Thu nhập khá từ nghề khai thác, sơ chế hến

(QT) - Trước nhu cầu của thị trường tiêu thụ, bước vào đầu mùa hè, nghề khai thác hến ở dọc sông Thạch Hãn, huyện Triệu Phong lại trở nên sôi động. Đây là nghề mưu sinh khá vất vả nhưng mang lại nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ dân sống lân cận khu vực sông nước và những hộ thu mua, nấu hến tại địa phương.

Sau khi khai thác, hến được làm sạch để đem bán​

Thôn Đại Lộc B, xã Triệu Thuận là địa phương có ít diện tích đất sản xuất nông nghiệp nên từ lâu nhiều hộ dân nơi đây chủ yếu sống dựa vào nghề đánh bắt hến và nấu hến (lấy mặt con hến và nước). Hến là món ăn dân dã, bổ dưỡng và giải nhiệt nên mùa hè là dịp cao điểm của người dân Đại Lộc B xuống sông khai thác. Ngày trước, người làm nghề khai thác hến ở đây chủ yếu dùng thuyền hoặc bơi, lặn trên sông để bắt hến. Hơn chục năm nay, cuộc sống phát triển hơn, người dân đầu tư thuyền máy, khung cào, lưới sàng vừa đảm bảo sức khỏe vừa tăng năng suất đánh bắt. Lượng hến khai thác được, người dân đem sàng lọc vỏ, đá sỏi, chà rửa sạch sẽ rồi bỏ sĩ cho các hộ nấu hến hoặc thương lái trong tỉnh và tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ nguồn “lộc” trời cho này, nhiều hộ trong thôn có thu nhập khá, đảm bảo việc trang trải các chi phí sinh hoạt của gia đình, đầu tư nuôi con ăn học. Vào dịp nắng nóng, bình quân mỗi hộ trong thôn khai thác hến có thu nhập từ 300 - 400 nghìn đồng/ngày, hộ có nhiều người khai thác thì thu nhập từ 600 - 700 nghìn đồng/ngày; đối với những hộ nấu hến thu nhập từ 200 - 400 nghìn đồng/ ngày.

Ông Nguyễn Văn Dụng, người có thâm niên trên 30 năm khai thác hến ở thôn Đại Lộc B chia sẻ: “Nghề khai thác hến quanh năm phải dầm mưa, dãi nắng trên sông, ngâm mình dưới nước để tìm kiếm những nơi có nguồn hến nhiều nên đòi hỏi người làm nghề này phải có sức khỏe dẻo dai. Muốn khai thác được nhiều hến, chúng tôi phải chạy thuyền máy hàng chục cây số. Nghề này tuy vất vả nhưng có những thời điểm dễ kiếm tiền, nhất là vào mùa hè nhu cầu của người tiêu dùng tăng, thương lái thu mua với giá cao nên thu nhập của gia đình chúng tôi có nhiều hơn. Nếu như các mùa khác trong năm khai thác hến bán chỉ đủ ăn thì mùa hè nhờ nguồn hến sinh sôi, nước sông cạn dễ khai thác cùng với giá khá cao nên cuộc sống chúng tôi có dư dã hơn. Đặc biệt, một số hộ trong thôn nhân lực đông nên kiếm được tiền triệu mỗi ngày nhờ nghề hến”.

