Tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình

(QT) - Thông tư 06 quy định mua thẻ Bảo hiểm y tế (BHYT) theo hộ gia đình của BHXH Việt Nam có hiệu lực từ 1/1/2015. Thực tế qua 5 tháng triển khai thực hiện BHYT hộ gia đình nảy sinh nhiều khó khăn, vướng mắc. Nguyên nhân chủ yếu do người dân chưa hiểu rõ các quy định mới, kinh tế nhiều hộ gia đình khó đáp ứng được việc mua BHYT cho tất cả các thành viên, việc thống kê lập danh sách tham gia theo hộ chưa thể thực hiện, thủ tục còn rườm rà phức tạp. BHXH đang dần tháo gỡ vướng mắc để đến 1/1/2016 bắt buộc áp dụng hình thức mua BHYT hộ gia đình đối với các cá nhân có tên trong sổ hộ khẩu gia đình. Vướng mắc do chưa có quy trình thực hiện Gia đình anh Phan Văn Vang ở xã Gio Mỹ, huyện Gio Linh (Quảng Trị) có 5 thành viên, ba người con đi học và làm ăn xa. Những năm trước đây, hai vợ chồng anh đều tham gia mua BHYT phòng khi đau ốm. Đầu năm 2015, khi đến UBND xã làm thủ tục mua bảo hiểm y tế, anh được hướng dẫn phải photo hộ khẩu, chứng minh nhân dân, phải chứng minh tình trạng tham gia BHYT của các thành viên trong gia đình. Theo đó, các con anh phải photo bảo hiểm tại công ty, trường học gửi về, nộp thêm giấy xác nhận tạm vắng có xác nhận của công an xã. Thủ tục quá rườm rà phức tạp nên anh bỏ dỡ việc tham gia BHYT dù luôn canh cánh nỗi lo đau ốm, tai nạn bất ngờ ập đến thì chi phí bệnh viện cũng không phải là nhẹ.

Tham gia BHYT giúp người dân giảm bớt gánh nặng viện phí khi có rủi ro tai nạn, ốm đau

