Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý khoa học và công nghệ

(QT) - Trong những năm qua, hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) của tỉnh Quảng Trị đã có đóng góp vào sự phát triển KT-XH, QP-AN và bảo vệ môi trường sinh thái trên địa bàn. Song nhìn chung lực lượng KH&CN của tỉnh vẫn còn nhỏ bé, đóng góp của KH&CN vào phát triển KT-XH chưa nhiều. Để đưa KH&CN trở thành động lực quan trọng phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH, phát triển bền vững KT-XH, cần tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý KH&CN hiện nay. Cùng với quá trình đổi mới cơ chế kinh tế, thời gian qua, cơ chế quản lý KH&CN từng bước được đổi mới và đạt được một số kết quả bước đầu. Việc xây dựng và tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH&CN được đổi mới theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát hơn các nhiệm vụ phát triển KT- XH. Các đề tài, dự án về KH&CN được bố trí tập trung hơn, khắc phục một bước tình trạng phân tán, dàn trải. Cơ chế tuyển chọn tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ KH&CN theo nguyên tắc dân chủ, bình đẳng và công khai bước đầu được áp dụng, góp phần nâng cao chất lượng thực hiện các nhiệm vụ KH&CN của tỉnh. Tuy nhiên, hoạt động KH&CN của tỉnh vẫn còn hạn chế. Tiềm lực và hoạt động KH&CN của tỉnh đã được tăng cường một bước nhưng chưa ngang tầm với nhiệm vụ được giao. Đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật tiến bộ còn ít. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động KH&CN còn nghèo. Thiếu cán bộ có trình độ chuyên môn cao. Công tác nghiên cứu KH&CN trong từng ngành, địa phương chưa mang lại sự chuyển dịch về cơ cấu kinh tế, chưa trở thành nhân tố chủ yếu trong tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Tiến bộ KH&CN đưa vào sản xuất và đời sống còn chậm. Chưa hình thành được thị trường KH&CN ở tỉnh. Một số mặt quản lý KH&CN như thẩm định công nghệ các dự án đầu tư, sở hữu trí tuệ, quản lý đo lường chất lượng hàng hoá…chưa được các ngành, đơn vị quan tâm đúng mức.

Ký kết hợp đồng ghi nhớ chuyển giao công nghệ, giải pháp sáng chế KHCN ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp

Để khắc phục những tồn tại và hạn chế, việc đổi mới cơ bản, toàn diện và đồng bộ về tổ chức, cơ chế quản lý và hoạt động KH&CN trong giai đoạn hiện nay là tất yếu nhằm nâng cao năng lực KH&CN của tỉnh làm nền tảng vững chắc và động lực góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế; đồng thời phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế, có chất lượng và tính hiệu quả cao. Trước hết là đổi mới, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với hoạt động KH&CN. Nâng cao nhận thức và hành động của các cấp ủy đảng và chính quyền về vai trò, vị trí quan trọng của KH&CN trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế; xác định phát triển KH&CN là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, then chốt của tất cả các cấp ủy đảng và chính quyền. Người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện làm tốt công tác tư tưởng để toàn xã hội hiểu đúng và đề cao vai trò hàng đầu của KH&CN trong chiến lược phát triển bền vững; chỉ đạo xây dựng, thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện các cơ chế, chính sách đã ban hành, đồng thời chỉ đạo giải quyết kịp thời những vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện. Không áp dụng máy móc phương thức quản lý hành chính trong hoạt động KH&CN. Đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý, cơ chế tài chính đối với hoạt động KH&CN. Đổi mới công tác lập kế hoạch và dự toán ngân sách đối với hoạt động KH&CN phù hợp với đặc thù của lĩnh vực KH&CN theo quy định hiện hành. Đẩy mạnh thực hiện cơ chế đặt hàng, đấu thầu nhiệm vụ KH&CN và cơ chế khoán kinh phí đến sản phẩm KH&CN cuối cùng. Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho tổ chức, cá nhân chủ trì nhiệm vụ KH&CN trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) để thực hiện nhiệm vụ KH&CN. Thực hiện dân chủ và công khai rộng rãi trong việc đề xuất nhiệm vụ KH&CN, tuyển chọn đơn vị, cá nhân làm chủ trì và chủ nhiệm các đề tài, dự án KH&CN. Hình thành cơ chế đánh giá độc lập, tư vấn, phản biện, giám định xã hội đối với các hoạt động KH&CN. Ban hành cơ chế, chính sách thúc đẩy đổi mới công nghệ theo hướng ứng dụng công nghệ mới, hiện đại. Chấm dứt và ngăn chặn có hiệu quả việc nhập công nghệ lạc hậu, công nghệ gây nguy hại đến sức khoẻ con người, tài nguyên, môi trường, KT-XH, QP-AN. Huy động mạnh mẽ nguồn vốn xã hội và các nguồn vốn nước ngoài đầu tư cho phát triển KH&CN. Phấn đấu đưa mức đầu tư của toàn xã hội cho KH&CN đạt 1,5% GDP vào năm 2020, 2,5% GDP vào năm 2030. Tăng đầu tư cho KH&CN bảo đảm tối thiểu 2% tổng chi NSNN hàng năm của tỉnh. Có cơ chế sử dụng vốn sự nghiệp kinh tế hỗ trợ đổi mới và chuyển giao công nghệ. Nghiên cứu ban hành quy định về việc doanh nghiệp lập và sử dụng quỹ phát triển KH&CN. Đầu tư kinh phí để hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới và phát triển công nghệ, hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống. Ưu tiên sử dụng Quỹ phát triển KH&CN, cơ chế khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp về KH&CN để nhân rộng các tiến bộ KH&CN. Đẩy mạnh phong trào thi đua ứng dụng KH&CN. Tuyên truyền, phổ biến những tiến bộ KH&CN, các kết quả đề tài ứng dụng KH&CN được khẳng định. Quy hoạch, sắp xếp lại hệ thống tổ chức KH&CN của tỉnh bảo đảm hoạt động hiệu quả, phù hợp với các mục tiêu và định hướng nhiệm vụ phát triển KH&CN trong từng giai đoạn. Phát triển, nâng cao năng lực hệ thống các tổ chức dịch vụ KH&CN. Thành lập một số trung tâm, đơn vị sự nghiệp KH&CN thuộc Sở KH&CN để giữ vai trò hạt nhân trong hệ thống KH&CN của tỉnh, thu hút nguồn nhân lực KH&CN, chủ động liên kết và liên kết có hiệu quả với các cơ quan KH&CN bên ngoài. Khuyến khích và hỗ trợ phát triển các tổ chức hoạt động dịch vụ KH&CN thuộc mọi thành phần kinh tế. Đổi mới cơ chế hoạt động của các tổ chức KH&CN. Chuyển các tổ chức KH&CN công lập sang hoạt động theo cơ chếtựchủ, tự chịu trách nhiệm. Nâng cao quyền hạn, trách nhiệm người đứng đầu các tổ chức KH&CN. Thực hiện việc đánh giá độc lập kết quả nghiên cứu KH&CN, tiến tới áp dụng chính sách đầu tư cho tổ chức KH&CN dựa vào hiệu quả hoạt động và kết quả đầu ra. Tăng cường mối quan hệ liên kết, phối hợp giữa các tổ chức KH&CN trên địa bàn tỉnh với doanh nghiệp trong việc thực hiện nghiên cứu ứng dụng, đổi mới công nghệ, đào tạo nhân lực. Giao quyền sở hữu các kết quả nghiên cứu KH&CN có sử dụng NSNN cho cơ quan chủ trì nhiệm vụ KH&CN, có cơ chế phân chia hợp lý lợi ích giữa nhà nước, cơ quan