Cùng với nghề khai thác hến, ở Triệu Phong có nhiều hộ sống nhờ nghề nấu hến. Nghề này chủ yếu do phụ nữ đảm nhiệm. Người nấu hến đòi hỏi phải có đức tính cần cù, tỉ mẫn trong khâu sàng lọc, rửa sạch sẽ hến trước khi đem vào nấu tách ruột ra khỏi vỏ, lọc nước hến. Nghề này người làm thường xuyên phải làm việc trong môi trường lửa nóng nực, hơi nước bốc nghi ngút, tay phải liên tục hoạt động khuấy đều nồi hến cho đến khi hến nhả ruột ra khỏi vỏ rồi đem đãi tách lấy ruột hến, nhưng đổi lại thu nhập khá cao. Chị Nguyễn Thị Kim Hương ở tiểu khu 5, thị trấn Ái Tử có 15 năm gắn bó với nghề nấu hến. Làm nghề này quanh năm nhưng mùa hè là lúc chị làm việc cật lực nhất vì nhu cầu của người tiêu dùng nhiều hơn. Những ngày nắng nóng, bình quân mỗi ngày chị nấu từ 7 - 8 thùng hến sống, thu được 55 - 65 lon hến mặt, giá mỗi lon hến mặt có giá từ 18 - 20 nghìn đồng, trừ chi phí chị lãi từ 300 - 350 nghìn đồng/ngày. Chị Hương cho biết: “Sau khi mua hến sống của những người đánh bắt trên sông, gia đình tôi phải dùng rất nhiều nước để sàng lọc, rửa, ngâm hến thật sạch rồi mới nấu chín. Khi nước sôi, hến tách vỏ, chúng tôi lại tiếp tục vớt hến ra đãi tách vỏ lấy ruột, lọc nước hến sạch và đưa đi bán cho kịp chợ và đảm bảo hến còn tươi. Nghề nấu hến dù khá vất vả nhưng đem lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình tôi nhiều năm qua”.

Ở huyện Triệu Phong hiện có hơn 100 hộ làm nghề khai thác và nấu hến truyền thống, tập trung ở một số thôn thuộc các xã, thị trấn giáp sông Thạch Hãn như: Ái Tử, Triệu Thuận, Triệu Giang, Triệu Độ... Đây là những địa phương có ít đất sản xuất nông nghiệp nên nhiều hộ dân phải dựa vào sông nước để khai thác “lộc” trời cho, trong đó có hến. Cao điểm, có hộ khai thác bằng thuyền máy từ 2 - 3 tạ hến/ngày. Bình quân hến bán tại bến có giá từ 5.000 - 7.000 đồng/kg. Sản phẩm của họ không chỉ cung cấp cho các chợ, các hộ nấu hến trong tỉnh mà còn được thương lái mua với số lượng lớn đưa vào Huế tiêu thụ. Ông Nguyễn Ngọc Đông, Trưởng tiểu khu 5 thị trấn Ái Tử cho biết: “Ở tiểu khu 5, nghề hến có từ rất lâu rồi. Đặc biệt nhiều hộ có đến 3 - 4 đời vẫn duy trì làm nghề khai thác hến. Nhờ nghề này mà người dân ở tiểu thu có điều kiện phát triển kinh tế gia đình, lo cho các con đầy đủ hơn. Người dân trong tiểu khu luôn động viên nhau cần phải phát huy nét đẹp của nghề truyền thống. Bên cạnh đó, để giữ gìn vệ sinh môi trường và an toàn cho người tiêu dùng, chúng tôi thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân khi đánh bắt, chế biến phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, bỏ rác thải đúng nơi quy định”.

Những người làm nghề hến hầu như hoạt động quanh năm nhưng cao điểm nhất vẫn là từ tháng 3 - 7, nắng nóng kéo dài, hến bắt đầu sinh sôi. Bên cạnh đó, trước nhu cầu của người tiêu dùng, thương lái đặt hàng nhiều với giá cao so với những mùa khác nên người khai thác hến bước vào vụ mới một cách tích cực. Sau những giờ lao động vất vả trên sông, thành quả người dân thu được nhờ khai thác hến từ vài trăm nghìn lên đến tiền triệu. Vì thế, nghề hến mang lại thu nhập khá hơn nhiều nghề khác ở vùng sông nước, có nhiều hộ nhờ khai thác, kinh doanh hến mà cuộc sống đủ đầy, góp phần duy trì nghề truyền thống, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Ngọc Trang