Mới đây nhất, được biết vẫn có thể tiếp tục mua BHYT mà chưa cần phải mua cho cả gia đình, anh Vang vội vã đăng ký cho cả hai vợ chồng, tuy vẫn chưa yên tâm. “Tôi tìm hiểu việc này trên đài, báo kỹ lắm. Năm nay thì như vợ chồng tôi vẫn tiếp tục được mua đơn lẻ theo nhu cầu cá nhân nhưng chưa biết năm tới thì thế nào”, anh Vang tâm sự. Cùng nỗi lo về thẻ BHYT, gia đình ông Lê Công Trí, xã Triệu Lăng, Triệu Phong có một mẹ già ngoài 70 tuổi, bốn đứa con và hai vợ chồng nhưng chỉ mẹ ông là có thẻ BHYT. Thu nhập của cả gia đình chỉ trông chờ vào nghề đi biển của ông Trí và công việc hấp cá thuê của vợ ông nên rất bấp bênh. Mấy năm trở lại đây ông Trí thường xuyên ốm đau, muốn tham gia BHYT nhưng giờ phải mua cho cả gia đình gồm 6 người, khoản tiền này không dễ gì xoay xở nổi. “Cán bộ xã có giải thích cho tôi rằng mua theo hộ gia đình sẽ được giảm tiền, nhưng một lúc phải mua 6 thẻ, hết khoảng 2,5 triệu đồng, số tiền này rất lớn với gia đình tôi. Trước đây, ai có nhu cầu thì mua, giờ buộc cả nhà phải tham gia, với những hộ có thu nhập thấp như gia đình tôi thì có lẽ được tham gia BHYT là quá khó khăn”. Thông tư 06, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế quy định hai điều kiện: cả hộ gia đình và ít nhất 10% số hộ ở phường, xã tham gia mới được mua thẻ BHYT tự nguyện. Để có thể mua được thẻ BHYT, người dân nếu có sổ hộ khẩu thì phải chứng minh được các thành viên trong hộ gia đình đã hoặc đang tham gia BHYT. Với những thành viên không có mặt ở địa phương từ 3 tháng trở lên thì phải có giấy xác nhận tạm vắng của công an phường. Quy định mới liên quan đến các thủ tục hành chính như giấy tạm trú, tạm vắng, sổ hộ khẩu, KT3... đã khiến cho việc tham gia BHYT đối với người dân trở nên rắc rối hơn. Ngoài ra, việc lập danh sách theo hộ gia đình cũng gặp nhiều khó khăn do UBND xã, phường chưa xác định được đây là nhiệm vụ bắt buộc phải thực hiện. Chưa có quy định cụ thể về quy trình thực hiện BHYT hộ gia đình khiến quá trình triển khai còn nhiều lúng túng, gây khó khăn cho người dân khi muốn tham gia . Chia sẻ từ người thân trong gia đình Theo thống kê sơ bộ của BHXH tỉnh, trong 4 tháng đầu năm 2015 triển khai thực hiện BHYT hộ gia đình, toàn tỉnh cấp được 16.055 thẻ, trong đó một số địa phương như Đông Hà, thị xã Quảng Trị, Vĩnh Linh, Gio Linh tỷ lệ người dân tham gia BHYT có sụt giảm so với 4 tháng đầu năm 2014. Người dân vẫn còn nặng tư duy chỉ đến lúc ốm đau mới cần mua bảo hiểm chứ chưa ý thức được việc tham gia bảo hiểm để dành cho những lúc ốm đau. Chính vì vậy, khi BHYT hộ gia đình được áp dụng, vì nhiều nguyên nhân mà tình trạng bỏ tham gia BHYT có xu hướng tăng, đặc biệt đối với những gia đình đông nhân khẩu và có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Tiếp thu những kiến nghị của người dân trong quá trình triển khai thực hiện BHYT hộ gia đình thời gian qua, mới đây, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có công văn hướng dẫn về việc thu BHYT hộ gia đình đến BHXH các tỉnh, thành phố. Theo đó, từ đây đến hết năm 2015 không bắt buộc người tham gia BHYT theo hộ gia đình phải trình cơ quan quản lý các loại giấy tờ để chứng minh về đặc điểm nhân thân đối tượng, về sự tham gia BHYT của thành viên hộ gia đình (không phải xuất trình giấy tạm vắng, giấy xác nhận ly hôn hoặc các giấy tờ khác…). Đối với hộ gia đình tham gia BHYT đã có người tham gia BHYT tự đóng 100% mức đóng, nếu sau ngày 1/1/2015 tiếp tục tham gia BHYT thì thực hiện cho cá nhân người đó hoặc theo hộ gia đình; những người còn lại chưa tham gia BHYT, khi tham gia BHYT thì bắt buộc thực hiện theo hộ gia đình. Mức đóng BHYT theo hộ gia đình được giảm dần, cụ thể số tiền người thứ hai trong hộ gia đình mua BHYT tự nguyện chỉ bằng 70% số tiền người thứ nhất đóng, người thứ ba, thứ tư lần lượt có mức đóng là 60% và 50%... Riêng đối với những hộ gia đình nghèo, khó khăn, Nhà nước đã có các phương án hỗ trợ. Hiện có tới 13 nhóm đối tượng được cấp thẻ BHYT miễn phí như: Trẻ em dưới 6 tuổi, người nghèo, thân nhân người có công, cán bộ xã, phường nghỉ hưu… Ngoài ra, còn có 3 nhóm đối tượng được hỗ trợ một phần như: người cận nghèo được hỗ trợ 70% tiền mua thẻ; học sinh, sinh viên được hỗ trợ 30%; hộ nông, ngư, diêm dân có mức thu nhập trung bình được hỗ trợ 30%. Từ 1/1/2016 trở đi, toàn bộ những người có tên trong hộ khẩu hoặc sổ tạm trú phải thực hiện BHYT hộ gia đình. Quy định bắt buộc này là để khắc phục tình trạng nhiều gia đình chỉ chọn mua BHYT cho những người ốm, người bị bệnh mạn tính, chưa có ý thức mua cho toàn bộ thành viên trong gia đình phòng khi ốm đau và chia sẻ rủi ro cho người khác. Điều này dẫn đến tình trạng trong những năm qua quỹ BHYT cho đối tượng tự nguyện luôn bội chi, mục đích chia sẻ rủi ro của bảo hiểm chưa đạt được. Phương châm của BHXH khi áp dụng Luật BHYT hộ gia đình là cần có sự chia sẻ trước hết từ những người thân trong gia đình khi có tai nạn, đau ốm. Hiện BHXH tỉnh đang tiếp tục tăng cường tuyên truyền, giải thích quy định bắt buộc tham gia BHYT theo hộ gia đình giúp người dân hiểu, tích cực tham gia BHYT hộ gia đình để vừa giúp bản thân đỡ gánh nặng viện phí, đồng thời có trách nhiệm chia sẻ giữa người bệnh và người khỏe, trước hết từ chính với người thân trong gia đình mình. Bài, ảnh: THANH TRÚC