chủ trì và tác giả . Đổi mới quy hoạch phát triển nguồn nhân lực, cơ chế, chính sách sửdụng vàtrọng dụng cán bộKH&CN. Quy hoạch phát triển nhân lực KH&CN phải gắn kết chặt chẽ với quy hoạch phát triển KT-XH và quy hoạch phát triển KH&CN. Đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng nhân lực KH&CN, tăng cường đội ngũ cán bộ KH&CN cả về số lượng và trình độ chuyên môn. Các ngành, các cấp xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ KH&CN. Tạo môi trường thuận lợi, điều kiện vật chất để cán bộ KH&CN phát triển bằng tài năng và hưởng lợi ích xứng đáng với giá trị lao động sáng tạo của mình. Nâng cao năng lực, trình độ và phẩm chất của cán bộ quản lý KH&CN các cấp, các ngành. Ðổi mới công tác tuyển dụng, bố trí, đánh giá và bổ nhiệm cán bộ KH&CN. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước về KH&CN ở địa phương và tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức quản lý nhà nước về KH&CN phù hợp với đặc thù của tỉnh. Đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước về KH&CN. Kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về KH&CN theo hướng tinh gọn, tập trung vào việc xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách. Xây dựng và phát triển tiềm lực KH&CN như cơ sở hạ tầng hiện đại các chương trình KH&CN trọng điểm của tỉnh, phòng thí nghiệm được công nhận phù hợp tiêu chuẩn quốc tế, cơ sở hạ tầng hệ thống thông tin tư liệu về KH&CN. Củng cố, kiện toàn, nâng cấp và thành lập mới một số các trung tâm, đơn vị sự nghiệp KH&CN thuộc Sở KH&CN. Phát triển mạng lưới tổ chức tư vấn, hỗ trợ, chuyển giao công nghệ đa dạng. Phát triển các tổ chức quần chúng, các hội nghề nghiệp tham gia hoạt động KH&CN. Đẩy mạnh phát triển các doanh nghiệp KH&CN. Huy động và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển tiềm lực KH&CN. Xây dựng và phát triển thị trường công nghệ. Đẩy mạnh đổi mới cơ chế và chính sách KT-XH nhằm tạo nhu cầu ứng dụng các thành tựu KH&CN vào sản xuất và đời sống. Tạo lập môi trường pháp lý cho hoạt động của thị trường KH&CN. Nâng cao chất lượng và khả năng thương mại hoá của các sản phẩm KH&CN. Xây dựng hệ thống các giải pháp để hỗ trợ phát triển thị trường các sản phẩm KHCN của địa phương, ngăn chặn nhập khẩu các sản phẩm, công nghệ lạc hậu. Tăng cường bảo vệ quyền sở hữu tài sản trí tuệ. Xây dựng trang thông tin điện tử về sàn giao dịch công nghệ và thiết bị nhằm hỗ trợ cho việc mua bán công nghệ, thiết bị thường xuyên của doanh nghiệp... Đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ cơ chế quản lý, tổ chức, hoạt động KH&CN sẽ có tác động tích cực và hiệu quả trong việc thúc đẩy hoạt động KH&CN, đóng góp thiết thực cho sự phát triển KT-XH của tỉnh. Về vấn đề này, ông Trần Thiềm, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh khẳng định: Năng lực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được nâng cao; bộ máy quản lý KH&CN từ tỉnh đến các huyện, thị xã, thành phố được kiện toàn; cơ chế tài chính và cơ chế quản lý nhiệm vụ KH&CN từng bước được cải thiện; cơ chế, chính sách hỗ trợ, đãi ngộ cho đội ngũ cán bộ KH&CN được ban hành và thực hiện trong thời gian tới sẽ tạo động lực tích cực để đạt được mục tiêu phát triển KH&CN. Tạo môi trường dân chủ, lành mạnh trong các hoạt động KHCN, nâng cao giá trị thực của các kết quả KHCN... Bài, ảnh: TRẦN ANH MINH