Vĩnh Thuỷ, lao đao lúa "P6...4 tầng”

Trong bối cảnh vụ Đông-Xuân 2007- 2008 thiếu nghiêm trọng về các loại giống lúa, vậy nên, ngoài Trung tâm giống cây trồng vật nuôi tỉnh là đơn vị cung ứng nguồn giống thì nông dân phải tự xoay chạy để có đủ giống sản xuất. Và một thực tế đã xảy ra trên địa bàn xã Vĩnh Thuỷ (Vĩnh Linh) đó là lúa P6 đến kỳ trổ bông bị pha lẫn với nhiều giống lúa khác nên nông dân chua chát ví von rằng lúa ""P6...4 tầng"". Mục sở thị lúa ""P6...4 tầng"" Chúng tôi về xã Vĩnh Thủy để tìm hiểu sự việc. Ông Lê Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Do thiếu giống từ đầu vụ nên các HTX đã tự tìm nguồn giống về cho bà con nông dân. Ở đây có 3 HTX (Thủy Ba Tây, Thủy Ba Đông và Đức Xá) đã hợp đồng mua giống từ Công ty TNHH Tiền Phương có trụ sở đóng tại thị trấn Hồ Xá, Vĩnh Linh nên đã xảy ra hiện tượng lúa P6 bị lẫn với lúa khác. Toàn xã hiện nay có gần 22 ha lúa trổ bông không đều, trong đó Thủy Ba Tây có diện tích lớn nhất gần 15 ha.” Chủ nhiệm HTX Thủy Ba Tây, anh Lê Văn Thanh đưa chúng tôi đi ""mục sở thị"" những thửa ruộng lúa P6 bị lẫn. Hiện nay lúa đã vào thời kỳ chín ướm, khoảng tuần nữa nông dân vào vụ gặt. Chủ nhiệm HTX khoát tay một vòng: ""Vùng này có khoảng 20 ha, bà con chọn đầu tư thâm canh nâng cao năng suất lúa và lấy giống cho những vụ tiếp theo. Giống tốt thì chọn đưa vào sản xuất, sau đó mới mua giống của các Công ty”. Tại một đám ruộng sát đường, anh Thanh ngồi thụp xuống quơ tay túm một bụi lúa to. Bụi lúa này thân to khỏe, bông lúa đã cúi nhưng vẫn cao vóng lên so với những cây khác trong đám ruộng. “Đây không biết là giống gì, nhưng chắc chắn là không phải giống lúa P6. Cả HTX có 95 hộ lâm vào tình cảnh này với diện tích gần 15 ha.”- Anh Thanh khẳng định. Gặp nông dân Hoàng Văn Minh (đội 1, Thuỷ Ba Tây), đang thẩn thờ nhìn đám ruộng hơn 3 sào của mình ngán ngẫm: “Giống má thế này làm sao để lại cho vụ sau được. Năm trước, năng suất lúa nhà tôi đạt trung bình 54 tạ/ha, năm nay ước chỉ đạt 45-46 tạ/ha thôi. Vả lại vì giống bị lẫn nên vài bữa không thể bán giống P6”. Anh Minh giải thích thêm: “Khi lúa bắt đầu làm đòng thì phát hiện ra có đến 4 chủng loại. Có loại trổ đầu tiên cây thấp như P6, loại thứ hai cây bằng giống P6 nhưng hạt thóc dài, to và tròn hơn, loại thứ ba là hạt thóc có râu, hạt dài và nhỏ, loại thứ tư là cây cao trội lên, hạt thóc to và tròn. Tỷ lệ pha lẫn nơi nhiều nhất khoảng 20%, nhưng bình quân là 10%.Vấn đề khó khăn nhất hiện nay là không biết xử lý ra sao với thửa ruộng của mình. Phần lúa chín có nơi đã chín rục, xen lẫn với phần lúa đang trổ bông và phần lúa làm đòng..."" Lần tìm nguồn giống Bà con nông dân cho hay, trong khi thiếu giống P6 để gieo trồng thì anh Nguyễn Văn Năm là cán