Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường

(QT) - Hôm qua 11/9/2013, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do đồng chí Danh Út, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội làm trưởng đoàn tiến hành giám sát về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường trên địa bàn Quảng Trị. Cùng tham gia đoàn giám sát có các đồng chí: Nguyễn Sĩ Cương, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội; Trần Thị Quốc Khánh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; Hà Minh Sơn, Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội... Về phía tỉnh Quảng Trị có các đồng chí: Lê Hữu Phúc, UVTƯ Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Lê Bá Nguyên, UVTVTU, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; Trương Ngọc Ứng, UVTVTU, Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy; Phạm Đức Châu, UVTVTU, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Nguyễn Quân Chính, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Nguyễn Đức Dũng, TUV, Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh; Hoàng Thế, Phó Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh; đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành cấp tỉnh; lãnh đạo HĐND, UBND các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Đồng chí Danh Út, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội phát biểu tại buổi làm việc với các đồng chí lãnh đạo tỉnh - Ảnh: THÀNH DŨNG

Thực hiện chủ trương thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường, Quảng Trị là 1 trong 10 địa phương được Trung ương chọn tổ chức thí điểm. Quá trình thí điểm, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản quán triệt chỉ đạo nhằm tổ chức thí điểm có hiệu quả, đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong đội ngũ cán bộ, nhân dân về chủ trương thí điểm. Qua hơn 4 năm tổ chức thí điểm, việc nâng cao năng lực hoạt động của HĐND tỉnh được chú trọng, trong đó chức năng, nhiệm vụ được đề cao như tăng cường các hoạt động giám sát; chất vấn Chủ tịch UBND các huyện thí điểm; xem xét các văn bản quy phạm pháp luật của HĐND xã, thị trấn; bầu Hội thẩm TAND huyện… Hoạt động giám sát của Mặt trận được thực hiện tích cực. Bên cạnh đó, quy trình ban hành văn bản của UBND đơn giản hơn, trách nhiệm của người đứng đầu được đề cao, việc thực hiện nhiệm vụ giám sát của HĐND tỉnh và sự phối hợp giữa chính quyền và UBMTTQVN, các đoàn thể trong việc phát huy quyền làm chủ, động viên nhân dân thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội được phát huy, quốc phòng- an ninh được giữ vững. Tuy nhiên, từ cơ sở lý luận về xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân thì mô hình chính quyền không có HĐND huyện, phường đang đặt ra những mâu thuẫn và hạn chế cần được giải quyết. Đó là hoạt động giám sát của HĐND tỉnh đối với hoạt động của UBND, TAND, Viện KSND các huyện thí điểm còn nhiều bất cập, nhất là trong việc quản lý, sử dụng ngân sách, công tác xét xử... do không đủ điều kiện, nhân lực dẫn đến việc giám sát còn lỏng lẻo, hình thức. Việc chất vấn Chủ tịch UBND huyện, thủ trưởng các cơ quan chuyên môn, Chánh án TAND, Viện KSND tại kỳ họp HĐND tỉnh chưa được thực hiện do điều kiện tổ chức kỳ họp. Việc xem xét văn bản quy phạm pháp luật của HĐND xã chưa đầy đủ do số lượng văn bản quy phạm pháp luật do HĐND xã ban hành hàng năm quá lớn. Bên cạnh đó, khi không tổ chức HĐND huyện, phường thì việc cụ thể hóa nghị quyết của cấp ủy cùng cấp thành ý chí nhân dân không thực hiện được, do đó yếu phương thức lãnh đạo của Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X). Việc không tổ chức HĐND huyện, phường mà cả hệ thống chính trị ở hai cấp này vẫn giữ nguyên thì mất đi vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Việc không tổ chức HĐND huyện, phường là từ bỏ mục tiêu kiểm soát quyền lực nhà nước ở một cấp chính quyền địa phương trái với quan điểm đã được xác định trong các văn kiện của Đảng là sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực trong quá trình thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn tổ chức thí điểm, kiến nghị Quốc hội tiếp tục giữ nguyên những nội dung về chính quyền địa phương đã quy định trong Hiến pháp 1992 theo hướng một đơn vị hành chính, lãnh thổ có UBND thì có HĐND và ngược lại. Việc quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở nông thôn, đô thị và các dạng chính quyền hành chính đặc thù là cánh tay nối dài của Chính phủ hoặc của chính quyền địa phương giao cho luật về chính quyền địa phương quy định chi tiết nhằm đảm bảo sự ổn định, phát triển và đổi mới của thể chế mang bản chất nhà nước của dân, do dân và vì dân. Phát biểu tại buổi giám sát, đồng chí Danh Út, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Quảng Trị trong việc tổ chức tốt công tác thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường. Đặc biệt, trong điều kiện tổ chức thí điểm, các văn bản hướng dẫn của Trung ương chưa đầy đủ, chức năng, nhiệm vụ của HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh tăng lên nhưng đã làm tốt công tác tuyên truyền, thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc tổ chức thí điểm vẫn còn những bất cập. Việc Trung ương chậm ban hành các văn bản hướng dẫn khiến việc triển khai thí điểm của địa phương có khi còn lúng túng. Thực tiễn thí điểm cho thấy hoạt động của UBND huyện, phường còn lúng túng, thiếu sự chỉ đạo trong chủ động xây dựng, thực hiện các nhiệm vụ kinh tế- xã hội địa phương. Tình hình dân chủ đại diện, dân chủ trực tiếp của người dân ở cấp huyện, phường chưa được đảm bảo. Cơ sở vật chất, năng lực của HĐND tỉnh khó vươn về đến cấp xã. Từ những bất cập trên cần phải được xem xét, nghiên cứu để hoàn thiện pháp luật nhằm mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân mà Đảng và Nhà nước đã đề ra, đồng thời tiếp thu những kiến nghị của địa phương để tổng hợp trình Quốc hội nghiên cứu, quyết định. Cũng trong chuyến giám sát, đoàn công tác Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đến làm việc với xã Vĩnh Tân (huyện Vĩnh Linh) để tìm hiểu về quá trình tổ chức, hoạt động của HĐND xã khi thí điểm không tổ chức HĐND huyện nhằm làm rõ những vướng mắc, bất cập hiện nay để sớm có những kiến nghị, đề xuất phù hợp. LÊ MINH