơn 230 ha cao su, tuy mới 1,2 năm tuổi mà chiều cao trung bình trên 1,2 mét và đang lên xanh tốt. Chỉ vài năm nữa cao su đưa vào khai thác sẽ cho nguồn thu nhập rất cao, bình quân 1 ha như hiện nay ở trên địa bàn một năm thu khoảng 60 triệu đồng. Hiện tại cuộc sống của các hộ gia đình đã ổn định và điều đáng nói hơn là người Kinh và đồng bào sở tại sống với nhau rất tình cảm. Ông Pả Cư, Chủ tịch UBND xã A Dơi cho biết: đời sống của nhân dân sau khi có dự án cao hơn nhiều, đồng bào người Kinh khi lên đây trong nhà chẳng có vật dụng gì đáng giá bây giờ nhiều nhà có xe máy, ti vi, người dân tộc thiểu số cũng vậy, nhờ có sắn bán cho Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hoá mà gia đình nào cũng khá lên. Đặc biệt, người dân tộc thiểu số có điều kiện gần gũi người Kinh, nhận thức được nâng lên rõ rệt, họ đa từ bỏ tập quán canh tác lạc hậu, biết áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi. Ông Hồ Tấn Nhạc, Bí thư Huyện uỷ Hướng Hoá cho rằng, để thay đổi nếp nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số có nhiều cách nhưng có lẽ việc triển khai một dự án như ở A Dơi là cách hay nhất, nhanh nhất và hiệu quả nhất. Do đó huyện sẽ tích cực phối hợp với tỉnh chọn thêm một số xã để nhân rộng mô hình. Dự án bố trí lại dân cư vùng biên giới ở xã A Dơi thời gian thực hiện mới hơn 2 năm nhưng thực tế cho thấy đây là một dự án mang lại hiệu quả thiết thực. Không chỉ đầu tư đồng bộ các công trình thiết yếu để phục vụ sản xuất và đời sống, sắp xếp lại dân cư hơp lý mà điều quan trọng hơn là đã định hướng cho người dân tổ chức sản xuất, bố trí cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai, có phương án sản xuất trước mắt và ổn định lâu dài, phát triển bền vững. Dự án đã để lại những bài học kinh nghiệm quý báu trong công tác quản lý, điều hành cũng như tổ chức thực hiện. Mới đây sau khi kiểm tra thực tế, ông Lã Xuân Lý, Cục trưởng Cục Hợp tác xã và phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp- phát triển nông thôn nhấn mạnh: Thứ nhất là tỉnh Quảng Trị đã chọn đúng địa điểm có quỹ đất rộng không chỉ đảm bảo đất ở mà cả đất sản xuất. Thứ hai là đã huy động được các nguồn lực, lồng ghép nhiều chương trình, dự án như 134, 135 để lo cho đồng bào, nhất là đưa cây cao su vào trồng. Chính vì vậy Dự án mang tính bền vững rất cao. Thứ ba là tỉnh đã huy động sự tham gia của cộng đồng ngay từ đầu, từ khi xây dựng nhà ở cho đến khai hoang, xây dựng hạ tầng đều có sự giám sát, kiểm tra của người dân. Trong quá trình thực hiện đảm bảo tính công khai, dân chủ, minh bạch và có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban quản lý Dự án và chính quyền các cấp. Thứ bốn là cơ chế, suất đầu tư không lớn, chưa đến 100 triệu đồng/1 hộ nhưng kết quả đạt rất cao. Do đó Cục sẽ tham mưu cho Trung ương nhân rộng mô hình này. Hiện nay, tỉnh ta đang chỉ đạo tiếp tục thực hiện dự án, trong đó ưu tiên việc khai hoang thêm đất để cấp cho bà con và tiếp nhận thêm một số hộ gia đình, vận động và khuyến khích bà con chăm sóc và mở rộng diện tích cây cao su tiểu điền. Bên cạnh đó cùng với việc hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng là xây dựng quy chế quản lý, sử dụng, duy tu, bảo dưỡng để kéo dài tuổi thọ của các công trình, sớm quyết định thành lập các đơn vị hành chính cấp thôn, bản để người dân thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Ngọc Thu, Phó chi cục trưởng Chi cục di dân phát triển vùng kinh tế mới biết: Quảng Trị có 17 xã và 1 thị trấn ở vùng biên giới Việt-Lào, đây là những vùng còn khó khăn nhưng tiềm năng về đất đai chưa được khai thác, trong lúc đó có hàng ngàn hộ gia đình ở đồng bằng đang có nguyện vọng lên đây lập nghiệp. Do đó, từ thành công của dự án này, ngoài việc xin Trung ương tiếp tục đầu tư tỉnh cũng đang có kế hoạch nhân rộng mô hình này, trước mắt là chọn thêm 10 xã ở vùng biên giới Việt-Lào để thực hiện. Bá Thuần