bộ Trung tâm Giống cây trồng vật nuôi Quảng Trị ra ""chào bán"" giống do Công ty TNHH Tiền Phương cung cấp với giá 8.500 đồng/kg. Khi anh Năm và Công ty đưa giống về thấy đóng nhãn bao bì của hai đơn vị là Công ty giống cây trồng Hải Dương và Công ty cổ phần Kiên Giang. Mấy hôm trước, khi phát hiện giống bị lẫn nhiều, anh Năm có ra trao đổi với bà con là sẽ bồi thường phần năng suất bị thiệt hại do giống gây nên. Chúng tôi đã có cuộc làm việc với anh Nguyễn Văn Năm và đại diện Công ty TNHH Tiền Phương thì được biết rằng, vụ Đông Xuân 2007-2008, Công ty làm dịch vụ cung ứng cho hai đơn vị giống nêu trên đưa về Vĩnh Thuỷ bán cho HTX Thuỷ Ba Tây 1520 kg, HTX Thuỷ Ba Đông 1400 kg giống P6. Sau khi cùng bà con nông dân thăm đồng thấy có hiện tượng lúa trổ bị pha lẫn nên Công ty đã trực tiếp về tại địa phương tổ chức họp dân để thống nhất phương án hỗ trợ thiệt hại cho bà con. Anh Năm khẳng định: ""Đây là những sơ suất nằm ngoài ý muốn nên Công ty đã báo lại với 2 đơn vị cung cấp giống để cử người về tại địa phương nghiệm thu, đánh giá và tiến hành đền bù thiệt hại cho dân."" Đã có phương án bồi hoàn thiệt hại, nhưng... Khi được hỏi về vụ việc cung ứng giống, ông Lê Hồng Sơn, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Vĩnh Linh cho rằng khoan nói đến chất lượng giống tốt hay xấu vì cũng có thể đột biến gen xảy ra. Nói vậy nhưng ông Sơn vẫn khẳng định Công ty TNHH Tiền Phương cung ứng giống lúa P6 cho nông dân là không có giấy phép kinh doanh dịch vụ giống cây trồng. Về chuyên môn thì Phòng Nông nghiệp huyện không hiểu rõ lắm về Công ty này vì chưa bao giờ lãnh đạo Công ty làm việc với Phòng về vấn đề giống má. Còn ông Trần Thanh Hiền, Trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN&PTNT) quả quyết rằng, Công ty TNHH Tiền Phương không có chức năng cung ứng giống lúa. Muốn có được chức năng này trước hết Công ty phải được Sở KH&ĐT cấp giấy phép, Phòng Trồng trọt trực tiếp thẩm định hồ sơ xin đăng ký kinh doanh. Vậy nếu xét ở phương diện quản lý nhà nước, Sở NN&PTNT đã làm gì về hiện tượng kinh doanh giống lúa "ngoài luồng" như trên? Chúng tôi hỏi, anh Hiền trả lời: ""Rõ ràng việc để một doanh nghiệp không có chức năng cung ứng giống đi bán giống kém chất lượng như trường hợp này trước hết lỗi thuộc về đơn vị quản lý ngành là Sở NN&PTNT. Đây được coi là bài học cần phải được rút kinh nghiệm nghiêm túc và sớm có phương án xử lý để tránh thiệt hại cho dân"". Hiện nay về cơ bản việc khắc phục hậu quả đã có sự hợp tác bàn bạc giữa đơn vị cung ứng giống với người nông dân nên những thiệt hại đã phần nào được giải quyết thoả đáng. Tuy nhiên bài học rút ra từ công tác quản lý, giám sát việc cung ứng nguồn giống vẫn đặt ra rất cấp bách. Hồ Nguyên Kha